مقاله زنان در عرصة آموزش عالی

بخشی از مقاله

چکیده

مطمئناً زنان بهعنوان بخش عمدة جمعیت کشور، در تولید، توزیع، انتشار دانش و فناوري نه تنها نقش بسزائی دارند، بلکه به علت نقش تربیتی در پرورش افراد جامعه توجه به توانمندي آنان در عرصههاي علم و فناوري اعم از آموزش، پژوهش و امور اجرائی از مهمترین ارکان برنامه توسعه در جوامع محسوب میشوند. در این مقاله سعی شده است براساس شرح وظایف هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمیشوراي عالی انقلاب فرهنگی با ارائه تصویري روشن از وضعیت زنان جامعه ایرانی- اسلامیدر عرصه آموزش عالی و علم و فناوري، وضع موجود را مورد بررسی قرار داده و با ارائه راهکارها و پیشنهادها براي بهبود شاخصهاي مرتبط با زنان، چشمانداز مناسبتري را براي برنامهریزان و دستاندرکاران ترسیم نماید.

مقدمه

بیتردید از عوامل تأثیرگذار بر توسعه پایدار جوامع، گسترش ظرفیتهاي دانش و فعالیتهاي مرتبط با علم و فناوري است. زمانی حرکت در مسیر توسعه پایدار امکانپذیر میشود که بهرهگیري از توان بالفعل تمامی منابع انسانی و تمامی اقشار جامعه، صرفنظر از تفاوتهاي جنسیتی و نژادي فراهم باشد. مطمئناً زنان بهعنوان بخش عمدهاي از جمعیت کشور، در تولید، توزیع و انتشار دانش و فناوري نه تنها نقش بسزائی دارند، بلکه نقش اساسی در توسعه توانمندي، مهارت و دانایی تمامی افراد جامعه دارند. زیرا بخش عمدة تعلیم و تربیت افراد جامعه وابسته به نگرش و توانمنديهاي علمی و تجربی مادران است. بنابراین، برنامهریزي در مسیر توانمندسازي زنان در عرصههاي علمی، آموزشی، پژوهشی و مدیریتی از عمدهترین برنامههاي توسعه پایدار محسوب میشود.

در این مقاله سعی شده است براساس شرح وظایف هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و    علمی شوراي عالی انقلاب فرهنگی، با ارائه تصویري روشن از وضعیت زنان جامعه ایرانی- اسلامی در عرصه آموزش عالی، وضع موجود را بررسی کرده، با ارائه راهکارها و    پیشنهادها براي بهبود شاخصهاي مرتبط با زنان چشمانداز مناسبتري را براي برنامهریزان و دستاندرکاران ترسیم نماییم. امید میرود از مسیر کندوکاو و ارزیابی وضع موجود، کم و کاستیهاي برنامهریزيهاي آموزش عالی و علم و فناوري، بهویژه برنامههاي مرتبط با زنان، شناسایی شده و براساس اولین راهبرد کلان در نقشه جامع علمیکشور اصلاح ساختار نهادهاي علم و فناوري و انسجام بخشیدن به آنها و هماهنگسازي نظام تعلیم و تربیت در مراحل سیاستگذاري و برنامهریزي کلان تحقق یابد.

.1 هدف، روش و مراحل اجرا

هدف از این مطالعه، تبیین وضع موجود زنان درعرصه علم و فناوري در مقیاس ملی، تبیین روند وضعیت زنان در عرصه یاد شده و تعیین راهکارها و پیشنهادهاي اجرایی به منظور توسعه و گسترش حضور زنان در عرصه علم و فناوري است.

روش کار: در این مطالعه به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر، بررسی اسناد و مدارك و نتایج تحقیقات و پژوهشهاي علمی داخل و خارج از کشور مد نظر بوده است و نیز آمار انتشاریافته سازمانهاي بینالمللی در زمینه مطالعات زنان مورد استفاده قرار میگیرد. به منظور بررسی وضعیت زنان در علم و فناوري، ابتدا شاخصهاي علم و فناوري مورد توجه جوامع علمی داخل و خارج از کشور بهمنزله ملاك مشخص گردید. سپس، براساس آمار و اطلاعات موجود در سایتهاي معتبر جهانی و ایران و بهویژه مطالعات انجام شده در هیئت نظارت و ارزیابی علمی و فرهنگی شوراي عالی انقلاب فرهنگی نقش زنان در این شاخصها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

.2 شاخصهاي مورد مطالعه

-    نسبت پذیرش دانشجویان زن به دانشجویان مرد؛

-    نسبت پذیرفتهشدگان زن در دورة دکتراي تخصصی به دانشآموختگان مقطع کارشناسیارشد به تفکیک گروههاي تحصیلی؛

-    توزیع درصد دانش آموختگان زن به تفکیک گروههاي تحصیلی؛

-    درصد پذیرفتهشدگان زن از کل پذیرفتهشدگان به تفکیک مقطع و گروههاي تحصیلی؛

-    درصد دانشجویان زن از کل دانشجویان؛

-    درصد پذیرفتهشدگان دورههاي تحصیلات تکمیلی از کل پذیرفتهشدگان، به تفکیک جنسیت؛

-    تعداد پذیرفتهشدگان در دانشگاههاي خارج از کشور - اعزام، بورس، و - … به تفکیک گروه تحصیلی و جنسیت؛

-    تعداد کل دانشجویان کشور به تفکیک جنسیت؛

-    درصد پذیرفتهشدگان دانشگاه از کل پذیرفتهشدگان آموزش عالی به تفکیک جنسیت؛

-    نرخ پوشش تحصیلی در آموزش عالی؛

-    نرخ پوشش تحصیلی زنان در آموزش عالی؛

-    توزیع درصدي اعضاي هیئت علمیتماموقت دولتی به تفکیک مرتبه علمی و جنسیت؛

-    تعداد اعضاي هیئت علمیتماموقت در یک میلیون نفر جمعیت کشور؛

-    تعداد اعضاي هیئت علمیتماموقت به تفکیک جنسیت، رتبه علمی و گروه تحصیلی؛

-    درصد اعضاي هیئت علمی زن و مرد از کل اعضاي هیئت علمی تماموقت؛