بخشی از مقاله
چکیده :
منطقه مورد مطالعه بخشی از کمان ماگمایی ارومیه-دختر بوده و در استان اصفهان و 21 کیلومتری جنوب غرب شهرستان اردستان واقع شده است سنگهای آتشفشانی در این محدوده، اغلب شامل آندزیت، تراکی آندزیت، بازالت، داسیت، توف و ایگنبریت به سن ائوسن است. کانهزایی در این منطقه شامل دوفاز اکسیدی و سولفیدی میباشد که مهمترین کانیهای اکسیدی شامل هماتیت، مگنتیت، گوتیت و پیرولوزیت و کانیهای سولفیدی شامل کالکوپیریت، پیریت، بورنیت، کالکوسیت، کوولیت می باشند. به منظور جداسازی آنومالی از زمینه در این منطقه روش فرکتالی عیار-تعداد استفاده شد. بعد از رسم نمودار لگاریتمی عیار - تعداد و جداسازی جوامع ژئوشیمیایی، نقشه آنومالی ژئوشیمیایی برای عناصر مس، نقره، آهن، منگنز که هدف اصلی اکتشافی در این منطقه هستند، ترسیم گردید. نتایج حاصله نشان میدهد که آنومالی این عناصر در سنگهای ولکانیکی شامل آندزیت و آندزیت بازالت در شمال غرب، شمال شرق و جنوب غرب منطقه مورد مطالعه واقع شده است.
کلید واژه ها: آنومالی ژئوشیمیایی، فرکتال، عیار-تعداد، ارومیه دختر، اردستان
مقدمه :
مهمترین بحث در تحلیل دادههای ژئوشیمیایی تعیین حد زمینه برای هر عنصر در منطقه مورد مطالعه و جدا کردن زمینه از آنومالیهای عنصر مربوطه است - Hawkes and Web, 1979; Carranza, 2009; Coker, 2010 - ، که یکی از مهمترین روشهای مورد استفاده برای این منظور، روشهای مبتنی بر هندسه فرکتال میباشد. هندسه فرکتال شاخهای جدید از علم هندسه است که پدیدههای طبیعی و اجسام پیچیده و نامنظم را مطالعه می-کند، برخلاف هندسه اقلیدسی که اجسام و پدیدههای طبیعی را منظم و دارای بعد صحیح در نظر میگیرد، هندسه فرکتال برمبنای بعد اعشاری میباشد. این شاخه از هندسه که توانایی بررسی تغییرپذیری متغیرهای پیچیده را دارد به سرعت در علوم مختلف بخصوص علوم زمین گسترش یافته است. در سال 1983 هندسه فرکتال توسط پروفسور بنویت ماندلبروت بنیان نهاده شد.
این روش در زمینههای مختلف علوم زمین مورد استفاده قرار گرفته شده است. نخستین کار بزرگ در این زمینه توسط چنگ و همکارانش - 1994 - برای جدایش آنومالیهای ژئوشیمیایی و زمینه از یکدیگر به روشهای عیار - مساحت و عیار -محیط انجام شد. امروزه روشهای فرکتال متعددی برای اکتشاف ژئوشیمیایی و تشخیص آنومالیها در اکتشاف معدن، زمین شناسی اقتصادی وژئوفیزیک به کار گرفته میشود که شامل روشهای عیار -مساحت، طیف توان - مساحت، عیار - فاصله و عیار -تعداد میباشد - Cheng et al.,1999; Li et al., 2003; Zuo et al., 2009; Cheng, 2012; Afzal et al., 2015; Afzal et al.,2017; Sadeghi et al., 2015 - .با توجه به اینکه روش فرکتالی عیار-تعداد یکی از روشهای مهم جداسازی جوامع زمین شناسی میباشد - Hassanpour and Afzal, 2013 - در این مقاله برای جداسازی زونهای آنومالی مورد استفاده قرار گرفت.
بحث و روش تحقیق: زمین شناسی
محدوده اکتشافی مذکور در ارتفاعات و پهنه ساختمانی ارومیه- دختر قرار گرفته است - شکل . - 1 پهنه ساختمانی ارومیه- دختر در حاشیه جنوب غربی صفحه ایران مرکزی و به صورت یک نوار ماگمایی قرار گرفته است و سرگذشت زمینشناسی، ماگمایی و تکتونیکی پیچیدهای داشته است. تنوع ساختاری به همراه تنوع سنگشناسی در این کمربند باعث شده است که در مقیاسهای مختلف بتوان پدیدههای متنوع زمینشناسی از جمله کانهسازیها، گسلخوردگیها و چینخوردگیها را مشاهده نمود. مراحل مختلف فعالیت ماگمایی بسیار گسترده سنوزوئیک در نواحی مرکزی کمربند ارومیه- دختر در حوالی اردستان شامل شکلگیری ردیفهای مختلف آتشفشانی و نفوذی است - آقانباتی، . - 1385
سنگهای نفوذی در این منطقه شامل توده دیوریت- مونزودیوریت میباشند که بعد از ائوسن تا میوسن در واحدهای ولکانیکی ائوسن نفوذ کرده است. در جنوب غرب محدوده، این واحد نفوذی با یک مرز گسله - گسل معکوس ماربین - در مجاورت و بر روی واحدهای ولکانیکی ائوسن قرار گرفته است. مرحله آتشفشانی ائوسن با تشکیل ستبرای زیادی ازرسوبات آذرآواری مشخص میشود و سنگهای آندزیتی، ریوداسیتی و شوشونیتی را نمایان ساخته است. سنگهای آتشفشانی و پلوتونیک در منطقه مورد مطالعه متعلق به ائوسن و الیگوسن است - شکل. - 1
روش فرکتالی عیار -تعداد
اساس این روش بر مبنای رابطه معکوس بین عیار و فراوانی تجمعی هر عیار با عیارهای بالاتر از آن است . - Hassanpour and Afzal, 2013 - در اکتشافات ژئوشیمیایی تمرکزهای بالا همراه با فرایندهای کانی سازی، میتواند جوامع مختلفی را نسبت یه مقدار زمینه منعکس کند. به عبارت دیگر بعد فرکتالی کانیسازی با مقدار بعد زمینه متفاوت خواهد بود - حسنی پاک، . - 1380 مقادیر شکستگی بین خطوط به عنوان عیار حد برای جدایش مقادیر ژئوشیمیایی به اجزای مختلفی که معرف فاکتورهای موثر در توزیع آنها میباشند، نظیر تفکیک واحدهای لیتولوژی و فرایندهای ژئوشیمیایی استفاده میشود . - Ford and Blenkinsop, 2008 - یکی از مزایای این روش در این است که قبل از تخمین و با دادههای خام اکتشافی محاسبات را انجام میدهد - . - Sadeghi et al., 2012 این روش براساس فرمول زیر معرفی میشود : - Hassanpour and Afzal, 2013 - در رابطه بالا N - C - برابر تعداد نمونههایی است که دارای عیار مساوی و بالاتر ازC هستند برابر عیار و برابر بعد فرکتال است.
