بخشی از مقاله
چکیده
در پروژه های بزرگ برای پیشبرد اجرای صحیح برنامه زمانبندی پروژه و اتخاذ تصمیم مناسب باید از امکانات پشتیبانی،ترابری و مدیریت سیستم ماشین آلات کارآمد استفاده شود. در تجهیز کارگاه هزینه های بخش نقل و انتقال ماشین آلات مربوط جزء هزینه های اساسی است و مدیریت و برنامه ریزی غیر عملیاتی و نامناسب می¬تواند هزینه¬ های هنگفتی را به پروژه تحمیل کند و همچنین در دیگر بخشهای پروژه تاثیر منفی داشته باشد. با توجه به محدودیت منابع مالی پروژه ها مدیریت مالی پروژه که باعث سود دهی و مقرون به صرفه بودن پروژه از ابتدا تا بهره¬برداری آن می شود، نیز در گرو اجرای صحیح این بخش از پروژه است. بنابراین در کنار مدیریت پروژه در چارچوب برنامه¬ زمان بندی و کنترل و ارزیابی های مستمر، لزوم مطالعه و مدیریت نگهداری و تعمیرات به موقع تجهیزات فنی و ماشین آلات در جریان پیشرفت پروژه گریز ناپذیر است .
برای دستیابی به اهداف پروژه و احراز از تأخیرات پنهان و پیدا و همچنین جلوگیری از ایجاد موقعیت ادعا برای بخش های دیگر کارگاهی نیازمند وجود مدیریت فعال و ایجاد بخش مستقل برای مدیریت نگهداری از تجهیز و ماشین آلات می باشد. مطالعه حاضر در قسمت میرریت ماشین آلات یکی از پیمانکاران پروژه های راه سازی به آن پرداخته شده است. با توجه به بررسی بعمل آمده مشخص گردید که در صورت اجرای مهندسی نگهداری پیشگیرانه PM درصد توقف بعلت نقص علی الخصوص نقصهای جزئی که درصد قابل توجهی از دوره توقف را در ماشین آلات به خود اختصاص داده اند کاهش یافته و با صرف اندکی هزینه راندمان عملیات مفید دستگاه به مقدار قابل توجهی افزایش می یابد
واژه های کلیدی: مدیریت پروژه، ماشین آلات، مدیریت مالی، مدیریت برنامه ریزی،
مقدمه
در پروژههای عظیم عمرانی از جمله - احداث ساختمانهای بلند مرتبه، راهسازی، سد سازی، توسعه شبکه ریلی، زیرساخت پالایشگاهها و خطوط انتقال نفت و گاز و آب و... - که ورود انبوه دستگاه، تجهیزات و ماشین آلات در بخش های مختلف اجرا با شرایط مختلف وضعیت کارکردی - نو یا کارکرده - را به وجود آورده است و برنامه ریزی و مدیریت در نگهداری و تعمیرات ماشینهای سبک، سنگین و خاص آن پروژه، امروزه به عنوان چالشی قابل بحث در پروژه های بزرگ شناخته می شود. سرمایه هنگفتی که برای خرید ماشین آلات نو از شرکت های سازنده اصلی خارجی و یا دست دوم به خصوص از حراجی های دوبی و هلند و حجم ازری یا ریالی تبادل شده برای خرید این کالاهای سرمایهای، نیازمند کنترل مناسب و نظام نامه مدون است. اگر آمار کلی سازمان مدیریت و برنامه ریزی را که بین 45 تا 55 درصد هزینه های مربوط به پروژه های ماشین بر عمرانی راهسازی و سد سازی را هزینه های ماشین آلات اعلام می کنند بپذیریم،[1 ] مبرهن است که مدیریت نگهداری ماشین آلات پروژهها در ایران موضوعی قابل توجه است که می تواند بر روی سودهی ، اجرایی کردن برنامه زمانبندی و بهرهبرداری از پروژه اثرات زیادی داشته باشد.
درخصوص مشکلات در مدیریت ماشین آلات و تجهیزات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.لوازم یدکی تقلبی و یا ناسازگار ماشین آلات و تجهیزات عمرانی که از عمر و راندمان دستگاهها می کاهد.
2.عدم آموزش صحیح مناسب با شرایط پروژه به کاربران یا رانندگان ادوات و تجهیزات
3.عدم تبحر کافی تعمیرکاران
4.هدر رفت سوخت و روغن و بدلیل عدم آگاهی از زمان درست تعویض و یا نداشتن دانش شیوه استفاده، مشخصات کیفی روغن های مورد استفاده و سوخت مورد نیاز
5.عدم النفع ناشی از خواب دستگاه ها بدلیل برنامه ریزی نادرست استفاده و یا زمان اعزام به کارگاه یا ترخیص از آن.
6.زمان خواب طولانی دستگاه ها به خاطر تعمیرات.
7.پایین بودن عمر مفید ماشین آلات سنگین پروژه ها در ایران،عموماً بدلیل خرید نادرست و یا نگهداری و استفاده نامناسب.
8.عدم استفاده از تمامی ظرفیت و کارایی ادوات و ماشین آلات.
تحققات پیشین
نیکنام و همکاران - 1383 - با استفاده از RFID تلاش کردند کمبود اطلاعات در زمینه مدیریت ماشین آلات را جبران کنند و با ارائه مثالهایی مربوط به مشکلات موجود و روشهای حل آنها توسط تکنولوژی RFID بیان کردند.[2]سعیدی - 1393 - در مقاله حود مطرح کرد که " اعمال نظارت بر مجموعههای کوچک با ماشین آلات محدود از طریق بازدید و کنترل مستمر و مستقیم ، میسر و تاحدی موثر باشد. ولی در سازمانهای بزرگ ، شرکتهای حمل و نقل بزرگ جادهای ، شرکتهای دولتی و غیردولتی بزرگ ، پیمانکاران بزرگ راهسازی و ساختمانسازی ، اعمال نظارت و کنترلهای لازم آسان نیست. در نتیجه نیاز به روشهای نوین کنترلی و نظارتی کاملا احساس میشود.
همانگونه که در مقدمه اشاره شد امکان نظارت مؤثر ، مستقیم و مستمر بر ماشین آلات مقدور نمیباشد. برای سیستم نظارت بر ماشین آلات مهم است که از کیفیت بکارگیری و ساعت کارکرد یکایک ماشین آلات مطلع شود. از وضعیت فشار روغن ، دمای تجهیزات خاص ، ارتعاش و سایر شاخصهای مهم ماشین آلات حتی در محدودههای زمانی خاص آگاهی داشته باشد.".[3]سعیدی - 1393 - در مقاله دیگر به بحث در خصوص مدیریت اموال و ماشین آلات پرداخته و با استفاده از استاندارها و نرم افزار - CMMS - و - Cworks - به بررسی تاثیر عمکرد ماشین آلات را در نظر گرفته است.[4]
کرم بارنگی و همکاران - 1383 - در پروژهموردی سد سیاه بیشه با استفاده از QC1 و QA2 و استاندارد ISO9001:2008 مدیریت ماشین آلات را در پروژه های بزرگ عمرانی بررسی کرده و از این طریق به گزارش گیری عمکرد ماشین آلات پرداخته است.[5]خیر خواه ثابت قدم و همکاران - 1389 - با داده های آماری مدلی برای چرخه عمر ماشین آلات عمرانی تعبیه کرد و نشان داده که این روند باعث ماهش هزینههای پنهان پروژه ها خواهد شد.[ 6 ]سبط و شاه حسینی - 1385 - به مدلسازی مدیریت تکنولوژی برای ارزیابی ماشین آلات ساختمانی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که انتخاب استراتژی مناسب در عملیاتی کردن برنامه استفاده از ماشین آلات بسیار پایند بودن به برنامه زمان بندی و کاهش هزینه ها تاثیر گذار است.[ 7 ]
دستورالعمل ماشین آلات مدرن پروژه های عمرانی
شناخت فناوری جدید در ساخت و استفاده از ماشین آلات عمرانی که تقریباً با فاصله زمانی زیادی نسبت به زمان ساخت آنها در سطح جهانی به ایران وارد گردید، در نحوه نگرش راهبرد و نگهداری این دستگاهها بسیار مؤثر باشد.ماشین آلات مدرن عمرانی که از نیمه دوم 1990 بطور گسترده وارد بازار شدند ترکیبی پیچیده از ساز و کارهای مکانیکی، هیدرولیکی، الکترونیکی و مخابراتی همراه با یک سیستم پردازنده رایانه ای به گونه ای طراحی شده است که می تواند وضعیت ثبت شده در حافظه خود را به یک ماهواره مخابره و در یک مرکز خدمات پس از فروش یا نمایندگی شرکت سازنده دریافت شود.
در این حال، حتی الامکان متوقف کردن ماشین از راه دور، هنگامی که وضعیت آن خطرناک تشخیص داده و یا مسائل مالی در خصوص بهرهبرداری از آن وجود داشته باشد، امکان پذیر است.[8] وجود کدهای خطا که در صورت بروز عیب روی مانیتور ماشین ظاهر میشود، استفاده از نرم افزارهای تحلیلگر وضعیت مکانیزم های مختلف ماشین، سیستم های هشدار دهنده وضعیت سرویس، دمای آب روغن موتور، روغن هیدرولیک و... ماشین را در ارتباط با راننده چه در بهره برداری و چه در نگهداری نشان می دهد. به عبارت دیگر، تعبیه سیستم های الکترونیکی و رایانه ای این امکان را فراهم آورده است که ماشین با پیام هایی که به کاربر خود می دهد، وضعیت خود را بیان کرده، بدین وسیله از امکان وقوع خرابی تا حد از کار افتادگی پیشگیری نماید.
به این ترتیب در ر ژیم عمومی ماشین آلات سنگین عمرانی، پایش وضعیت CM بطور گسترده ای به جای نگهداری پیشگیرانه PM3 که مستلزم توقف برنامه ریزی شده ماشین و باز و بست محدود قطعات ماشین بوده، نشسته است. به کارگیری ترکیبی رایانهها در ماشین آلات عمرانی نه تنها این ماشینها را دچار دگرگونی ساخته است، بلکه امور مدیریت بر این ماشین آلات و از جمله مدیریت نگهداری آنها را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. تا کمترین ضربه به برنامه زمانبندی وارد شود. در یک نگاه کلی ویژگیهای اصلی این دستگاهها را می توان به شرح زیر بر شمرد:
-1 هوشمندی - بر مبنای کنترل رایانه ای، شامل سیستمهای هشدار دهنده و خود تنظیم -
-2 قابلیت پایش رایانه ای وضعیت ماشین شامل عیب یابی الکترونیکی، سیستم پایش وضعیت CM سیستمهای هشداردهنده و خود تنظیم.
-3 اقتصاد ماشین - مصرف بهینه سوخت، افزایش زمان سرویس و بهره وری بالا -
-4 اتکا به نیروی انسانی مجهز به دانش و تجهیزات دقیق
-5 توجه به محیط زیست و زیرساخت های مبتنی بر رعایت استاندارهای محیط زیست
-6 قابلیت پایش اطلاعات با شرکت سازنده یا مرکز کنترل در امور نگهداری - ارائه خدمات پس از فروش با کمک سیستمهایمخابراتی -
-7 قابلیت بروزرسانی قطعات خاص ماشین آلات در صورت تایید کارخانه سازنده.[8]
