بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر در پی شناسائی مهمترین موانع گسترش سیستمهای آموزش الکترونیک در بانک مسکن است؟ بنابراین این پژوهش با موضوع شناسائی و رتبه بندی عوامل موثر بر گسترش آموزش الکترونیک - مورد مطالعه: بانک مسکن - و با هدف آرمانی بهبود یادگیری و آموزش در این بانک، صورت پذیرفته است. در این تحقیق جامعه آماری را مدیران بانکی و کارشناسان حوزه منابع انسانی و فن آوری اطلاعات در بانک مسکن تشکیل می دهند. تعداد 14 نفر از خبرگان منابع انسانی و فن آوری اطلاعات بانک مسکن در شهر قزوین به طور تصادفی انتخاب شدند.
از آنجا که لازمه هر تحقیق وجود مبنای تئوریک برای توجیه رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته است، عوامل احتمالی موثر بر گسترش آموزش الکترونیک از تحقیقات پیشین استخراج شده اند، و این عوامل شامل دو عوامل محیطی و عوامل زیرساخت های الکترونیکی می باشد. برای رتبه بندی و اولویت بندی موانع گسترش آموزش الکترونیک از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - - AHP استفاده می کنیم.
در امتیاز دهی و اولویت بندی شاخص های موانع محیطی نیز عوامل اجتماعی و فرهنگی وزیرساخت های تکنولوژیک در سطح ملی بیشترین امتیاز را به خود اختصای دادند. در مجموع از بین 7 عامل مورد بررسی شاخص های عوامل اجتماعی و فرهنگی، زیرساخت های تکنولوژیک در سطح ملی و نرم افزارها و سخت افزارهای موردنیاز بیشترین اولویت را دریافته کرده اند.
مقدمه
بانکها در سیر و تحول و توسعه اقتصادی جهان از جایگاه ممتازی برخوردار هستند . حضور بانکها به عنوان نهادهای مالی و پولی در توسعه کشورها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است . در جهان امروز توسعه و پیشرفت کشورها با توسعه بازهای مالی به خصوص صنعت بانکداری عجین شده است .
اهمیت و ح ساسیت نظام بانکی در کل نظام اقتصادی و در تنظیم روابط و مناسبات هرکشور از یک طرف و تاثیر به سزای آن در صحنه های اقتصاد جهانی و ارتقای سطح تجارت بین المللی از طرف دیگر باعث گردیده تا صاحبنظران اقتصادی ، بانکها را به عنوان یکی از عوامل موثر در توسعه اقتصاد ی و شکل گیری ظرفیت و توان تولید کشورها به حساب آورند .
تکنولوژی های اطلاعاتی جدید و نیروهای در حال ظهور در فضای کسب و کار موجی از نوآوری ها، از جمله بانکداری الکترونیک را به همراه داشته اند. مطالعات بسیاری بر این دلالت دارند که بانکداران الکترونیکی ثروتمندترین و سودآورترین زیرمجموعه بانکداری می باشند.بر این اساس، امروزه هیچ بانکی نمی تواند قدرت بانکداری الکترونیکی را نادیده بگیر.
از طرفی دیگر استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش منابع انسانی نیز بعنوان جنبه ای کاربردی از تجارت الکترونیک در دهه های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب نموده و در صنایع مختلفی از جمله آموزش عالی، مدارس، صنایع تولیدی و خدماتی در حال گسترش است. بدون شک رفتن به سوی تکنولوژی های نوین بانکی و بانکداری الکترونیک مستلزم پیاده سازی بسترهای لازم و همسو از جمله آموزش و تربیت کارکنان در راستای نیل به اهداف و اجرا و گسترش آموزش الکترونیک در زیرمجموعه بدنه بانکی میباشد که خود تحت تاثیر عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی قرار می گیرد.
اهمیت و گسترش سریع بانکداری الکترونیک و انجام مبادلات بانکی بین کشورها منجر به ایجاد مبادلات مالی بین بانکی درسطح جهان شده است. انجمن - سوئیفت - ، که یک انجمن تعاونی غیرانتفاعی بین المللی است، به منظور مبارزه با روشهای غیراستاندارد کاغذی و یامخابراتی بین المللی درسال 1973،راه اندازی شد. کشور ایران نیز درسال 1372،به عضویت این شبکه درآمد ودرحال حاضر تمام بانکهای تجاری وتخصصی کشور عضوشبکه بین المللی سوئیفت هستند.
با توجه به تنوع مدلهای بانکداری الکترونیک در دنیا که روز به روز نیز بهینه تر می شوند ، اگر نتوان از فرصتها و بسترهای موجود به نحو مطلوبی استفاده نمود ، قطعا در آینده ای نزدیک با چالشهای بسیاری برای توسعه اقتصاد دیجیتالی که پایه و اساس آن را بانکداری الکترونیکی تشکیل می دهد مواجه خواهیم شد
آموزش الکترونیک به مجموعه فعالیت های آموزشی گفته می شود که بر روی بسترهای فناوری اطلاعات و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی اعم از صوتی، تصویری، رایانه ای، شبکه ای و مجازی و ...صورت می گیرد. به عبارتی کلیه ی برنامه هایی را که از طریق شبکه های رایانه ها به ویژه اینترنت و شبکه منجر به یادگیری می شود، یادگیری الکترونیکی می نامند.
با توجه به متفاوت بودن اهداف بانک ها از دیگر بخشهای دولتی و تاثیرگذاری آنها در پیاده سازی سیاست های پولی و مالی کشور، آموزش کارکنان مستلزم وجود محتوای آموزشی ویژه و متناسب سازی سیستم های آموزش الکترونیک با نیازهای این بخش دارد . لذا علی رغم اهمیت موضوع و تحقیقات بسیار زیادی که پیرامون آموزش الکترونیک و مجازی در بخش دولتی و بویژه دانشگاه ها صورت گرفته است، متاسفانه تحقیقات بسیار کمی در رابطه با آموزش مجازی در بخش بانکداری اجرا شده است
با توجه به نیاز گسترده بانک ها، بالاخص بانک مسکن به آموزش و تربیت نیروهای انسانی ماهر و مزایای مطرح برای آموزش الکترونیکی، نیاز به انجام تحقیقاتی با هدف زمینه سازی اجرای چنین آموزش هایی مشهود بوده و خلاء موجود در این زمینه می بایست، برطرف شود. مدیران بانک مسکن به منظور پاسخگویی به انتظارات در حال تغییر مشتریان و نیز پاسخگویی به حرکات رقبا و تکالیف در حال تغییر دولتی از قبیل اجرای طرح عظیم و ملی "مسکن مهر" خود را ملزم به آموزش نیروهای انسانی خود می دانند و این نکته در جهت گیری کلی مدیریت منابع انسانی این بانک مشهود است.
اما علی رغم نیاز به آموزش و تربیت نیروی انسانی، این بانک برای آموزش نیروهای خود به روش سنتی، دچار مسائل عدیده ای از قبیل بازدهی ناکافی ، هزینه های زیاد، کمبود زمان و غیره بوده و می بایست به دنبال روش های جدید آموزشی همانند سیستم های آموزش الکترونیک باشد. بنابراین اهدافی که در این پژوهش دنبال می کنیم شامل هدف اصلی، شناسایی و رتبه بندی موانع گسترش آموزش الکترونیک در بانک مسکن و اهداف کاربردی شامل تعیین اولویت و رتبه بندی عوامل محیطی و عوامل زیرساخت های الکترونیکی در توسعه آموزش الکترونیک و ارائه مدلی به منظور تعیین روابط بین موانع محیطی و زیرساخت های الکترونیک با گسترش آموزش الکترونیک در بانک مسکن می باشد.
بیان مسئله
اما اگرچه آموزش الکترونیکی فنآوری مورد بحث روز میباشد، اما شرکتهایی که قصد پیادهسازی این فنآوری را دارند با دشواریهای فراوانی مواجه هستند. عدم حمایت مدیریت ارشد سازمان در مراحل خرید و اجرای مداوم، محتوای آموزشی خسته کننده و ضعیف، فنآوری که کاربرد آن سخت بوده و یا در برخی موارد غیرمطمئن می باشد،فرهنگی که پذیرای آموزش الکترونیکی نباشد و یا هیچ اطلاعی از آن نداشته باشد،مهارتهای فردی و و عینیت نیافتن آموزش الکترونیکی همراه با نتایج قابل اندازه گیری از جمله این مشکلات است که گریبانگیر سازمان های کشور، از جمله بانک مسکن می باشد.
بنابراین در این تحقیق سعی داریم تا به شناسائی موانع گسترش سیستم آموزش الکترونیک در بانک مسکن - بعنوان یکی از گزینه های واقع بینانه به منظور آموزش نیروها - پرداخته تا بتوانیم از سیستم های مذکور به منظور توانمندسازی نیروهای انسانی، افزایش انگیزش و بهبود عملکرد کارکنان و متعاقبا عملکرد سازمان، استفاده نمائیم. همچنین اهمیت موانع مذکور با کمک روش های مناسب تعیین خواهد شد. روش AHP که دارای کارکردی مناسب در شناسائی و رتبه بندی عوامل موثر بر پدیده هاست، در این تحقیق استفاده می شود. با توجه به چارچوب نظری تحقیق حاضر در این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا موانع محیطی و زیرساختهای الکترونیک ، بر گسترش آموزش الکترونیک در بانک مسکن تاثیر گذارند و کدام یک تاثیر ممانعتی بیشتری دارند؟
پیشینه تحقیق
مطالعات مختلفی پیرامون عوامل موثر بر گسترش خدمات الکترونیکی - از جمله آموزش مجازی - بر عوامل محیطی مرتبط با فشارهای رقابتی، عرضه کنندگان، مقررات دولتی و فعالیت های سیاسی تمرکز داشته اند. این عوامل دیدگاه الزامات محیطی را شکل می دهند.
برخی از مطالعات پیرامون خدمات الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه محدودیت های تکنولوژیک، اجتماعی، قانونی و نهادی را بعنوان مهمترین موانع بسط خدمات الکترونیک شناخته اند. با توجه به این عوامل ابزارهای چندی به منظور ارزیابی آمادگی الکترونیک در سطح کلان ابداع شده اند.مفهوم آمادگی الکترونیک با هدف فراهم کردن یک چارچوب یکپارچه به منظور ارزیابی وسعت و عمق توزیع زیرساخت های الکترونیکی در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته در اواخر دهه 1990 معرفی شده است.
صرف نظر از تناسب ابزارهای گوناگون، چارچوب های آمادگی الکترونیک ابزار مهمی برای ارزیابی آمادگی دولتها یا سازمان ها در بهره برداری از قابلیت های تجارت الکترونیک است. از طرفی دیگر، برخی از مطالعات عوامل مرتبط با آمادگی سازمانی را که بر مبادلات اسناد الکترونکی و پذیرش خدمات الکترونیک موثر هستند را شناسائی کرده اند.[10] این مطالعات نشان دادند که سطح آمادگی تکنولوژیک و مالی، هزینه های مالی درک شده - مورد انتظار - ، شایستگی های فنی، حمایت مدیریت، ریسک درک شده، و تکنولوژی در حال استفاده - جاری - عوامل مرتبط با آمادگی سازمانی میباشند.
به عقیده کارسول و ونکاتش - - 2002 اکثر تحقیقات صورت گرفته پیرامون آموزش الکترونیک تفاوت نتایج بین آموزش سنتی و آن لاین را بررسی نموده اند[11]، یا اینکه تجربیات متفاوت اساتید یا دانش جویان در این دو سیستم را بررسی نموده اند.
همچنین همانطوری که چن، گیلنسون و شرل - - 2002 گفته اند تحقیقات در مورد پذیرش تکنولوژی نتایج متعارضی ایجاد نموده است. از نظر آنها یکی از دلایل بوجود آمدن این نتایج متناقض و عدم سازگار ممکن است این باشد که این تحقیقات روی یک تئوری منفرد تکیه کرده و ملاحظات دیگری را که ممکن است بر پذیرش تکنولوژی موثر باشد را نادیده انگاشته اند.
طبق تحقیقات انجام شده ، ایران در زمینه تجارت الکترونیکی در بین 60 کشور جهان در رتبه 58 قرار دارد. جایگاه ایران در بین کشورهای بهره بردار از فناوری ارتباطات و اطلاعات در رده کشورهای در پی توسعه این فناوری ها است. با این توضیح می توان اذعان داشت که هنوز کشور ما در برنامه های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - در گامهای ابتدایی به سر می برد. گسترش زیرساخت های ارتباطی مناسب می تواند در تلفیق سیستمهای بانکی با ابزارهای الکترونیکی مؤثر باشد.
عوامل مؤثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی را در مالزی بررسی کردند. آنها پرسشنامههایی شامل فهرستی از 27 عامل که ممکن است بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأثیر بگذارند را در میان اعضای نمونه توزیع کردند. نتایج نشان داد که 7 عامل مهم مؤثر بر پذیرش بانکداری الکترونیکی عبارتاند از: قابلیت دسترسی به اینترنت، نگرش مثبت به تغییر، هزینههای دسترسی به رایانه و اینترنت، اعتماد به بانک، مسائل امنیتتی،. سهولت استفاده. با در نظر گرفتن سن و میزان تحصیلات، یافتهها نشان داد که بین کاربران اینترنتی و غیر کاربران ازنظر مشخصات جمعیت شناختی تفاوتی وجود ندارد.
همانگونه که دیویس - 1989 - ، پیشنهاد داده است سهولت استفاده بیشتر از آنکه بهطور مستقیم بر استفاده از فناوری مؤثر باشد، مرجعی برای فواید ادراکشده است. این موضوع بیان میکند که سهولت استفاده بهطور غیرمستقیم بر تمایل مصرفکنندگان اثر میگذرد و این تأثیر از طریق فواید ادراکشده است.
در مطالعه حقیقی و همکارانش[1] عوامل سازمانی،صنعتی و عوامل محیطی بعنوان عوامل تعیین کننده میزان آمادگی برای توسعه خدمات الکترونیکی در نظر گرفته شده اند. عوامل محیطی، شامل آمادگی سیاسی، آمادگی اقتصادی، آمادگی اجتماعی و آمادگی تکنولوژیک می باشند
عوامل صنعتی، که از مدل الماس - مدل نیروهای رقابتی پورتر - اتخاذ شده اند، شامل آمادگی رقابتی، آمادگی مشتریان - پذیرش تکنولوژی از طرف مشتری - و آمادگی عرضه کنندگان تکنولوژی می باشد.عوامل سازمان، این عوامل شامل حمایت مدیریت ارشد، استراتژی ها، آمادگی ساختاری، آمادگی تکنولوژیک سازمان می باشند.
