بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: هدف این تحقیق بررسی شاخص های موثر بر فساد اداری و ارتباط آن تعلل ورزی از دیدگاه کارکنان ادارات ورزشی استان فارس بود .
روش شناسی: جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان ادارات کل ورزش و جوانان استان فارس به تعداد 430 نفر بود. که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 216 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی بود، که به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت برای گردآوری دادههای تحقیق از دو پرسشنامهی فساد اداری طالقانی و همکاران و پرسشنامه تعلل ورزی تاکمن استفاده شد.
جهت تعیین روایی صوری و محتوایی، این پرسشنامه در اختیار چندتن از متخصصین رشتهی مدیریت قرار گرفت و مورد تأیید آنان واقع شد. برای سنجش میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ در یک مطالعهی مقدماتی روی یک نمونهی 25 نفری، پرسشنامهی فساد اداری 0/79 و تعلل ورزی 0/81 ، به دست آمد. دادههای تحقیق پس از جمعآوری بر اساس فرضیههای پژوهش و با استفاده از - ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه - تحلیل شدند .
نتایج: نتایج نشان داد:. -1 بین عوامل فردی فساد اداری با تعلل ورزی ارتباط وجود دارد-2 بین عوامل سازمانی فساد اداری با تعلل ورزی ارتباط وجود دارد-3 تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که عوامل فردی و سازمانی موثر بر فساد اداری می تواند میزان تعلل ورزی کارکنان را پیش بینی کند.
نتیجه گیری بنابراین می توان گفت که فساد اداری می تواند باعث افزایش میزان تعلل ورزی کارکنان شود.
.1 مقدمه
فساد مسئله ای است که در همه دوران ها گریبان گیر دستگاه ها و سازمان ها بوده است و هسته اندیشه بسیاری از دانشمندان و متفکران سیاسی را تشکیل داده است .به طور کلی، فساد به فرهنگ کشورها ارتباط ندارد و کشوری با شرایط فرهنگی بالا هم می تواند درگیر فساد شود - لیٌ، . - 2013 فساد اداری نیز، یکی از عمومی ترین اشکال فساد، پدیده ای است که مرزهای زمان و مکان را درنوردیده است و با این ویژگی نه به زمان خاصی تعلق دارد و نه به جامعه خاصی مربوط است .در واقع، فساد اداری پدیده ای همزاد دولت است.
از زمانی که فعالیت های بشر سازمان یافت و شکل منسجمی به خود گرفت، فساد اداری نیز مانند جزء جدایی ناپذیر از متن سازمان ظهور کرده است. بنابراین، می توان فساد را فرزند ناخواسته سازمان تلقی کرد که در نتیجه تعاملات گوناگون در درون سازمان، و نیز به مناسبت تعامل میان سازمان و محیط آن به وجود آمده است. از سویی دیگر از دیگر عواملی که گریباگیر بسیاری از سازمان های امروزی بخصوص در کشور خودمان است می توان به تعلل ورزی اشاره کرد که این خود از شاید زاییده فساد اداری باشد.
مطالعات اخیر نیز نشان داده اند که تعلل اثرات منفی بر سلامت جسمی، عادات غذایی و ورزش افراد بر جای می گذارد - چاو و چویٍ، . - 2005 اگر چه هر کسی به طریق خاصی اهمالکاری می کند، ولی بهترین تعریف تعلل می تواند این باشد: به تأخیر انداختن انجام کار بدون هیچ دلیل موجه - دوبرایم،َ . - 2005برخی تعلل را یک مشکل رفتاری دانسته اند. در این دیدگاه تعلل به عنوان یک مشکل رفتاری شناخته شده و هدف از درمان کاهش نسبت یا درصد زمان تعلل و افزایش نسبت یا درصد مطالعه یا فعالیت می باشد. برخی دیگر معتقدند تعلل یک مشکل شناختی است.
در این دیدگاه مبنای تعلل، افکار و باورهای غلط و غیر منطقی در مورد چگونگی شرایط و نتایج فعالیت هاست. به اعتقاد برخی محققان، تعلل یک مشکل انگیزشی است. در این دیدگاه تعلل به دلیل تنبلی یا بی انگیزه ای نیست، بلکه از آن جهت انجام می گیرد که افراد تعللی علاقه مند به انجام فعالیت دیگری هستند. تعلل می تواند یک عادت باشد که در نهایت به کاهش انتظار خودکارآمدی فرد منجر می شود. به تعلل به عنوان یک اختلال شخصیتی نیز نگریسته شده است.
در این دیدگاه تعلل به عنوان ضعف وجدان - با ویژگی هایی چون بی ارادگی، نداشتن پشتکار، تنبلی، عدم توجه و ضعف قدرت طلبی - شناخته شده است - شهینی ییلاغٌ و همکاران، . - 2006 مهم ترین مسائلی که می تواند زمینه ساز رفتارهای آمیخته با فساد تلقی شود، عبارت اند از تنگناهای اقتصادی، کمرنگ شدن ارزش های انسانی، تشدید قوانین و مقررات غیرضروری و گسترش روحیه زیاده خواهی انسان ها که باعث می شود دیگران را نیز به بازی داخل کند. مسئله این است که ما با مشکلی با عنوان فساد اداری در حال زیادشدن مواجه ایم که باید برای مهار و کنترل آن و افزایش ارتقای سلامت اداری به طور سازمان یافته، تلاش کنیم.
شفافیت بین الملل، سازمانی غیردولتی است که در سال 1993 تأسیس شد هدف این سازمان، مبارزه با فساد و افزایش آگاهی درباره آن است، این سازمان، هرساله نمره ای را برای فساد اداری و اقتصادی منتشر می کند، ایران با نمره 28رتبه 133 را دارد. این آمار عمولاً با آمار بانک جهانی همسو است - بانک جهانی، . - 2007 فساد موجب انحطاط است، سیاست های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار می دهد، باعث هدررفتن منابع ملی می شود و اثربخشی دولت ها در هدایت امور را کاهش می دهد.
از این طریق، اعتماد مردم نسبت به دستگاه های دولتی و غیردولتی کاهش یافته، بی تفاوتی، تنبلی و بی کفایتی افزایش می یابد. فساد، اعتقاد و ارزش های اخلاقی جامعه را متزلزل می کند، هزینه انجام کارها را افزایش می دهد و رشد رقابت پذیری را دشوار می کند. همچنین، تلاش های فقرزدایی را ناکام می کند، بی انگیزگی و بدبینی ایجاد می کند و زمینه تضعیف روحیه افراد درستکار را فراهم می کند، مانع سرمایه گذاری می شود و مسیر رشد و توسعه اقتصادی را با موانع بسیار مواجه می کند . این تأثیر بر اقتصادهای باز بیشتر از اقتصادهای بسته است - بلک برونٍ، - 2010
یکی از عواملی مهم دیگری که فساد ادرای می تواند برآن تاثیر داشته باشد تعلل ورزی کارکنان است. تعلل از جمله عواملی است که تقرباًی همیشه عوارض منفی بر بهره وری و بهزیستی فرد و سازمان بر جا می گذارد. بسیاری از مطالعات پیامدهای منفی تعلل بر سلامت روان - مثل استرس، اضطراب و افسردگی - را اثبات کرده اند. همان طور که گفته شد، وجود فساد اداری را در هیچ کشوری نمی توان کتمان کرد، در نتیجه کشور ما ایران هم از این قاعده مستثنا نیست. در حال حاضر، مسئله مبارزه با این پدیده برای نظام جمهوری اسلامی از سطح مسئله ای اداری فراتر رفته و به مقوله ای راهبردی در سطح کلان نظام تبدیل شده است.
تا کنون تحقیقات کمی در زمینه فساد در سطح فردی انجام گرفته است، برخی فقط زمینه های سیاسی را در بروز فساد اداری و اقتصادی مؤثر می دانند - دونگ َو همکاران، - 2009 .عوامل فردی موثر بر فساد اداری عواملی اند که از خود فرد نشأت میگیرند و شرایط و ویژگی های هر فرد آن ها را رقم می زند. عواملی که ما در این بخش آن ها را تبیین می کنیم، عبارت است از پای بندی اعتقادی، ویژگی شخصیتی، سبک ارتباطی، سبک رهبری و کیفیت زندگی کاری. دین مبین اسلام، به عنوان کامل ترین دین الهی، در ذات خود با هرگ ونه انحراف و فساد مخالف است و بر پاکی و درستکاری تأکید دارد.
این تأکید،مخصوصاً آنجا که به حقوق عمومی - بیت المال - مربوط می شود، ابعادی متفاوت و روشن دارد و در ضرورت رعایت حدود الهی و حق الناس متبلور می شود. از بررسی احادیث و روایات مشخص است، تأکید اسلام بر رعایت حدود الهی و حقوق مردم و نیز درستکاری و امانتداری کارگزاران حکومت است. از مهمترین عوامل انگیزشی که به قصد ارتکاب فساد در متخلف منجر می شود، فقر است. این فقر، مادی - ناتوانی در تأمین نیازهای اولیه زندگی - یا معنوی - بی اعتقادی به ارزش های اخلاقی و مذهبی و نبود عامل کنترل درونی مانند وجدان - است.
- فرج پور، - 1383 شخصی که از نظر شخصیتی انسان بارز و پخته ای است، به طوری که همواره نگران پیامدها و نتایج کارهای خویش است و برای خودسازی و اصلاح شخصیت خود تلاش می کند، حتی اگر در محیط فاسدی قرار بگیرد، هرگز خود را با شرایط حاکم تطبیق نمی دهد و از محیط ناسالم با سربلندی بیرون می آید. ولی اگر شخصی به دنبال تعالی شخصیت خود نباشد و با هر انسانی حشر و نشر داشته باشد، کم کم محیط ناسالم در او تأثیر می گذارد و بعد از این، حتی اگر در محیط سالمی قرار بگیرد خود او منشأ فساد در جامعه سالم می شود. سازمان بخشی از یک جامعه است و تقرباًی قوانینی که بر جامعه حاکم است بر سازمان هم حاکم می شود.
منظور از ویژگی شخصیتی، ویژگی هایی است که شخصیت فرد را شکل می دهند . شخصیت عبارت است از مجموعه ای از صفات و ویژگی های شخص که می تو اند برای مقایسه اشخاص با یکدیگر به کار گفته شود. عوامل شکل دهنده شخصیت عبارت اند از تعیین کننده ها مراحل رشد و صفات تعیین کننده. مهم ترین تعیین کننده ها عبارت اند از عوامل اجتماعی و عوامل فرهنگی، وراثت، نیز ممکن است در شکل گیری و رشد شخصیت انسان اثر داشته باشد - مورهد وگریفن، - 1379 از طرفی، نتایج تحقیقات نشان می دهند نمی توان به طور کلی، رابطه جنسیت و ایجاد فساد نامشخص است.
در برخی سازمان ها مردان فساد بیشتری ایجاد می کنند، و در برخی دیگر زنان ،ولی تقرباًی توازن بین این دو وجود دارد - سوامیٌ و همکاران، - 2001 در حقیقت، ویژگی های شخصیتی به طور فردی و سازمانی بر فساد تأثیر می گذارند، یعنی فرد با روحیه همکاری در اجرای صحیح اهداف سازمانی می تواند سبب کاهش فساد شود. همچنین، تجمیع این ویژگی ها سازمان را تحت تأثیر قرار می دهد - رودریگز و گورئروٍ، - 2008
در دنیای امروز، در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، به کارگیری روابرط و پارتی بازی عامل اساسی ایجادکننده فساد در نظر گرفته می شود، به طوری که برخی معتقدند همیشه باعث ایجاد فساد می شود - سونسونَ، - 2005 و برخی معتقدند زمانی که باعث کاهش رشد خروجی های کاری و سازمانی می شود و بر عملکرد کلی سازمان تأثیر می گذارد به نوعی باعث ایجاد فساد فردی و سازمانی می شود - ماوروُ، - 1995 در جوامعی که مردم روابط شخصی و اجتماعی نزدیکی دارند، احتمال فساد بیش تر، تشخیص آن دشوارتر و مجازات خلافکراران دردسرساز خواهد بود - آقایی، . - 181 :1378
اگر فساد در سازمان نفوذ کند و بر بخش های مختلف آن تأثیر گذارد، وظیفه مدیران ارشد و رهبران آن سازمان جلوگیری از رشد این فساد در مرحله اول، و مقابله و کاهش آن در مرحله بعد است. باید توجه داشت گاهی رهبر باید از فساد به دلیل مسائلی چشم پوشی کند و در برخی مواقع برای تشخیص اینکه آیا موضوعی در سازمان باعث فساد می شود یا نه، دچار مشکل تصمیم گیری می شود . - اولکانِ، - 2009 برای رفع این مشکل می تواند به فرهنگ و عرف ملی توجه کند - پارکّ، - 2003 در این موارد باید توجه داشت به نحوی باید باعث انگیزش شود که خودش دچار فساد نشود - شولز و فرانکْ، . - 2003
در زمینه کیفیت زندگی کاری، اگر یککارگر واقعاً احساس کند کیفیت زندگی کاری او بهبود یافته است، اعم از اینکه این بهبود، نتیجه عملکرد خودش یرا سیاست های سازمانی در جهت افزایش بهره وری باشد، این مطلب به کارگر در جهت انجام وظیفه اش نیرروی بیشتری می دهد، باعث رضایت او از کار در سازمان، و افزایش تعهد نسبت به سازمان می شود و موجب کاهش غیبت و جابه جایی ها، انحرافات رفتاری و تخلفات اداری می شود - پورولی، . - 1387
در زمینه امنیت و بهداشت روانی می توان گفت، مدیران سازمان ها همواره به فکر افزایش کیفیت و کمیت کار هستند، و تعداد کمیاز آنان واقعاً به سلامت جسم و روح، ایمنی، رفاه و ایمنی اجتماعی و اقتصادی کارکنان می اندیشند؛ بنابراین ، اگرشرایط کار نامطلوب و نامناسب باشد، انگیزه و روحیه کارکنان کاهش می یابد، و به رفتارهایی ناهنجار مانند کم کاری، سوء استفاده از موقعیت خود، بی توجهی به همکاران و ارباب رجوع و جز آن بدل خواهد شد. برای رفع این مشکل، برخی از عنوان" پاک کننده های سیاسی" نام می برند ، که باعث کاهش خطر حاصل از ویژگی های شخصیتی می شود، برای مثال، در سازمانی که نیاز به محبت های مادرانه دارد نیراز به آوردن زنان و مادران احساس می شود - سونسون، - 2003
این موضوع در سازمان های مختلف متفاوت است، برای مثال، در محیطی مذهبی مانند ایران اگر در سازمانی ارزش های اسلامی کمرنگ شده است نیاز به مشوقی مانند روحانی احساس می شود. بنابراین ، محیط سالم و ایمن همیشه تخلفات سازمانی را کاهش خواهد داد و برعکس، در محیط ناامن و غیربهداشتی، تخلفات را زیاد می کند - پور ولی، . - 1387 در زمینه نظام های کنترل و نظارت تحقیقات نشان می دهند، کنترل و نظارت اگر به شکل صحیح انجام نگیرد، مانند ویروس پخش می شود .
زیرا در صورتی که فردی در سطح پایین تر در سلسله مراتب سازمانی از خطا و فساد همکارش می گذرد، افراد دیگر چه در سطح پایین ، چه در لایه های بالاتر سازمانی با دیدن این مسئله به نوعی الگوبرداری می کنند و رویه ناصحیح را نوعی الگوی صحیح می پندارند، در واقع، وقتی این اتفاق می افتد، سازمان فاسد می شود و احتمالا سازمان ها و نهادهای مرتبط نیز بخطا را گزارش نمیکنند، البته قطعاً در این زمینه آن ها به دنبال فایده هایی که به آن می رسد، هستند - سا َ، - 2007 از دلایل دیگر فساد اداری به ویژه در جهان سوم، فقر و معیارهای پایین و غیرعادلانه پرداخت در ادارات است. برای مثال معیارهای پرداخت در سراسر آفریقا از همان زمان مستعمراتی، پایین بوده است.
