بخشی از مقاله
چکیده
افزایش کارایی و بهره وری کارکنان در سازمان های امروزی اعم از بازرگانی ، خدماتی و غیره از مهمترین دغدغه های مدیران بوده و هست . گاهاً مشاهده می شود با توجه به تمامی اصول علمی و بکارگیری نسخه های مدیریتی توسط مدیران ارشد سازمان ها متاسفانه بازهم شاهد کاهش عملکرد در سازمانها هستیم ، که این امر نشانه عدم توجه مدیران به کارکنان و منابع انسانی در حیطه تحت نظارت خود می باشد .
با توجه به این نکته و اهمیت منابع انسانی در زمینه رفتار سازمانی نیاز به توجه جدی به مسئله شادی سازمانی و رابطه آن با اهداف سازمان بیش از پیش نمایان می گردد . هدف از نگارش این مقاله مروری بر ادبیات پژوهشی در مورد شادی سازمانی ، نقش آن در رفتار سازمانی و اثربخشی در حوزه منابع انسانی می باشد . با عنایت به بررسی رفتار کارکنان از دو جنبه فردی و تاثیرات محیطی بر کارکنان ، در این مقاله سعی شده تا راهکارهایی در جهت افزایش شادی سازمانی و به تبع آن نیل به اهداف سازمانی ارائه گردد .
مقدمه
از عهد باستان به احساسات مثبت انسان ازجمله شادمانی1 توجه شده است . به عقیده ارسطو دست کم سه نوع شادمانی وجود دارد ، در پائین ترین سطح ، عقیده مردم عادی است که شادمانی را معادل موفقیت و کامیابی میداند و در سطح بالاتر از آن ، شادمانی مورد نظر ارسطو یا شادمانی ناشی از معنویت قرارمی گیرد .
این در حالی است که روانشناسان در سال های آخر قرن بیستم ، توجه به احساسات مثبت را آغاز کرده اند . - میرشاه جعفری ، - 1381 استاد مرتضی مطهری شادی را اینگونه تعریف میکند: »شادی حالت خوش و لذت بخشی است که از علم و اطلاع به اینکه یکی از اهداف و آرزوها محقق شده و یا محقق خواهد شد به انسان دست میدهد - « سبحانینیا، . - 1384 شادی احساس و هیجانی است که هنگام ارضای نیازهای انسان در او پدید می آید و زندگی را خشنود می سازد . شادی دارای گستره وسیعی است اما در یک تقسیم بندی کلی به دو نوع شادی های واقعی ، عمیق و تعالی بخش و شادی های گذرا تقسیم می شوند.
از آنجا که شادی یکی از هیجانات اساسی بشر است ، لذا هرکس به فراخور خود آن را تجربه می نماید . اما تعریف شادی به سادگی تجربه آن آسان نیست . افلاطون در کتاب جمهوری به سه عنصر وجود انسان اشاره می کند که عبارتنداز : قوه عقل یا استدلال2، احساسات3 و امیال. 4 افلاطون شادی را حالتی از انسان می داند که بین این سه عنصر تعادل و هماهنگی وجود داشته باشد.
ارسطو شادی را زندگی معنوی می داند - آیزنک ، ترجمه فارسی - . - 1378 میرشاه جعفری ، - 1381 شادی تنها در لذتهای مادی و گذرا خلاصه نمی شود ، شادمانی واقعی در نزدیک شدن به هدف والای آفرینش و آراسته شدن به خصلت ها و خوی های انسانی و الهی است . به طور خلاصه می توان گفت شادی به طور مطلق امکان پذیر نیست و هر انسانی مطابق جهان بینی و اندیشه ها ی خود اگر به چیزهای مورد علاقه اش برسد و از زندگی اش رضایت داشته باشد در خود احساس شادی می نماید - سالاری نهند ، . - 1389
آرجیل و همکاران - 1995 - شادی را ترکیبی از وجود عاطفه مثبت ، فقدان عاطفه منفی5 و رضایت از زندگی6 می دانند . جامع ترین و در عین حال عملیاتی ترین تعریف شادمانی را وینهوون - 1988 - 7 ارائه می دهند . به نظر او شادمانی به قضاوت فرد از درجه یا میزان مطلوبیت کیفیت کل زندگیش اطلاق می گردد . به عبارت دیگر شادمانی به این معناست که فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد .
- میرشاه جعفری ، - 1381 شادی سازمانی مفهومی نو ظهور در عرصه مدیریت رفتار سازمانی است. شادی سازمانی اشاره واضح و روشنی دارد که مثبت اندیشی، شاکر بودن، مهربان بودن، بخشش کردن باعث افزایش رضایتمندی و تعهد سازمانی کارکنان میگردد. این مفهوم نو ظهور منجر به ایجاد بهرهوری، افزایش کارایی، دقت در تصمیمگیری، افزایش طول عمر و ... میگردد.
انسان ، به عقیده دانشمندان علوم رفتاری بعنوان یکی از پیچیده ترین مخلوقات الهی معرفی و بررسی رفتار وی از دو جنبه فردی و محیطی امکان پذیر می باشد . در این مقاله نیز شادی سازمانی از دو دید گاه فردی و محیطی مورد پژوهش قرار می گیرد . لیون کچین ، موسس باشگاه شادی، شادی را اینگونه تعریف کرده است: »شادی احساسی درونی دربارهی سعادت است که افراد را جهت سود بردن از تفکرات، هوش، خرد، آگاهی، حس مشترک و ارزشهای معنوی توانا میسازد.« شادی مجموعهای از صفات مختلف مانند مثبت اندیشی، مهربانی، بخشش، پذیرش خود و دیگران و شاکر بودن است.
در دانش روانشناسی تعریف های پراکنده ای از هیجان شادی شده است و در آنها شادی به عنوان ترکیبی از عاطفه مثبت بالا و عاطفه منفی پائین و احساس مثبتی که از حس ارضا و پیروزی ناشی می شود ، معنی شده است . کارل و پلچست با تعریف زیر شادی سازمانی را مطرح می کنند : یک محیط کاری شاد عمداً باعث تشویق ، شروع و پشتیبانی از انواع فعالیت های لذت بخش ، شادی بخش می شود که به طور مثبت بر روی نگرش و بهره وری افراد و گروه ها تاثیر می گذارد یا خیلی به اختصار " محیط کاری که موجب می شود افراد لبخند بزنند " .
تعریف جدید دیگری از شادی سازمانی توسط پلستر ارائه شد . از نظر ایشان شادی سازمانی ، فعالیت های خوشایند و مفرحی است که موجب تفریح ، خنده و نشاط کارکنان می شود . این فعالیت ها می توانند رسمی و مدیریت شده باشد یا اینکه کارکنان بصورت خودجوش و غیر رسمی در آن مشارکت نمایند . با توجه به تاثیر مسائل روانی بر عملکرد فردی و سازمانی کارکنان بحث " شادی " در سازمان ها دارای اهمیت خاصی بوده و براساس تحقیقاتی که توسط موسسه ای در بریتانیا صورت گرفته برای " شادی " شاخصی تعریف گردیده و بر این اساس افراد شاغل در سازمان ها دارای درجات مختلفی از شادی بوده اند .
همچنین بر اساس مطالعات صورت گرفته رابطه مستقیمی میان شادی در سازمان و بهره وری برقرار بوده و با افزایش شادی کارکنان بهره وری آنها نیز افزایش می یابد ، لذا آموزش شادی در سازمان دارای مزایای زیادی بوده و با صرف هزینه ای کم می توان به مزایای پایدار سازمانی فردی دست یافت . - سالاری نهند ، - 1389 امروزه سازمان های سالم ، سازمان هایی هستند که به همان اندازه که به کار و بهره وری اهمیت می دهند ، به سلامت روانی و جسمی کارکنان توجه دارند .
با سلامت افراد ، سلامت سازمان تضمین خواهد شد و سازمان سالم می تواند از بهره وری ، توانمندی و کارایی لازم برای مواجهه با دنیای توأم با رقابت برخوردار شود . - فانی ، - 1392 تحقیقات نشان میدهد که حالت شادی ذاتی یا خدادادی نیست بلکه مهارتی است که افراد میتوانند آن را بدست آورند - سبحانینیا،. - 1384 اگر نسبت به لحظه حال آگاه هستید و در کنار آن منتظر آینده هستید قادر خواهید بود از فرصت ها سود ببرید . اگر با خودخوری غم گذشته را می خورید چشمانتان به روی امکانات و فرصت های حال بسته خواهد شد و آینده را نیز از دست خواهید داد .
زندگی شاد محصول زندگی کردن در لحظه حال است که اگر از آن خوب استفاده شود تکیه گاه و ضریب اطمینانی برای داشتن آینده ای خوب و فوق العاده است . اشخاص فقط با آنچه که امروز انجام می دهند می توانند آینده خود را تحت تاثیر قرار دهند . توجه داشته باشید زمان به صورت مساوی و یکسان میان همه تقسیم می شود و آن را بر خلاف پول و طلا و اجناس دیگر نمی توان پس انداز کرد - سالاری نهند ، . - 1389
