بخشی از مقاله
چکیده
روش تجزیه گیاه ، به عنوان ابزاري جهت ارزیابی وضعیت تغذیه اي گیاهان زراعی و باغی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از روش هاي عمده براي تفسیر نتایج تجزیه برگی روش تلفیقی تشخیص و توصیه کودي - DRIS - می باشد. به منظور تعیین اعداد مرجع DRIS در پیاز، نمونه-هاي برگ از 50 مزرعه پیاز در استان آذربایجان غربی جمعآوري و غلظتهاي عناصر غذایی N، P، K، Ca، Mg، Fe، Zn، Mn، Cu و B تعیین شدند. مزارع با توجه به مقدار عملکرد، به دو جامعه با عملکرد بالا و پایین تقسیم شدند .سپس کلیه فر هاي بیان از نسبت دو عنصري غلظت عناصر در دو جامعه مذکور تعیین گردید.
واریانس کلیه فرم هاي بیان در دو جامعه برآورد شد و در نهایت 45 فرم بیان براي عملکرد غده اي به عنوان مناسب ترین نرم هاي استاندارد دریس گزینش شدند. شاخصهاي DRIS و دامنه کفایت غلظت عناصر غذایی نیز تعیین شدند. دامنه کفایت عناصر غذایی در برگهاي پیاز براي عناصر غذایی پر نیاز N، P، K، Ca، Mg به ترتیب 2/9-4/1، 0/21- 0/48، 3/7-7/8، 1/4- 3/2و 0/23-0/38درصد و براي عناصر غذایی کم نیاز Fe، Zn، Mn، Cu و B به ترتیب 86-188، 8/9-44، 44-75، 9-22 و 23-41 میلیگرم بر کیلوگرم بودند.
بر اساس میانگین کل شاخصهاي DRIS ترتیب نیاز غذایی در مزارع با عملکرد پایین به صورت >FeCu>Ca>K>P>Mn>B>Mg>N>Zn بودند.. همچنین شاخصهاي تعادل تغذیهاي DRIS در کلیه مزارع با عملکرد پایین خیلی بیشتر از صفر بود که نشان دهنده عدم تعادل تغدیهاي در مزارع با عملکرد پایین بود.
مقدمه
به لحاظ اهمیت پیاز خوراکی - . - Allium cepa L که یکی از مهمترین سبزي هاي تولیدي در کشور است و ایران یکی از خاستگاه هاي آن به شمار می رود که بررسی تغذیه آن حائز اهمیت است. تغذیه بهینه گیاه شرط اصلی بهبود کمی وکیفی محصول است. لذا تعیین دقیق عناصر غذایی موردنیاز گیاه نیازمند روش علمی مبتنی براندازه گیري است تا بتوان میزان کمبود عناصرغذایی را تعیین نمود. بدین منظور از روش آزمون خاك، تجزیه گیاه و تشخیص علائم ظاهري یا تلفیقی ازآن ها استفاده می شود که هرکدام داراي معایب و محاسنی است
روش هاي عمده براي تفسیر نتایج تجزیه برگی عبارتنداز روش غلظت بحرانی ، روش حد کفایت ، روش DRIS - روش تلفیقی تشخیص و توصیه کودي - و روش انحراف از درصد بهینه
استفاده از غلظت هاي بحرانی عنصرها به صورت تک تک اشتباهاتی را در تشخیص ایجاد می کند چرا که بر اساس روابط متقابل بین عناصر غذایی ممکن است ، افزایش یک عنصر غذایی در گیاه باعث افزایش یا کاهش عنصر غذایی دیگر در گیاه شود
روش DRIS داراي مزیت هاي نسبت به سایر روش ها ي متداول تفسیر نتایج آزمون گیاه می باشد
سیستم تلفیقی تشخیص و توصیه که ابتدا سیستم تشخیص فیزیولوژیکی نامیده می شد در سال 1973 توسط بیوفیلز ابداع گردیده و ابتدا در مورد ذرت و کائوچو به کار گرفته شد. و متعاقبا نیز مورد استفاده دیگر محققان در تعیین نرم عناصر غذایی براي بسیاري از محصولات زراعی و باغی قرار گرفته است. در کشور ما تا کنون اعداد مرجع DRIS عناصر غذایی براي پیاز تعیین نگردیده به همین دلیل این آزمایش براي تعیین اعداد مرجع DRIS در ارزیابی تعادل تغذیه اي و اولویت بندي عناصر غذایی و استفاده از نسبت عناصر غذایی در مقایسه با غلظت مطلق آنها در پیاز طراحی و اجرا گردید .در این بررسی با تعیین اعداد مرجعDRIS و با بهره گیري از این نرم ها و تعیین شاخص هاي تعادل تغذیه و با اولویت بندي عناصر غذایی از نظر کمبود و بیشبود دربرگ پیاز دستیابی به عملکرد بیشتر فراهم خواهد شد.
مواد و روشها
نمونه برداري از برگ و آماده کردن نمونهها و تجزیه برگ
براي انجام این پژوهش تعداد 50 نمونه برگ از مزارع پیاز در مرحله پیش از تشکیل غده پیاز - اوایل تیر ماه - به صورت تصادفی نمونه برداري انجام گرفت .نمونه ها به آزمایشگاه منتقل شد، عملیات شستشو بر روي برگ انجام شد و نمونه ها در آون تهویه دار در دماي 70-65درجه سانتیگراد به مدت 72 ساعت خشک شده وآسیاب شد.
اندازه گیري عنصر نیتروژن کل با استفاده از اسید سولفوسالیسیلیک و تقطیر با دستگاه کجلدال اندازه گیري شد. - امامی،. - 1375براي اندازه گیري سایر عناصرهضم به روش اکسیداسیون خشک انجام شد. در عصاره صاف شده غلظت P به روش مولیبدات و انادات توسط کالریمتر، غلظت K توسط نشر شعله اي، و غلظت عناصر Ca ، Mg ، Fe ، Zn ، Mn و Cu توسط اسپکتروسکوپی جذب اتمی و عنصر B به روش کالریمتري آزومتین H تعیین و محاسبه شد .
تعیین عملکرد و گروه بندي مزارع
در زمان برداشت محصول عملکرد پیاز در مزارع تعیین و یادداشت شد. معیار مورد استفاده براي تقسیم مزارع به دو گروه با عملکرد بالا و پایین ،استفاده از میانگین عملکرد و انحراف معیار بود
تعیین نرم عناصر
ترکیب هاي عناصر غذایی برگ در هر یک از نمونه ها به شکل هاي مختلف بیان تعیین و محاسبه شد و سپس میانگین ، واریانس و ضریب تغییرات - CV - براي هر نسبت ممکن - فرم بیان - براي کلیه جفت عناصر غذایی براي هر دو گروه عملکرد - عملکرد بالا و پایین - تعیین شد. براي انتخاب نرم یا نسبت عناصر غذایی مرجع از معیار مقدار F که توسط والوورس - 1987 - توصیف شده استفاده شد.
شاخص هاي دریس - DRIS -
پس از مشخص شدن ارقام مرجع گیاهی، مقایسه نتایج تجزیه برگی پیاز ها با عملکرد پایین با ارقام مرجع - نرمها - انجام گردید. این شاخصها تعادل نسبی عناصر غذایی اندامهاي گیاهی را مشخص می کنند و پرنیازترین عنصر غذایی به صورت منفی ترین شاخص - بیشترین نیاز - و کم نیازترین آنها با مثبت ترین شاخص بیان شد. هرچه شاخص به صفر نزدیک شود تعادل عناصر غذایی بهتر است.شاخص تعادل عناصر غذایی دریس - NBI - نیزاز مجموع قدر مطلق شاخصهاي دریس محاسبه گردید.دامنه کفایت غلظت عناصر غذایی پرنیاز و کم نیاز در برگ پیاز با استفاده از روش هاندل و همکاران - 2005 - تعیین شد.
نتایج و بحث
در روش دریس ابتدا عملکرد به دو گروه عملکرد کم و زیاد تقسیم شدند که بر مبناي 64 تن در هکتار تفکیک شد ند. فرم بیان متشکل از غلظت و نسبت عناصر و کلیه پارامتر هاي مربوط به هر فرم بیان شامل میانگین واریانس و ضریب تغییرات تعیین شد و در مرحله بعد با مبنا قرار دادن نسبت واریانس 45 فرم بیان به عنوان مناسب ترین نرم هابراي تشخیص اختلالات تغذیه اي پیاز در استان آذربایجان غربی انتخاب شد.دامنه کفایت عناصر غذایی در برگهاي پیاز براي عناصر غذایی پر نیاز N، P، K، Ca، Mg به ترتیب 2/9-4/1، 0/21-0/48، 3/7-7/8، 1/4-3/2و 0/23-0/38درصد و براي عناصر غذایی کم نیاز Fe، Zn، Mn، Cu و B به ترتیب 86-188، 8/9-44، 44-75، 9-22 و 23-41 میلیگرم بر کیلوگرم بودند.
شاخص هاي دریس و شاخص تعادل غذایی - NBI -
در همه مزارع با عملکرد پایین شاخصها ي دریس با احتساب فرمول هاي شاخص دریس براي نه عنصر غذایی تعیین گردیدکه یا منفی و یا مثبت بودند و در کمتر مواردي صفر بودند، که حاکی از عدم تعادل عناصر غذایی در این مزارع است. هر چه قدر مطلق اعداد بزرگتر باشد، کمبود یا بیش بود شدیدتر بوده و بر همین اساس اولویت نیاز یک مزرعه به عناصر مختلف تعیین - گردید. بر اساس میانگین کل شاخصهاي DRIS ترتیب نیاز غذایی در مزارع با عملکرد پایین به صورت >.Fe Cu>Ca>K>P>Mn>B>Mg>N>Zn بودند که نشان می دهد مس به عنوان منفی ترین شاخص بوده و در مدیریت مزارع جهت توصیه کودي در اولویت می باشد
