بخشی از مقاله
تأثیر نقشه ی مفهومی بر پیشرفت تحصیلی در درس زمین شناسی و لزوم ایجاد تغییر در برنامه درسی زمین شناسی
کلید واژه ها: نقشه مفهومی، پیشرفت تحصیلی، تغییر برنامه درسی
مقدمه
آموزش علوم تجربی بخش مهمی از برنامه های آموزشی است. با این وصف پژوهش ها نشان می دهند که فراگیران فاقد فهم منسجم و بلند مدت از محتوای علم هستند و توانایی بسیار کمی برای کاربرد دانستههای خود دارند (هزل و پراسر، به نقل از مصرآبادی، .(1388 قسمتی از این مشکل به روش تدریس بر میگردد که در یادگیری این علوم هنوز هم از روشهای سنتی استفاده میکنند که برای یادگیرنده نقشی منفعل در نظر میگیرند. به عبارت دیگر روشهای سنتی تدریس و یادگیری، یعنی جایگاه منفعل فراگیران در محیط آموزشی و تکیه بر پر کردن ذهن از اطلاعات دیگر جوابگوی نیازهای تربیتی نسل حاضر و آینده نیست و برای تربیت فراگیران نیاز هست تا آنها آزادانه، نقادانه و خلاقانه و به طور علمی بیاندیشند (احمری طهران و همکاران، .(1391 منتقدان بر این باورند که دانش در فرایند فعال توسط فراگیر ساخته میشود. این دیدگاه اکنون به نام ساختنگرایی شناخته میشود. در شیوههای آموزشی مبتنی بر ساختنگرایی، دانشآموزان به یادگیری معنیدار و سطح بالا مشغول میشوند (ونا و همکاران، .( 2004 دیوید آزوبل (1964) به عنوان یکی از پیشگامان طرح نظریه یادگیری معنیدار، معتقد است تفکر موجب میشود تا فراگیرنده بتواند پیوند میان آنچه را که میخواهد یاد بگیرد، با دانش قبلی خود برقرار سازد و از این طریق ساخت شناختیاش را گسترش و بهبود بخشد. آزوبل 1963 در نظریه خود بر نقش دانش قبلی فراگیر بر یادگیریهای بعدی او تأکید میکند (خامسان، .(1389 نواک (1990) نقشهی مفهومی را به عنوان یک ابزار سازمان یافته برای نمایش دانش به همراه یک راهبرد فراشناختی جهت بهبود یادگیری معنیدار توصیف میکند (ادیب، .(1389 چالاروت و دی باکر (2003) نیز در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که نقشهی مفهومی نه تنها در یادگیری درس زبان انگلیسی مؤثر است بلکه بر خودتنظیمی و خود کارآمدی نیز تأثیر مثبت دارد. درس زمینشناسی یکی از دروس پایه در رشته تحصیلی علوم تجربی میباشد که در پایه سوم تدریس میشود. امروزه دانشآموزان در این درس دچار افت شدهاند که یکی از علل آن روش تدریس به شیوهای نادرست است. روانشناسان در جستجوی عوامل تأثیرگذار بر یادگیری و عملکرد تحصیلی، به انگیزش و عوامل تأثیرگذار بر آن توجه کردند (ابراهیمی و همکاران،.(2011 یکی از نظریههای انگیزش که پژوهشگران در قالب آن مطالعه کردند، نظریهی یادگیری خودتنظیمی است. پنتریچ ( (1999 یادگیری خودتنظیمی بر مشارکت فعال یادگیرنده از نظر رفتاری، انگیزشی و فراشناختی در فرایند یادگیری برای بیشتر کردن یادگیری اطلاق میشود (محمدامینی، .(1387 استفاده از نقشهی مفهومی در حوزهی مختلف آموزشی مانند زیست شناسی، شیمی، فیزیک و زمینشناسی نتایج مثبتی را در پی داشته است. نقشهی مفهومی میتواند هم به عنوان یک راهرو آموزشی و هم به عنوان یک راهرو یادگیری مورد استفاده قرار بگیرد (مصر آبادی ،.(1386 بنابراین هدف از این پژوهش تعیین تأثیر نقشهی مفهومی به پیشرفت تحصیلی و خودتنظیمی در درس زمی شناسی میباشد. -1 آیا روش تدریس نقشهی مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در درس زمینشناسی تأثیر دارد. -2 آیا استفاده از نقشهی مفهومی بر دستیابی فراگیران به سطوح بالای یادگیری مؤثر است.
