بخشی از مقاله
چکیده
ذخایر کرومیت تیپ انبانهای، واقع در بخشهای اولترامافیکی کمپلکسهای اوفیولیتی، را میتوان با استفاده از دادههای دورسنجی کشف کرد. در این مطالعه سعی شده است که واحدهای سنگ میزبان کرومیت - هارزبوژیت و دونیت سرپانتینیشده - با استفاده از دادههای سنجندههای ETM+ و ASTER در کمربند افیولیتی سبزوار تفکیک و شناسایی شود. برای نیل به این هدف، ابتدا واحدهای سنگ میزبان کرومیت با استفاده از روشهای پردازش تصویر نسبت باندی، لگاریتم باقیمانده، تجزیهی مؤلفههای اصلی و شاخص نینومیا استخراج شده و سپس بهمنظور بهدست آوردن یک لایهی واحد با همدیگر ادغام شدهاند. برای ارزیابی نتیجه کار از روش آنالیز فرای استفاده شده و توزیع فضایی اندیسهای شناختهشده و همچنین مناطق سرپانتینیزه در منطقهی مورد مطالعه به تصویر کشیده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان از انطباق بالای جهتیافتگی اندیسهای شناختهشده و مناطق سرپانتینیزه بوده و هماهنگی خوبی با اندیسهای معدنی و محدوده فعال معدنی موجود در منطقه مورد بررسی دارد و توانمندی استفاده از سنجش از دور در پیجویی منابع کرومیتی را در مقیاس ناحیهای نشان میدهد.
کلیدواژه: سنجش از دور، پی جویی کرومیت، تیپ انبانهای، آنالیز فرای
-1 مقدمه
ذخایر کرومیت تیپ انبانهای، منبع اولیهای برای کروم با عیار بالا و آلومینیوم با عیار پایین برای کاربردهای متالورژی و همچنین برای دستیابی به ماده ای با کروم عیار پایین و آلومینیوم عیار بالا برای استفاده در فرآوردههای نسوز میباشند. - Thayer, 1964; Dickey, 1975 - تمرکز کرومیت بهصورت تودههای کوچک یا عدسیهایی میباشد که اولینبار توسط ولز1و همکارانش تودهای کوچک2 و بعد از آن توسط تایر3انبانهایشکل4 نامیده شد. این ذخایر در افیولیتهای نوع آلپی که در پوستهی اقیانوسی تشکیل شدهاند، یافت میشوند و از نظر تکتونیکی همانند افیولیتها در امتداد حاشیهی قارهای تمرکز یافتهاند. - Thayer, 1960; Coleman, 1971; Roberts et al.,1988; Coleman, 2000 -
کمپلکسهای افیولیتی ایران قسمتی از کمربند اوفیولیتی تتیس در خاورمیانه میباشند که به دیگر اوفیولیتهای آسیایی مانند پاکستان در شرق و همچنین اوفیولیت-های ناحیهی مدیترانه مانند ترکیه، قبرس، یونان و اروپای شرقی در غرب متصل میگردند. کمپلکسهای افیولیتی ایران تقریباً دارای خصوصیات مشترکی در میان مناطق مختلف میباشند. آنها حاوی تودههای اولترامافیکی نوع آلپی هستند که اغلب دارای هارزبورژیت و دونیت به همراه لرزولیت و پیروکسنیت - بهصورت فرعی - میباشند.سنجندههای ماهوارهای با قابلیت سنجش از دور قادر به تهیهی نقشهی مناسبی از مناطق کانیسازی کرومیت، واقع در بخش اولترامافیکی مجموعههای افیولیتی، میباشند و به این صورت می تواند نقش موثری در کاهش هزینههای عملیات پی جویی و اکتشاف داشته باشد. .سنجش از دور مناسبترین روش برای استفاده در مناطق خشک و بیآب میباشد.
در این مناطق امواج الکترومغناطیسی انعکاسیافته،مربوط به سنگهای سطح زمین بوده و اختلال پوشش گیاهی وجود ندارد. مطالعات مختلفی بهمنظور به نقشه در آوردن واحدهای سنگی تشکیلدهندهی مجموعههای افیولیتی و همچنین شناسایی مناطق کانی-سازی کرومیت با استفاده از تصاویر ماهوارهای ETM+ و ASTERدر مناطق خشک و نیمهخشک انجام گرفته است - . - Rowan et al., 2005; Rajendran et al., 2012در این تحقیق ابتدا با استفاده از روشهای پردازش تصویرنسبت باندی، باقیماندهی لگاریتم ، تجزیهی مؤلفههای اصلی و شاخص نینومیا به تشخیص و تفکیک واحدهای سنگ میزبان کرومیت - هارزبوژیت و دونیت سرپانتینیشده - پرداخته و سپس بهمنظور بهدست آوردن یک لایهییکپارچه، واحدهای سنگ میزبان کرومیت حاصل از این چهارروش پس از رقومی شدن با هم ادغام شدهاند. در نهایت با استفاده از روش آنالیز فرای به ارزیابی نتیجه نهایی پرداخته شده است.
-2 محدوده مورد مطالعه
منطقهی مورد مطالعه با مساحت تقریبی 4200 کیلومتر مربع در کمربند افیولیتی سبزوار - خرد قارهی ایران مرکزی - واقع شده که دارای طول 150 کیلومتر و عرض 3-30 کیلومتر میباشد. واحدهای اولترامافیکی و مافیکیکه عمدتاً در منطقه برونزد دارند شامل هارزبورژیت، دونیت، سرپانتین، گابرو و میکروگابرو و دایکهای دیابازی میباشند - شکل . - 1 ذخایر کرومیت در کمربند افیولیتی سبزوار دارای اشکال مختلفی مانند لایهای، عدسی و مدادی شکل با ابعاد مختلف بوده که در داخل سنگهای اولترابازیک قرار دارند.
-3 پیشپردازش دادههای ماهوارهای
دادههای سنجنده ETM+ ماهواره لندست که در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفتهاند در تاریخ هشتم سپتامبر سال 2000 میلادی برداشت شده و فاقد پوشش ابر میباشند. همچنین دادههای استر ماهواره ترای مورد استفاده در این مطالعه، تصاویر 14 باندی سطح 1Bبوده که در تاریخ اول اوت سال 2001 میلادی برداشت شده و از آنجایی که تاریخ برداشت آنها به قبل از سال 2005 میلادی بر میگردد، نیازی به تصحیح cross-talk ندارند. تصاویر این دو سنجنده در سیستم تصویر متریک - UTM - و سطح بیضوی محاسباتی WGS-84 زمینمرجع گردیدند. همچنین تصحیح اتمسفری بر روی تصاویر سنجندهETM+ به روش مطلق اتکر5 - با استفاده از نرمافزار - ERDAS و بر روی تصاویر استر به روش نسبی میانگین بازتابشی نسبی
