بخشی از مقاله
چکیده: شرایط زیر سطحی زمین از جمله بافت و ضخامت آبرفت نقش اساسی در فرونشست زمین دارد. در مطالعه حاضر خصوصیات زیر سطحی دشت مشهد بر اساس لاگ چاههاي آب، م طالعات ژئوفیزیک موجود، مطالعات ژئوفیزیک شرکت نفت و مطالعات جدید ژئومغناطیس و آرایه میکروترمور ها مورد بررسی قرار گرفته است. جمع بندي از نتایج مختلف نشان می دهد دشت مشهد ی ک ناودیس باز می باشد که توسط گسلهاي طولی متعدد بریده شده است. گسلهاي اص لی در مرز دشت و کوهستان معکوس می باشند ولی گ سلهاي پنهان در آب رفت احتمالا از نوع نرمال هس تند که سبب نغییر در ضخامت آبرفت در عرض دشت ش ده است.
مقدمه:
دشت مشهد بخشی از پهنه فرونشستی مش هد-قوجان می باشد که در میان کپه داغ - در شمال شرقی - و بینالود - در جنوب غرب ی - قرار گرفته اس ت. مرز شمال شرقی این فرونشست را گسله کش ف رود و مرز جنوب غربی آن را گسله هاي جنوب مشه د و جنوب چناران در راستاي زمین چاك پارین ه تتیس میسازند - بربریان و هکاران 1378، . - Alavi 1 992 رسوبگذاري دشت مشهد ک املاً در کنترل تکتونیک فعال می باشد.
اشکا ل مورفوتکتونیک ی جوان نظیر م خروط افکنه هاي تغییر شکل یافته، تغیر مسیر در رودخ انه ها، سرعت رسوبگذاري زیاد، پرتگاه هاي گس لی جوان در مح دوده دشت مشهد از ج مله شواهد فعال بودن تکتونیک این دشت مشهد میباشد - سج ادیان . - 1393 درك صحیح از وضعیت زیر سطحی و خصوصیات نهش ته هاي تشکی ل دهنده دشت مشهد نیازمند تعیین تاریخچه رسوبگذاري و سرگذشت تکتونیکی آن بخصوص تکتونیک جوان می باشد. این امر در جهت توصیف وضعیت نشست سطحی آبخوان ناشی از پایین رفتن شدید سطح آب در سال هاي اخیر نیز حائز اهم یت است.
تاریخچه مطالعات در دشت مشهد:
مطالعات در دشت مشهد بروش ژئوالکتریک و حفر گمانه هاي اکتشافی توسط وزارت نیرو و آب منطقه ا ي خراسان با هدف مطالع ه خصوصیات آبخوان دشت مش هد صورت پذیرفته است. مطالعا ت ژئوالکتریک دشت مشهد در سال 1342 با طول حداکثر فرستنده جریان 3000 متر توسط شرکت مهندسی مشاور C.G.G. در سال 1352 توسط گروه مهندسین مشاور آبکاو و در سال 1366 توسط دفتر بررسی هاي منابع آب وزارت نیرو با طول حداکثر فرستنده جریان متر AB:3000 و حداکثر عمق مطالعه 500 متر انجام شده است - آب منطقه اي خراسان رضوي . - 1366 از نظر تفسیر شرایط رمین شناسی دقی ق ترین مطالعات توسط شرکت فرانسوي صور ت گرفته است.
در گزارش مطالعات شرکت مزبور بیان شده است که دشت مشهد یک ناودیس بزرگ است که خط الفعر با روند شماغرب-جنوب شرق بوده و روستاهاي گرجی، کاظم آباد، حریم ابد، کلاته قاضی و دار کشان تقریبا در خط الفعر آن قرار دارد. همچنین مشخص گردید که مسیر کنونی کضف رود جدید بوده و مسیر قدیم ی آن در جنوب موقعیت کنونی قرار داشته و ا ز داخل شهر مشهد عبور می نموده اس ت. دو گسل برزگ از لبه شمالی دشت عبور کر ده و سبب بالا آمده مارنی ها ي ژیپس دار میوسن شده است بطوریکه این سنگ از عمق معمول 150 متري به عغمق 20 تا 50 متر رسیده است.
مطالعات ژئوفیزیکی دقیق دیگري توسط شرکت نفت در سال 1352 و ادامه آن در 1 361 با هدف بررس ی پناتسیل هیدروکربونی در دشت م شهد صورت گرفته است - طباط بایی 1380، زارع . - 1362 این مطالعات شامل مغناطیس سنجی، گراویته و سایسمب ک بوده که در ب ش هایی از دشت صورت گرفته است. نتایح این مطالعات در تایید مطالعات ؤئوالکتریک مشخص نموده است که دشت مشهد بصورت یک ناودبس می باشد که لبه هاي آن گسلی است و همچنین گسلهاي متعدد در داخل دشت و زیر آبرفت وجود دارد - شکل . - 1
مطالعات حاضر:
در مطالعه حاضر ابتدا جم ع بندي از مطالعات گذشته صور ت پذیرفته است و در مواردي که داده هاي خام در اختیار بوده، مطالعات ژئوفیزیکی مجدد تفسیر شده است. همچنین اطلاعات لاگ چاههاي اکتشاف ی و بهره برذاري در دسترس یکسان سازي شده و جهت ترسیم مقاطع طولی و عرضی از دشت در محی ط ترم افزار Rockwor ks وارد شده است. براي این منظور اطلاعات بیش از 220 چاه تحلیل گردیده است. سپس داده هاي لاگ چاهها با اطلاعا ت ژئوفیزیک تطبیق داده شده و براساس آن موقعیت گ لهاي پنهان در دشت، اطلاعات ضخامت آبرفت و بافت خاك در بخش هاي مختلف دش ت تعیین شده است. در اشکا ل 4-2 مثالهای ی از مقاطع عر ضی بافت خاك در دشت مشه د و موقعیت گسلهاي طولی که در مطال عات ؤئوفیزیک نیز مورد تایید قرار گرفته است نش ان داده شده است.
