بخشی از مقاله
چکیده
کاشت پیاز در ایران به علت مشکلات عدیده روش بذرکاری در حال جایگزین شد ن با روش نشاکاری دستی می باشد. این روش کاشت با توجه به نیاز به تراکم بالای بوته 700-800 - هزار بوته در هکتار - ، هزینه بر بوده و در حال حاضر حدود 100 کارگر روز در هکتار به آن اختصاص داده می شود. عدم توانایی ماشین های موجود خارجی در تامین نیازهای زراعی محصول پیاز، طراحی و ساخت یک ماشین جدید را ضروری می سازد. در تحقیق حاضر امکان ساخت یک ماشین کاشت نشاء برای تامین تراکم بالا - از طریق کاهش فواصل بین ردیفی و روی خط - و باقابلیت تغذیه با نشاء ریشه لخت مورد بررسی قرار گرفت.انتخاب شکل لوله سقوط شامل قطر لوله و ز اویه انحنای آن، نوع چرخ های فشار و آرایش قرار گیری آنها با اعمال تیمارهای مختلف انجام گردید.
نتایج نشان داد که لوله سقوط با شکل منحنی - انحنای 20 درجه - و قطر 50/8 سانتیمتر می تواند روانی حرکت نشاءریشه لخت و استقرار مناسب آن در خاک را تضمین نماید. چرخهای فشار مخروطی با قطر 45 سانتیمتر و آرایش V شکل ضمن تامین حداقل فاصله بین ردیف 17 - سانتیمتری - بیشترین درصد استقرار نشاء را تامین نمود . با دستیابی به این ترکیب و ساخت یک واحد نشاکار اقدام به ساخت یک دستگاه ماشین نشاءکار 9 ردیفه پشت تراکتوری گردید. عملکرد این ماشین با روش کاشت دستی از نظر شاخصهای زراعی و عملکردی مقایسه گردید. مقایسههای انجام شده نشان داد که عملکرد یک کارگر با ماشین تقریبا معادل 3/6 برابر عملکرد آن بدون ماشین می باشد . همچنین مقایسه اقتصادی روش کاشت دستی نشاء با روش ماشینی نشان داد کهکاشت با ماشین سبب صرفهجویی 65 کارگر به ازای یک هکتار میگردد.
کلمات کلیدی: نشاءکار پیاز، کشت متراکم پیاز، نشاء ریشه لخت
مقدمه
در سالهای اخیر تولید پیاز از طریق کشت نشایی با توجه به محدودیت منابع آب و نهاده های کشاورزی در ایران رو به گسترش نهاده است . عملیات کاشت نشاء به صورت دستی و با نیروی 120-100 کارگر در هکتار ]مبلی و پیراسته، ;1373 مسیحا و دیگران [1378 و با استفاده از نشاء ریشه لخت - نشاء بدون وجود خاک اطراف ریشه - و با تراکم بسیار زیاد - به تعداد 800-700 هزار بوته در هکتار - انجام می گیرد. این روش هزینه بر و در شرایط سخت کاری انجام میگردد. ماشینهای نشاکار موجود در دنیا که در آنها انتقال نشاء به روش ثقلی انجام می شود - خودکار و نیمه خودکار - [Branch, 1987; Ryu et al.,2001] معمولا قابلیت کاشت نشاءهایی را دارند که توده ای از خاک اطراف ریشه آنها را در برگرفته و وزن کافی برای انتقال آن فراهم می باشد. این نشاءها معمولا در بستر های سلولی و در پالتهای 100 تا 300 تایی تهیه میگردند .[Huang, 1983; Brewester, 1994] کاشت نشاء با این روش در مواردی که تعداد نشاء مورد نیاز کم بوده یا در مناطقی که هزینه کارگری بسیار بالا باشد مقرون به صرفه میباشد. لیکن در شرایطی مانند کشت متراکم پیاز در ایران که تعداد نشاء مورد نیاز بسیار زیاد می باشد، هزینه این روش تهیه نشاء به همراه هزینه حمل و نقل از هزینه کشت دستی 120-100 - کارگر در هکتار - به مراتب گرانترmm 1 30 30mm35 mmاست.
برای کاشت نشاء ریشه لخت د ر دنیا معمولا از ماشینهای نیمه خود کار استفاده می شود .[Suggs, 1979] در این سیستمها عمل نشاءگذاری توسط کارگر و انتقال آن به درون خاک به وسیله انبرک های نشاءگیر که بر روی یک چرخ دوار قرار دارند، انجام می گردد - نشاءها توسط دست درون انبرک ها قرار داده می شود وبا چرخش چرخ انگشتی در داخل شیار رها می گردند - . در این روش به علت حرکت دورانی چرخ انگشتی حداقل فاصله ممکن بین بوتهها روی ردیف معمولا کمتر از 10-12 سانتیمتر می باشد. همچنین فاصله بین ردیف های کاشت - به علت چرخهای فشار و انبرکهای نشاءگیر بزرگ - نمی تواند کمتر از25 سانتی متر باشد. با این آرایش کاشت امکان کاشت حداکثر 350000 بوته در هکتار وجود دارد که کمتر از نصف تعداد مورد تقاضا برای پیاز در ایران می باشد ]گزارش سازمان جهاد کشاورزی اصفهان .[ در این تحقیق ساخت یک ماشین 9 ردیفه تراکتوری سوار با قابلیت کشت متراکم پیاز که بتواند عرض تراکتورهای متداول در ایران - مسی فرگوسن - 285 را پوشش دهد مورد بررسی قرارگرفت.
مواد و روشها
برای تامین تراکم مورد نیاز در پیاز مواردی نظیر کم کردن عرض واحد نشاءکار برای رسیدن به فواصل ردیفی 17 15 - سانتیمتر، قابلیت کشت نشاء به فواصل 8-6 سانتیمتر بر روی خطوط کاشت و انتخاب لوله منحنی شکل - با توجه به مشاهدات مزرعه ای دال بر استقرار مناسب نشا های خوابیده به سمت عقب - در نظر گرفته شد . اساس کار این ماشین تغذیه دستی نشاء به داخل حفره های یک استوانه دوار است. این استوانه در بالای لوله سقو ط حرکت دورانی داردو با چرخش آن نشاءها، بطور منظم خارج و به فواصل زمانی مشخص وارد لوله سقوط می شوند. بر اثر سقوط آزاد ، نشاءها از لوله سقوط خارج و درون شیار ایجاد شده توسط شیاربازکن قرار می گیرند و بلا فاصله خاکدهی و استقرار نشاء توسط چرخهای فشار انجام می یابد - شکل . - 1
در این تحقیق برای انتخاب لوله سقوط چهار لوله فلزی با جداره داخلی صیقلی با قطرهای مختلف از نظر درصد عبور نشاء ها مورد آزمایش و مقایسه قرارگرفتند. پس از انتخاب قطر، برای تعیین انحناء مناسب لوله،5 نمونه با شعاع های انحناء مختلف ساخته واز نظر درصد نشاءهای خوابیده به عقب در یک خاک نرم مورد ارزیابی قرار گرفتند. بعد از ساخت شاسی، لوله سقوط و شیاربازکن به ساخت و انتخاب چرخ فشار پرداخته شد . به همین منظور عملکرد چهار نوع چرخ مورد مقایسه و آزمایش قرارگرفت - شکل. - 2 برای مقایسه آنها هر یک بطور جداگانه با مجمو عه شیاربازکن و لوله سقوط انتخابی بر روی شاسی واحد سوار و توسط تراکتور مجهز به دنده خزشی در خاک نرمی کشیده شدند.
