بخشی از مقاله
چکيده
صله ي رحم و رابطه با خویشاوندان در دین مبین اسالم از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار است و بسیار مورد تأکید است و آیات و روایات زیادی در اينباره وارد شده است؛ شرایط، مصادیق و مراتب و شيوههای آن نیز بهطور دقیق بیان شده است.
برای آشنایی با الگوهای رفتاری که آموزههای اسالمی تأييد و معرفی کرده است و برای اینکه بتوان به کمک این الگوها، یک مجموعهی منسجم رفتاری، ارزشی و اعتقادی را بهعنوان یک سبک زندگی فراهم آورد، الزم است با مراجعه به آیات و روایات و مطالعهي سیرهی معصومین ، منطق عملی اسالم در سبک زندگی و الگوهای متناسب با آموزههای دینی را استخراج کرد.
بر این اساس، پژوهش حاضر با موضوع شيوههای صلهي رحم در سبک زندگی دینی، ابتدا به بررسی سبک زندگی و مؤلفههای آن و منابع اسالمی سبک زندگی، میپردازد و سپس مفهوم صلهي رحم و اهمیّ ت و فضیلت آن را بیان کرده و مصادیق ارحام و مراتب صلهي رحم را توضیح ميدهد؛ در ادامه به تبیین شيوههای صلهي رحم و موانع موجود پرداخته ميشود و در نهایت، بعد از نتیجهگیری، با ارائه پیشنهادهايی به پایان میرود.
.1 مقدمه
سبک زندگی مفهومی است که در سطح بینالملل در اکثر علوم انسانی شناخته شده است؛ و از ابعاد مختلفی مورد مطالعه قرار ميگيرد؛ اما آنچه که بسیار ضروری و حیاتی است، فهمیدن سبکِ صحیحِ زندگی، آن هم بر اساس برنامه وحیانی و سعادتبخش دین مبین اسالم است؛ در این مسیر، بهترین راه برای پی بردن به سبک زندگی اسالمی، بهرهمندي از قرآن کریم و سخنان ارزشمند اهلالبیت و سیرهي عملی آنان است؛ چراکه ایشان همواره الگوی کاملی برای انسانها چه در دوران زندگی و حیات خود و چه برای مردمان پس از خود بودهاند. یکی از مواردی که در سبک زندگی مورد بررسی قرار ميگيرد، صلهي رحم و رابطه با خویشاوندان است که مربوط بهُبعد اجتماعی سبک زندگی است و بخش عظیمی از زندگی افراد را در بر ميگيرد.
پرداختن به سبک زندگی و ابعاد آن به چند دلیل، در دنیای امروز ضرورت دارد؛
اولا: ما در دوره و جامعهای زندگی میکنیم که دچار نوعی آشفتگی و التقاط فرهنگی شده است و فاقد یک زندگی به سبک خاص است. چراکه هم از منابع دینی و هم از زندگی اجتماعی ایرانی و هم از تمدن غرب متأثر است.
ثانیاً: بر اساس منابع دینی و اعتقادیِ ما، داشتنِ سبک زندگی، الزمه ایمان و اعتقادات است؛ که متأسفانه نتایج آن باورها و عقاید که باید سبکی خاص و شیوهای همگون و همساز در زندگی فردی و اجتماعی باشد را نداریم.
ثالثاً: در آیات زیادی از ما خواسته شده که دینتان را خالص کنید و این بدین معنا نیست که فقط باید گزارههای اعتقادی را از شرک زدود؛ بلکه دین به معنای راه و روش زندگی هم هست. اخالص در دین، یعنی بیرون ریختن عناصر غیر دینی، غیرالهی، غیر مرتبط با اعتقاد و اندیشه از فضای زندگی. این، به معنای ایجاد یک سبک زندگی خاص است.
رابعاً: سبک زندگی، طبق روایات ميتواند، یکی از بهترین دعوت کنندهها به دین اسالم باشد. آنچه که ميتواند بسیار به عنوان تبلیغ بیزبان و دعوت به غیرِ سخن گفتن در مردم اثر بگذارد و مردم را به دین، به تشیع و حتی به فرهنگ خاص ایرانیها جذب کند و نگاه دینی و ملی ما با آن همساز باشد، همین اصالح سبک زندگی است.
پژوهش حاضر، به دنبال یافتن راهکارهایی برای صلهي رحم در سبک زندگی جامعه اسالمی است؛ هدف کلی این پژوهش، بررسی شيوههای صلهي رحم بهعنوان یکی از اصول مهم در روابط اجتماعی در دین مبین اسالم و تبیین جایگاه آن در سبک زندگی اسالمی است؛ که الزمه رسیدن به آن، تبیین مفهوم صلهي رحم و مصادیق و مراتب و موانع آن و بیان شيوههای صلهي رحم در دین اسالم است.
.1.1 پیشینهي پژوهش با بررسيهايي که از تحقیقات به عمل آمد، متأسفانه تاکنون تحقیقی که عیناً دربارهی شيوههای
صلهي رحم در سبک زندگی دینی از منظر آیات و روایات باشد، بهدست نیامد؛ ولی به دلیل ارتباط با موضوع، به ذکر چند مورد که ارتباط بيشتري با بحث دارند، پرداخته ميشود.
امامی - 1390 - ، صلهي رحم و آداب درست زیستن را بررسی میکند.
جوادی آملی - 1391 - ، به بررسی آداب و شیوۀ اسالمی زندگی و ابعاد آن پرداخته است. حسینینیا - 1385 - ، چشماندازی به صلهي رحم در آیات و روایات دارد.
رجبینیا - 1391 - ، با رویکردی تحلیلی و تربیتی، به سبک زندگی اسالمی میپردازد. شریفی - 1391 - ، صلهي رحم را از منظر آیات و روایات بررسی میکند.
فوزی - 1388 - ، به بررسی راه و رسم زندگی، از منظر احادیث معصومین میپردازد. کاظمزاده 1392 - - ، به بررسی صلهي رحم و ارتباطات خانوادگی در فرهنگ رضوی میپردازد. کاویانی - 1390 - ، کمّی سازی و سنجش سبک زندگی اسالمی را بررسی میکند. مهدویکنی - 1386 - ، مفهوم سبک زندگی و گسترۀ آن در علوم اجتماعی را تحلیل میکند.
.1.2 روش و ابزار پژوهش
روش پژوهش حاضر، مطالعه توصیفی، از نوع تحلیل اسنادی است. ابزار پژوهش از طریق فیش برداری و جمعآوری اطالعات نیز به روش کتابخانهای بوده است.
.1.3 جامعه و نمونه آماری جامعه مورد مطالعه در این پژوهش عبارتاند از: منابع اصلی، شامل قرآن کریم، سیره و احادیث و روایات ائمهي معصومین بهویژه امام رضا A و منابع دست دوم، شامل دیدگاههای صاحب نظران اسالمی - از جمله آثار شهید مطهری، آیت اهلل دستغیب، مال احمد نراقی و... - ؛ که در ُکتب، مقاالت، نشریات و تحقیقات و پژوهشهای مرتبط با موضوع پژوهش، موجود است.
.2 سبک زندگی دینی
.2.1 تعاریف و مفهومشناسی
.2.1.1 سبک زندگی:
«سبک زندگی»، مجموعهای از رفتارها و الگوهای کنش هر فرد است که به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی نظر داشته باشد. چنین مجموعهای ميتواند یک کل متمایز را پدید آورد که در کنار داللت بر ماهیت و محتوای خاص تعامالت و کنشهای اشخاص، نشان دهنده کم و کیف نظام باورها و ارزشهای افراد نیز باشد.
.2.1.2 دین و سبک زندگی دینی واژه «دین» در فرهنگ لغات، در معانی متعددی آمده از جمله: کیش، طریقت، شریعت، مجموعه قواعد، عقاید و دستورالعملهایی که هر یک از پیامبران از طرف خدا ارائه کردهاند، مجموعه عقاید درباره انسان، جهان و مبدأ وجود بهویژه خدا. - دهخدا، 1373 ج - 10042 : 7 اصطالحاً ِدین عبارت است از اصول علمی و سنن و قوانین عملی که برگزیدن و عمل به آنها، تضمین کننده سعادت حقیقی انسان است
عموم ادیان، دارایِ نظام معنایی، آموزهها، نهادها و ساختارهایی هستند که پیروانشان را در ایجاد سبکهای زندگی مبتنی بر آنها، توانمند میکنند؛ اینگونه سبکهای زندگی ناشی از یک فرهنگ را ميتوان «سبک زندگی دینی» نامید. رابطه دین و سبک زندگی، رابطهای دو سویه است و هر دو متأثر از یکدیگر میباشند
.2.1.3 سیره «سیره» در زبان عربی از ماده ِسیر گرفته شده است. «سِیر» به معنای حرکت، رفتن، رفتار و
«سیره» به معنای نوع و سبک رفتار است. سیره بر وزنِفعلَه است وِفعلَه در زبان عربی داللت میکند بر نوع. بنابراین «سیره» عبارت است از سبک رفتار، کیفیت سلوک میان مردم و الگو و روش کرداری اشخاص در زندگی.
