بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از معماری سیستمهای پرداخت الکترونیکی، نمایش مجموعه مشخصه ها و مؤلفه هایی است که فرآیند ساختار سیستم پرداخت الکترونیکی را به طور کلی نشان می دهد.در این مقاله نخست به ارائه کلیاتی در مورد سیستم های پرداخت الکترونیک پرداخته می شود. سپس EPS های جدید با سیستم های قدیمی و سنتی مورد مقایسه قرار می گیرد. همچنین در این مقاله از انتقال وجوه الکترونیک به عنوان یکی از قدیمی ترین سیستم های پرداخت الکترونیک یاد می شود. چهار نوع کارت های پرداخت شامل کارت های اعتباری، کارت های بدهی، کارت های قابل شارژ و کارت های هوشمند مورد بررسی قرار گرفته و وجوه نقد و چک های الکترونیک همراه با چک ها و وجوه نقد سنتی مورد مقایسه قرار می گیرند.
علاوه بر این، ابزارهاوتکنولوژی های مختلف جهت ایجاد EPS های ایمن مانند امضاهای دیجیتال، تایید، رمزنگاری کلید اصلی، گواهی نامه ها و اختیارات ذی صلاح، SSL ها، پروتکل انتقال متن های امن با امضاهای دیجیتال و انتقال الکترونیک کلید های عمومی و خصوصی معرفی می گردد. همچنین در این مقاله کیف های الکترونیک، پرداخت های کوچک و سایر سیستم های پرداخت مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت با دو مثال و نمونه از سیستم هاپرداخت الکترونیک که از عمومیت بیشتری برخوردارندو شامل e-cash، Mondex وNet check می شوند، نتیجه گیری به عمل خواهد آمد.
کلمات کلیدی: سیستم پرداخت الکترونیک،کارت های پرداخت،SSL،امضای دیجیتال،کیف الکترونیکی،پروتکل انتقال متن های امن
مقدمه
به نظر اقتصاد امروزی به مدد رشد و پیشرفت فناوری اطلاعات شاهد تحولات عظیمی بوده است. تلاش برای انجام امور تجاری منجر به ایجاد تحولات گسترده ای در عرصه جهانی شده است که از آن تحت عنوان تجارت الکترونیک* نام می برند. در چنین فرایندی مبادلات و معاملات بین افراد و شرکت های بزرگ و کوچک حقوقی به صورت دیجیتالی صورت می گیرد و دیگر نیازی به حضور فیزیکی افراد و صرف بسیاری از هزینه های غیر ضروری وجود ندارد. پیشرفتهای جهانی در زمینه اینترنت واینترنت و صفحات گسترده جهانی باعث شده تا فاصله فروشنده کالا و خدمات و مصرف کننده حذف گردد و انجام عملیات تجاری در کمترین زمان انجام شود. برخلاف رویه جهانی در زمینه صنعت تکنولوژی اطلاعات و تجارت الکترونیک، عدم کارایی نظام بانکی کشور منجر به نارضایتی مردم و بنگاه های صنعتی و تجاری شده است.
سرعت پایین انجام عملیات بانکی، تنوع بسیار پایین خدمات ارائه شده، قواعد و روال های خسته کننده، نیاز به مراجعه به شعب برای انجام عملیات مختلف بانکی همه مسایلی هستند که نظام بانکی کشور هم اکنون دچار آن می باشد. مشکلات یاد شده موجب ازدحام جمعیت در شعب ارایه دهنده خدمت و همچنین عدم رضایت مردم شده است.از طرفی به دلیل عدم وجود کانال های الکترونیک انتقال وجوه، عموم مردم برای انجام زندگی روزمره خود نیازمند استفاده از پول هستند. با توجه به امنیت پایین حمل و نقل پول، افراد کشور هم اکنون مشکلات عدیده ای در این زمینه دارند. چک های تضمین شده - ایران چک - که در سال های اخیر به بازار معرفی شده اند تا حدودی توانسته است که این مشکل را حل کند. اما این راه چاره این نظام فرسوده نیست.
نظام موجود پرداخت کشور که یک نظام مبتنی بر پول نقد و چک می باشد، سالانه هزینه های هنگفتی را بر جامعه تحمیل می کند. هم اکنون حدود 6500 میلیارد برگ اسکناس در کشور وجود دارد که سالانه 700 میلیون از آنها به دلیل خراب شدن و عدم کیفیت از رده خارج و جایگزین می شوند. اگر این تعداد را با تعداد برگ چک های مورد استفاده در کشور جمع کنیم، متوجه می شویم که سالانه چه هزینه هنگفتی بابت چاپ و پردازش این ابزارهای سنتی پرداخت، هزینه می شود.حال آنکه در شرایط موجود، جهان ابزارها و روش های جدیدی را برای حل مشکلات فوق برگزیده است. پیشرفت تکنولوژی در سه دهه اخیر امکان معرفی ابزارها و روش های جدید پرداخت و پایاپای و تسویه را مهیا ساخته است.
به طوریکه قسمت اعظم از نظام پرداخت کشورها به صورت الکترونیک انجام می شود. فناوری اطلاعات این امکان را فراهم آورده است که عملیات بانکی با سرعت بسیار بالا انجام شوند، مردم برای انجام امور بانکی خود مجبور به حضور در شعب نباشند و در مبادلات مالی در طول روز نیاز کمتری به حمل پول داشته باشند. از طرف دیگر با استفاده از تکنولوژی تسویه های نهایی که قبلاً تا سه روز طول می کشید، امروزه به صورت آنی و همزمان صورت می گیرد.با توجه به مطالب بالا نیاز به یک تحول در نظام پرداخت کشور مشهود می باشد. به نظر می رسد نظام پرداخت الکترونیک می تواند راه حل مناسب و یگانه مشکلات موجود نظام پرداخت کشور باشد. پرداخت الکترونیک یک ایده جدید نیست.
"پول الکترونیک"از سال 1960 در قالب انتقال وجه بین بانک ها استفاده می شده است.همچنین مدتها ست که مشتریان قادرند از طریق دستگاه های ATM اقدام به برداشت وجه کنند.سیستم های پرداخت الکترونیکی از سیستم های پرداخت سنتی استنتاج شده است. به علت مکانیزم های امنیتی پیشرفته ای که در سیستم های الکترونیکی وجود دارد،پرداخت الکترنیکی سیستم قدرتمندی نسبت به پرداخت سنتی است.به منظور شرکت در یک پرداخت الکترونیکی،مشتری و فروشنده باید به اینترنت دسترسی داشته باشند و ابتدا باید اطلاعات خود را نزد فراهم کننده سرویس پرداخت - PSP - ثبت کنند.فراهم کننده یک درگاه را راه اندازی می کند که هم از طریق شبکه عمومی - مثل اینترنت - و هم از طریق شبکه نقل و انتقال خصوصی بین بانکی در دسترس است.
درگاه پرداخت به عنوان واسطی بین زیر ساخت پرداخت سنتی و زیر ساخت پرداخت الکترونیکی عمل می کند.پیش نیاز دیگر این است که مشتری و فروشنده نزد یک بانک که شبکه بین بانکی وصل است حساب داشته باشند.به بانک مشتری معمولا بانک صادر کننده اطلاق می شود.بانک صادر کننده در واقع بانکی است که وسیله ی پرداخت - مثل کارت اعتباری - را توزیع می کند و مشتری با استفاده از آن پرداخت خود را انجام می دهد.بانک دریافت کننده سوابق پرداخت را از فروشنده بدست می آورد - مثل برگه های جریمه یا داده های الکترونیکی - .هنگامی که مشتری خدماتی را دریافت کرد یا کالایی را خرید ،مقدار مشخصی پول به فروشنده پرداخت می کند.سناریوی زیر را در نظر بگیرید:
فرض کنید مشتری کالایی را خریداری کرده و می خواهد هزینه ی آن را از طریق کارت اعتباری پرداخت کند.قبل از تحویل محصول ،فروشنده از درگاه پرداخت ،صحت پرداخت کننده و کارت اعتباری او را در خواست می کند . درگاه پرداخت با بانک صادر کننده تماس می گیرد و صحت پرداخت کننده و کارت اعتباری را بررسی می کند .اگر همه چیز درست باشد ،مقدار مبلغ مورد نظر را از حساب مشتری برداشت می شود و به حساب فروشنده منتقل می شود.درگاه پرداخت به فروشنده اعلام می کند که تراکنش پرداخت با موفقیت انجام شده است،و فروشنده سفارش مشتری را به او تحویل می دهد.البته در بعضی موارد ،بخصوص وقتی که خدمات کم ارزشی سفارش داده می شود ،قبل از بررسی صحت و انتقال وجه ممکن است سفارش مشتری تحویل داده شود.
چگونگی پیدایش بانک داری الکترونیک در جهان
زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال 1918 میلادی برمیگردد، یعنی هنگامی که بانکهای فدرال رزرو امریکا به انتقال وجوه ازطریق تلگراف می پرداختند.اینترنت در سال 1970 توسط متخصصین دانشگاهی، به منظور اشتراک دریافت ها، توسعه یافت و تا سال 1993 محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصاُ تجاری که امید به گسترش مشتریانشان داشتند، افزایش پیدا کرد. عواملی که بانکداران را به
