بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر به منظور دستیابی به امکان پرورش وتعیین شاخص های رشد ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخر خاکی با آب لب شور زیر زمینی - چاه - تا شوری 14 در هزار در منطقه اسفراین در فصول پائیز و زمستان به اجرا در آمد،. فعالیت حاضر در دو عدد استخر خاکی هر یک با وسعت 3000 مترمربع با میانگین وزن انفرادی بچه ماهیان قزل آلای 23 گرمی در مدت 160روز انجام شد.
در استخر ها ی یک و دو بترتیب میزان افزایش وزن ماهیان 367 گرم و 317 گرم ،میزان بازماندگی ماهیان 82 درصد و 88 درصد و میزان نهایی تولید ماهی 6882 و6416کیلوگرم بوده است.نتایج بدست آمده بیانگر قابلیت قابل توجه میزان تولید و شاخص های وزنی در رابطه باامکان انجام پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخرهای خاکی این منطقه و دیگر مناطق مشابه با بهره گیری از آب و خاک شور سطحی و زیر سطحی در امر پرورش صنعت پرورش ماهیان سرد آبی می باشد .
مقدمه
قرن حاضر بعنوان قرن بحران آب نام گرفته، زیرا از کل آب های موجود در طبیعت فقط درصد اندکی از آنها به عنوان آب شیرین قابل دسترس است . - Wetzel, 2001 - کشور ایران با متوسط بارندگی حدود 240 میلیمتر درسال جزء کشورهای نیمه خشک دنیا محسوب می گردد - مسعودیان، . - 1384 حدود نیمی از تولیدات آبزی پروری جهان به محیطهای آبیلب شور و شور اختصاص دارد و ماهی قزل آلای رنگین کمان یکی از ماهیان مناسب برای پرورش در این محیط های آبی بشمار می رود FAO - ، . - 2012 سهم ایران از مجموع تولیدات جهانی ماهی قزل آلا با میزان 140000تن در سال1393 رتبه سوم جهانی دارد - FAO, 2014 ;سالنامه آماری شیلات ایران - .
با توجه به میانگین مصرف 10 لیتر در ثانیه آب شیرین برای تولید هر تن ماهی قزل آلا، ضروری است با برنامه ریزی مناسب، پرورش ماهی قزل آلا را با توجه به مشکل منابع آب شیرین در کشور به مناطقی از کشور هدایت گردد که امکان تامین آب لب شور وجود دارد. تا از یک سوی ذخایر ارزشمند آب شیرین را حفظ نموده و از سوی دیگر اراضی واجد آب و خاک شور مورداستفاده بهینه قر ار گیرد .
لذا به منظور دستیابی به این هدف در تحقیق حاضر ، این قابلیت در رابطه با پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخر خاکی با آب لب شور زیر زمینی - چاه - در منطقه اسفراین که از شرایط دمایی مناسب در فصول پائیز و زمستان برخودار می باشد به اجرا در آمد تا با تکیه برنتایج حاصل بتوان ضمن بررسی امکان انجام این فعالیت در منطقه مورد مطالعه از دستاوردهای حاصل برای استفاده در دیگر مناطق کشور بهره گرفته و صنعت پرورش ماهی قزل آلا در آب و خاک لب شور را در نقاط مستعد کشور توسعه داد.
مواد و روش ها :
محل اجرای تحقیق شهرستان اسفراین با آب و هوایی بیابانی با زمستان هایی سرد وخشک است. آب مصرفی از چاه با هدایت الکتریکی18100میکرو زیمنس بوده است . پرورش در دو عدد استخر خاکی هر یک با وسعت 3000 مترمربع و تراکم ذخیره سازی اولیه 23000 عدد - تراکم حدود 7عدد ماهی در متر مربع - با میانگین وزن 23 گرم از 17 مهر ماه تا 10فروردین انجام شد. محل تامبن بچه ماهیان قزل آلا منطقه فیروزکوه مازندران بوده است. غذادهی بطور دستی و دفعات غذا دهی در ماه اول سه نوبت و در ماه های بعد دو نوبت در روز بوده است - عمادی،. . - 1383
غذای مورد مصرف ماهیان تولید شرکت فرادانه شهرکرد بامیانگین پروتئین 40 درصد وچربی 15 درصد بوده است. روزانه 10 تا15 درصد آب استخر ها تعویض و از دو دستگاه هواده اسپلش استفاده شد. در طول دوره برخی فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب اندازه گیری گردید . - Eaton et al. , 2007 - زیست سنجی ماهیان با ثبت طول چنگالی و وزن کل - شاخص های رشد - در ابتدای معرفی ماهیان به استخر های خاکی و در پایان دوره پرورش در هنگام برداشت نهایی انجام گرفت.
نتایج و بحث
حداقل درجه حرارت ثبت شده آب استخرها در طول دوره پرورش 9 درجه سانتی گراددر بهمن ماه و وحداکثردرجه حرارت ثبت شده آب استخرها 18 درجه سانتی گراد در مهر ماه بود. میانگین در جه حرارت آب استخرها نیز در طول دوره پرورش 13/6-14/7 درجه سانتی گراد بود. قزل آلای رنگین کمان - Oncorhunchus mykiss - از گونه های مقاوم به شوری باعملکرد رشد مناسب در آبهای لب شور و حتی شور می باشد FAO - ، . - 2010 یکی از سنجش های اصلی در سازش پذیری بچه ماهیان به محیط جدید، درصد بازماندگی قابل قبول است.
این قابلیت ها به جنس، گونه، سن و اندازه - وزن و طول - هر ماهی بستگی دارد. توانائی انفرادی ماهیان در برابر شرایط محیطی با افزایش اندازه بیشتر می گردد - Altinok . - و - 2004 - Grizzle بیان داشتند که ماهی قزل آلا 14 و 20 گرمی تحمل تنش شوری 18 را ندارد. اما ماهی 30 گرمی از تحمل بهتری نسبت به شوری مذکور برخوردار می باشد . توانایی سازگاری و تنظیم اسمزی ماهیان در آب شورتر تحت تأثیر اندازه بدن قرار دارد - McCormick, 2001 - در این تحقیق با توجه به بازماندگی،82 و 88 درصد می توان نتیجه گرفت سازگاری و تحمل عمومی بچه ماهیان قزل آلا در تحقیق حاضر با شوری آب استخر پرورش در حد قابل قبول و مناسبی بوده و با موارد فوق مطا بقت دارد.
میانگین مناسب دما حهت پرورش ماهیان قزل آلا12-18 درجه سانتیگراد و اکسیژن محلول 6-8 میلی گرم در لیتر است - اسماعیلی، 1379 ؛ مشائی، - 1368 که بر این اساس، میانگین میزان دما و اکسیژن آب در تحقیق حاضربا میزان 14-15درجه سانتی گراد و-8/5 8 میلی گرم در لیتر در دامنه مناسب پرورش قزل آلا قرار داشته که امکان خوراک دهی با راندمان بالا را فراهم نموده بود.
- 1997 - بیان می کند ،هوادهی و استفاده از دستگاه هواده در استخر های پرورش به عنوان بخش مهمی از آبزی پروری تجارتی مطرح است .نتایج تحقیق Leatherland و - 1998 - Vijayan نشان داد که افزایش تراکم موجب ایجاد استرس در ماهیان میگردد و براساس آن مصرف غذا و رشد ماهیان تحت تاثیر قرار می گیرد. همچنین - 1997 - Reftsie بیان نمود در آزاد ماهیان تراکم های بالاتر، رشد منفی را باعث می گرذدد .
نتایج نهایی بدست آمده از این تحقیق نشان داد که با تولید بیش از 13 تن ماهی قزل آلادر سطحی حدود 6000 متر مربع، با میانگین تولید 2/37 کیلو گرم در متر مربع و با میانگین وزنی هر ماهی 360 گرم در مقایسه با دیگر فعالیت های انجام شده در کشور در رابطه با پرورش ماهی قزل آلا در آب لب شور به میزان 0/4 و 0/7کیلوگرم در مترمربع - نفیسی - 1386 ،0/3کیلو گرم در متر مربع - نفیسی، - 1381 و 0/5کیلوگرم درمترمربع - علیزاده، - 1375 از نتایج بهتر و مناسب تر برخودار بوده که نتیجه ای قابل توجه جهت توسعه و ترویج این صنعت در منطقه مورد مطالعه و مناطق مستعد آب و هوایی در بخش های مرکزی و اراضی ساحلی در شمال و جنوب کشورمان است.
