بخشی از مقاله
چکیده:
تیپ بدنی و رابطه آن با انحناهای ستون فقرات از دیر باز مورد توجه مدرسین و دانشجویان حیطه حرکات اصلاحی و آسیب شناسی بوده است ولی با این وجود منابع علمی و تحقیقی در این خصوص کمتر به چشم می خورد. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی رابطه تیپ بدنی با انحناهای لوردوز ستون فقرات در دختران 17-15 ساله دبیرستانی مدارس دولتی منطقه 2 آموزش و پرورش تهران می باشد. نمونه های تحقیق شامل 240 دختر 15 تا 17 ساله بوده که از میان آنها 5 دبیرستان به روش خوشه ای و نمونه های آن به صورت تصادفی انتخاب شدند .
لوردوز کمری توسط خط کش منعطف اندازه گیری شد و در ادامه تیپ بدنی - اکتومورف، مزومورف، اندومورف - دانش آموزان به روش هیث و کارتر، و اندازه گیری ده متغیر شامل قد، وزن، چهار چین پوستی، دو پهنای استخوان و دو محیط اندام انجام شد. ارتباط بین میزان انحناهای ستون فقرات و تیپ بدنی با استفاده از روش آمار توصیفی استنباطی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بین لوردوز کمری و تیپهای بدنی رابطه معنا داری مشاهده نشد - لوردوز و اندومورفی، لوردوز و مزومورفی، لوردوز و اکتو مورفی - . در نتایج مشاهده میکنیم که انحناهای پشتی و کمری ستون فقرات رابطه ای با تیپ بدنی نمونه ها پیدا نکرده اند ومیزان این انحرافات می تواند دلائل دیگری بجز تیپ بدنی داشته باشد. احتمالا در نتیجه ضعف عضلات و یا عواملی مانند مسائل اجتماعی افراد، عادتهای نامناسب از قبیل - خوابیدن، ایستادن، نشستن راه رفتن ... - فقر حرکتی و مسائل روانی دانش آموزان باشد.
مقدمه:
سلامت جسمانی و داشتن وضعیت بدنی مطلوب، در زندگی بشر از اهمیت خاصی برخوردار است. وضعیت بدنی مطلوب، حالتی از تعادل عضلانی- اسکلتی می باشد که از ساختارهای حمایت کننده در مقابل آسیب یا ناهنجاری پیشرونده محافظت می نماید، در چنین شرایطی کارایی عضلات در بالاترین حد خود خواهد بود که وضعیت بهینه ای برای ارگان های ناحیه سینه ای و شکمی فراهم می آورند . - 4 -
اگرچه وضعیت بدنی نامطلوب نشان دهنده بیماری نیست اما می تواند موجب تغییر شکل ظاهری بدن شود و علاوه بر ایجاد اثرات روانی خاص باعث به وجود آمدن عوارض متعدد بر اندام های داخلی بدن گردد. بررسی های مختلفی در سراسر دنیا انجام شده است و عوامل و فاکتورهایی را در ایجاد نقایص دائم و یا اختلالات موقت ستون فقرات ذکر کرده اند. یوداس و همکاران در سال 2006 در تحقیقی نشان دادند که بین سن و جنس و لوردوز ارتباط معنی داری وجود دارد . - 12 -
همچنین تحقیقاتی نیز در داخل کشور انجام شده اند که تاثیر جنس را بررسی کرده اند و گزارش کرده اند نرخ شیوع ناهنجاریهای ستون فقرات در بین دختران بیشتر از پسران است. - 1 - در تحقیقی در سال 1384 نتایج نشان داد بین وضعیت شانه ها و لوردوز پسران و دختران اختلاف معنی داری وجود دارد و همچنین در ارزیابی وضعیت ستون فقرات در آزمودنی ها ملاحظه گرید که نرخ شیوع ناهنجاری ها در دختران بیشتر از پسران می باشد. - - 9 تحقیقات متعددی در ایران و دیگر کشورها، در زمینه میزان انحناهای ستون فقرات دانش آموزان به اجرا در آمده که نتایج متفاوتی را در برداشته اما اکثر آن ها مؤید نرخ شیوع ناهنجاری های ستون فقرات در میان دانش آموزان است، در این میان ناهنجاری لوردوزیس و کایفوزیس بیشتر مشاهده می شود - 11 -
بعنوان مثال در تحقیقی بین تیپ های بدنی با ناهنجاری های اندام فوقانی و تحتانی رابطه معنی داری مشاهده شد . - 5 - در تحقیقی دیگر توصیف وضعیت ناهنجاریهای اسکلتی دانش آموزان مقطع راهنمایی نتایج نشان داده است که بین ویژگی های فردی سن، قد و وزن با ناهنجاری های مورد بررسی ارتباط معنا داری وجود نداشته است. همچنین وابستگی میان تیپ بدنی و نوع ناهنجاری ها معنی دار نبوده است . - 11 - همچنین در پژوهشی در سال 1384 با هدف بررسی و شناخت ناهنجاری های ستون فقرات نتایج نشان داد رابطه معنا داری بین عامل قد و سن با ناهنجاری کیفوز، وزن با ناهنجاری لوردوز وجود دارد . - 6 -
مالگورزاتا و همکارانش 2008 در تحقیقی مقایسه پوسچر بدن دختران و پسران در رابطه با BMI آن ها مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که کودکان دارای اضافه وزن با لوردوز کمری و کایفوز سینه ای گود تشخیص داده شدند. در حالیکه کودکان BMIنرمال اکثراً پوسچر صحیح در صفحه ساجیتال داشتند. نتایج نشان داد گودی انحراف های قدامی - جانبی در کودکان چاق و دارای اضافه وزن بیشتر بود . - 7 -
محمد حسینی فر و همکارانش در سال 1386 رابطه بین کایفوز و لوردوز با BMI نشان داد رابطه معناداری بین کایفوز و BMI پیدا نشده P=0/79 ، در حالیکه رابطه معنا داری بین لوردوز کمری و - - BMI P=0.02 دیده شد . - 3 - با توجه به اینکه در حال حاضر اطلاعات خاصی در مورد وجود و یا عدم وجود رابطه بین ناهنجاری و تیپ بدنی در دسترس نمی باشد و اکثر محققان در این زمینه متمسک به فرضیات و دلائل احتمالی و غیرصحیح می باشند، لذا لزوم انجام تحقیقاتی که به صورت آکادمیک نشان دهنده وجود و یا عدم وجود رابطه بین متغیرهای رابطه باشد الزامیست.
روش شناسی:
این تحقیق از نوع تحقیقات همبستگی است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل دختران 15 تا 17 سال دبیرستانهای منطقه 2 تهران می باشند. از بین این دبیرستانها پنج مدرسه به روش خوشه ای و تصادفی انتخاب شدند. انتخاب این سن به دلیل ثابت شدن تیپ بدنی دختران است. همگی نمونه ها دارای ستون مهره های سالم و بدون علائم پاتولوژیک و سابقه عمل جراحی در ستون فقرات بودند. با توجه به ماهیت این تحقیق که تعیین رابطه و همبستگی می باشد به جای متغیر مستقل از متغیر پیش بین و به جای متغیر وابسته از متغیر ملاک استفاده شده است.
ابزارهای اندازه گیری
ابزارهای اندازه گیری شامل: خط کش ، مارکر، کاغذ A3 ، برنامه Excel ، پروفورمای ISAK1، نرم افزار ISAK، خطکش منعطف، متر آنتروپومتری، کالیپر - چین پوستی - ، کولیس - کالیپر استخوانی - ، قد سنج ، ترازو ، فرآیند جمع آوری اطلاعات بوده است.
