بخشی از مقاله
چکیده
هدف از نگارش این مقاله بررسی ویژگی هاي کارگزاران در مشروعیت بخشیدن به حکومت اسلامی از دیدگاه یکی از پیشوایان جهان اسلام علی - ع - است بر اساس این بررسی مشخص می گردد که اجراي عدالت اجتماعی مبتنی بر برابر ساختن فرصت ها، زهد زمامداران، جهد و کوشش و احساس مسئولیت آنان براي نیل به سعادت مردم است و رئوس این فعالیت ها بر اساس محور قدرت استعلایی است.
در راستاي این نوع حکومت جامعه بر مبناي فرهیختگان اداره می شود و عمل کارگزاران مبتنی بر بهینه سازي درونی، کمال جوئی درحوزه نظام سیاسی و افزایش سطح فرهنگ و آگاهی عمومی در جامعه می باشد. بنابراین برخی عوامل مثل ظلم، خود کامگی، ظاهرگرایی و عدم شایستگی کارگزاران جزء آفات حکومت واز هم پاشیدگی حاکمیت در نظر گرفته شده است و برعکس تقوي ، خویشتن داري،اعتدال و پاسخگویی ابزارهایی براي حفظ و کنترل قدرت در حکومت اسلامی محسوب می شود.
-1 مقدمه
نظام احسن اجتماعی مبتنی است بر زندگی کردن در هرجامعه مدنی که داراي ساختار حکومتی و کارکرد مسئولیت هاي نهاد هاي اجتماعی - دین ،آموزش،اقتصاد،حکومت،خانواده - و ارتباط و اتصال بین آنها برقرار باشد،که در این راستا فرائض نهاد حکومت - سیاست - در بر گرفته از مسئولیت حفظ نظم، دفاع از حملات خارجی و استقرار قانون - برنامه توزیع خدمات ، چینش افراد و ترسیم ساختار اجتماعی - توسط افراد شایسته براي تحقق رضایت مندي مردم در نظر گرفته شده است.
همچنان که در مکتب اسلام بر گرفته از قوانین الهی - قرآن کریم - براي تحقق اهداف فوق جهت اجراي قوانین الهی پس از تاکید بر افراد صالح آیه شریفه 15سوره انبیاء:»ان الارض یرثها عبادي الصالحون« - صالحان می بایست براجتماع حکومت کنند - سپس ویژگی و صفات صالحان راتشریح می فرماید: صالحان کسانی هستند که قدرت را وسیله گسترش معنویت و خدا خواهی و رفع محرومیت هاي اقتصادي - اجتماعی و اشاعه دهنده خوبی ها و رفع کننده زشتی، پلیدي و ظلم ها می باشند » الذین ان مکنا هم فی الارض اقاموا الصلوه و اتوا الزکاه و امروا بالمعروف و انهوا عن المنکر« - حج. - 41
بدین سان زمینه هموار کردن راه توسعه اجتماعی و کمال جویی انسان ها و رهانیدن انسان ها از بند طاغوت ها توسط افراد وارسته و متعهد به آرمان تعالی محقق می شود؛همچنانکه خداوند در سوره2 آیه 124می فرماید: »و اذا ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فأتمهن قال انی جاعک للناس امامأ قال و من ذریتی قال لاینال عهدي الظالمین« رهبري و امامت مردم به آنان که از امتحانات الهی سر بلند بیرون آمده اند اختصاص دارد نه کسانی که آن را از راه ارثی، فامیلی و اجبار دیگران به دست آورده اند و قدرت را وسیله اي براي بهره مند ساختن اطرافیان و نزدیکان و اعضاي حزب و طبقه خود می دانند. بنابراین در مکتب اسلام مفهوم و اهداف شایستگی کارگزاران قدرت را چنین ترسیم می نماید:
الف - آگاهی بخشیدن به انسانها براي تربیت معنوي و احیاي ارزش هاي اخلاقی
ب - انجام قسط و عدل به صورت خود جوش و برخاسته از بطن جامعه
ج - آزاد سازي انسان ها از زنجیره اسارت - درمکتب اسلام اصطلاح آزادي به چهار نوع: فلسفی ،اخلاقی ،عرفانی و حقوقی - .
د - توانمندي مدیریت و نظارت درحوزه هاي مختلف جامعه.
لیکن در دیدگاه الهی نقش اخلاق و ویژگیهاي ممتاز اخلاقی به عنوان زیربناي یک حکومت اسلامی صالح ضروري و اساسی در نظر می گیرد،که براي احیاء چنین فرائض حکومتی نیاز به شاخصهاي الگوپذیري ازانبیاء و اولیاءخداوند است.بدینسان دیدگاه وحاکمیت علی - ع - اولین امام مذهب تشیع دربرگرفته ازاندیشه استعلایی - که مبتنی برکمال جویی ازمنابع معنوي و خدا محوري - که حاکی از مبناي اعتقادي اسلام و توحید در همه ابعاد اعم از : توحید ذاتی،صفاتی،افعال ربوبی و عبادي است که حق حاکمیت از تشریح وظایف و قانون گذاري را به تمام و کمال مختص آن ذات یگانه پنداشتن وکسب مقبولیت را نشأت گرفته از رضایتمندي مردم و شایستگی کارگزاران در اجراي اهداف متعالی فوق می باشد.
درچنین فرآیندي انتخاب مدیران و دبیران شایسته زمینه تحقق حاکمیت عدالت محور براي سعادت و کمال جویی مردم را مهیا می سازد. که در این مقاله با بررسی روش توصیفی و عنوان فرضیه شایستگی - اهداف کمال جویی - کارگزاران محقق کننده عدالت،امنیت و توسعه در جامعه می باشد و با پاسخ به طرح مسأله هایی همچون پاسخ به اصولی ترین تئوري ساختار و کارکرد گرایی قدرت استعلایی و بایستگی هاي معیار گزینش کارگزاران ،براي بررسی مطالب فوق با در نظر گرفتن بخش تعاریف ودوازده مورد از ویژگی هاي گزینشی کارگزاران در حکومت جامعه علوي که تبیین کننده ثبات و قوام حاکمیت می باشد و سه مورد از آفت قدرت سیاسی که در بر گرفته از هفت نوع روش سوءاستفاده در حیطه قدرت، براي برحذر داشتن کارگزاران از سلب مشروعیت در ساختار قدرت استعلایی و عدم مقبولیت مردمی و جلو گیري از انحطاط حکومت هاي اسلامی بنا به دیدگاه گفتاري و رفتاري - در زمان حاکمیت - علی - ع - وهمچنین بحث اعتدال در نهج البلاغه مورد نظر قرار گرفته است.
تعاریف :
مدیریت: علی رغم برداشت وعملکردهاي متعدد در حوزه مدیریت ، مدیریت هم علم است و هم هنر یعنی هم آگاهی و هم تجربه و دیگر اینکه هم اکتسابی وهم ذاتی و هم توانایی وهم عشق . مدیریت حاکمیت برسازمان نیست بلکه نشستن برقلب هاي کارکنان سازمان است.
براي مدیر شدن باید دنبال واقعیت بین واقعیت پذیري و بیان واقعیت وریشه حقایق در بطن مسائل بود.
مدیریت فرایند بکار گیري مؤثر وکارآمد منابع مادي و انسانی در برنامه ریزي و سازماندهی بسیج منابع امکانات و هدایت و کنترل است که براي دست یابی به اهداف سازمان بر اساس نظام ارزشی مورد قبول جامعه صورت می گیرد .
بنا به عبارتی علم دانستن و هنر توانستن است همچنانکه فایول پنج کارکرد براي مدیرت اعم از برنامه ریزي ، سازمان دهی ، فرماندهی، هماهنگ سازي و کنترل در نظر میگیرد .
شایسه سالاري :
شایسته سالاري در هر حکومتی مبتنی بر نوع تفکر و تعلق وفرهنگ و خرده فرهنگی است که بر آن جامعه حکم فرماست و خرده فرهنگ بنا به اقلیم ، ازمنه ، اوتاد و پیشوایان متعددي شکل میگیرد و از طریقت این مبنی انتساب و انتخاب کارگذاران مشخص می شود.همچنانکه پس از نشر فرهنگ اسلامی در اقصی نقاط جزیرةالعرب وسایر نقاط اروپا و افریقا و آسیا بخصوص خاور میانه کنونی زیر بناي تفکر انتخاب و انتصاب کارگزاران را متعدد و متنوع ساخت ؛ که در جمع همه طرق و سلوك پس از رحلت پیامبراکرم - ص - به سه نوع کلی به شرح ذیل تقسیم می شود :
الف تفکر بنی امیه معاویه گونه - قاسطین - که براي تسهیل حاکمیت وراثتی بدون در نظر گرفتن هیچ نوع شاخصه وصفات گزینشی در امر انتخاب کار گزاران حکومتی .
ب دیدگاه خوارج - مارقین - که بنا به عصبیت درون ذاتی تحجریت نه اینکه حاکمان باید مبري از هر فعل نا شایست وحرامی باشند بلکه عامه مردم با مرتکب شدن به معصیتی منجر به تکفیر شدن آنها ودر نهایت سلب حیات آنان در جامعه می شود
.
ج دیدگاه حکومت علوي گونه در جامعه اسلامی که مبتنی است بر تفکر حقوق شهروندي براي هر فرد در جامعه اسلامی ؛ لیکن براي تحقق عدالت و ایجاد زمینه براي سعی و تلاش سعادت وتعالی جستن افراد درجامعه لازم به جذب مدیران ، به داشتن صفات منطبق با شاخصه هاي شایستگی می باشد.
قدرت استعلایی :بنا به نظر راسل 1871 - - 1970 - قدرت را می توان به معناي پدید آورنده آثار مطلوب تعریف کرد .لازمه ایجاد قدرت، تلفیق منابع مادي ومعنوي است و دیگر اینکه در جوار منابع مادي قدرت ، پدیده هاي استعلایی وجود دارد.
همچنانکه قدرت استعلایی همه چیز خدا گونه پنداشتن وخدا گونه رفتار کردن است که با اندیشه استعلایی با تسهیل درایثارگري و ایجاد رفاه و خدمات رسانی به احاد جامعه ، توسعه جامع جامعه راتحقق می بخشد .
مشروعیت : از نگاه دانش سیاسی مشروعیت معادل کلمه - lefitimacy - می باشد به معناي حقانیت وقانونی بودن ،و در واژه عربی معادل واژه شریعت به معناي شرع و شرعی آمده است شرع یعنی راه روشن و درست ؛ راه روشن خدا بر بندگان و یا مطابق فرامین الهی »ان الحکم الا االله - - سوره یوسف آیه. - 46 لذا د ردیدگاه اسلامی قدرت و مشروعیتی که با قانون و رضایت مردمی احراز گردد مقبولیت می نامند .
اعتدال :
اعتدال در لغت به معناي میانه روي، رعایت حد وسط در بین دو حال از جهات مختلف، توازن و هموزنی، انتخاب محاسن دو حد نهایی افراطی و برقراري تناسب بین آنها و پرهیز از افراط و تفریط در زندگی است.
