بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به جایگاه زمین شناسی و رخدادهای گوناگون در غرب ایران از استان های همدان کردستان و کرمانشاه دارای پتانسیل های مناسبی از کانی سازی آهن هستند. منطقه مورد مطالعه شامل بخش شمال شرقی ورقه 1:100,000 همدان می باشد. داده های مورد استفاده در این پژوهش متعلق به سنجنده استر ماهواره ترا می باشد که با ادغام باند - VNIR+SWIR - و تفکیک مکانی 30 متری با بهره گیری از نرم افزار ENVI4.8 پردازش گردید است. بررسیهای زمین شناسی واحدهای سنگی Klml، Jsh,s ، JKS و Kls.c را مستعد کانیسازی آهن نشان می هند که با بررسی روشهای سنجش از دور نظیر عملیات نسبت باندی - - BR در آهن فریک، آهن فروس، اکسید آهن نشاندهنده مناطق دارای این نوع کانیسازی میباشد. در روش ترکیب باندی کاذب - - FCC برای شناسایی نقاط دارای پتانسیل کانی سازی از ترکیبات RGB_123_468_461 بهره گیری شد.
و در روش مولفه های اصلی هدایت شده - کروستا - - - DPCA باندهای جذب زونهای دگرسانی آرژیلیک، فلیلیک، پروپیلیتیک، شناسایی شده و بر روی تصویر اعمال گردید که بیشترین واریانس حاصل از PCA هر کدام از دگرسانی ها نشان دهنده گستردگی آن در منطقه میباشد. از روش نمایشگر زاویه طیفی برای شناسایی گروه کانی های اکسید آهن برروی تصویر استفاده گردید که کانی های هماتیت و مگنزیت دارای همپوشانی خوبی بودهاند. بر اساس نتایج این پژوهش در نهایت در این منطقه تعداد 4 اولویت جهت اکتشاف آهن شناسایی شد و جهت مطالعات اکتشافی آتی پیشنهاد گردید.
کلیدواژه: آهن، همدان، استر، سنجش از دور،کانیسازی.
مقدمه
غرب ایران، در استان های همدان، کردستان، کرمانشاه دارای بیش از 10 سنگ معدن آهن هستند که بعضی از آنها در حال بهره برداری هستند. - براتی،. - 1387 کانسارهایی نظیر باباعلی و گلالی که هم اکنون در حال بهره برداری هستند توسط محققین مختلف مورد بررسی قرار گرفتهاند - رستمی پایدار، - 1387 این نوع ذخایر عمدتا از نگاه زایش با ذخایر آهن دیگر مناطق ایران به ویژه ایران مرکزی کاملا متفاوت هستند. این کانسارهای آهن در منطقه باختری ایران کانسارهایی متوسط تا کوچک هستند - جعفرزاده و همکاران، . - 1374 مطالعات صورت گرفته بر روی کانسارهای مختلف با بهرهگیری از روش های سنجش از دور توسط پژوهشگران بسیاری در داخل و خارج از کشور - آلیانی و همکاران، - 1391، - خلج معصومی و همکاران، - 1391
- Tommaso&Rubinstin,2006 - , - Sabins, 1999 - , - Rouskov et al., 2005 - , - Hewson، et al.,2001 - , - Crosta and Moore, 1989 - , - Crosta et al., 2003 - , - Ranjbar et al., 2004 - , - Rowan and Mars,2003 - در این زمینه صورت گرفته است. داده های مورد استفاده در این پژوهش متعلق به سنجنده استر است که
متشکل از 14 باند شامل 3 باند مرئی و مادون قرمز نزدیک با قدرت تفکیک 15 متری - - VNIR، 6 باند مادون قرمز کوتاه با قدرت تفکیک 30 متری - - SWIR و 5 باند حرارتی می باشد - - Fujisada., et al. 2001 که از ادغام باند - - SWIR+VNIR با تفکیک مکانی 30 متری ایجاد شده است. هدف از این پژوهش بررسی روش های مرسوم سنجش از دور، نسبت باندی - - BR، ترکیب رنگی کاذب - - FCC، روش انتخابی کروستا - - DPCA، روش نمایشگر زاویه طیفی - - SAM برای بارزسازی تصویر جهت اکتشافات کانسار معدنی آهن در منطقه مورد استفاده قرار گرفته است.
بحث موقعیت و جایگاه زمین شناسی منطقه
منطقه مورد مطالعه در شمال شرقی ورقه 1:100,000 همدان قرار دارد. این منطقه از دیدگاه ساختاری جزو پهنه زون سنندج سیرجان قرار دارد - . - Berberian & King.1981گستره مورد بررسی بعنوان بخشی از پهنه ساختاری سنندج- سیرجان است. این پهنه از پرتکاپوترین پهنههای زمینشناسی ساختاری ایران است که فازهای دگرگونی و ماگماتیسم مهمی را پشت سر گداشته است. بیشترین رخنمونهای سنگی در منطقه مورد مطالعه واحدهای سنگ-چینهای شامل شیل، فیلیت و ماسهسنگهای دگرگونه ژوراسیک - فیلیتهای همدان - و آهکهای مارنی و ماسهای کرتاسه میباشند - شکل. - 1 سنگهای منشا اولیه - پروتولیت - مجموعه دگرگونه منطقه همدان در واقع سنگهای پلیتیاند که مقدار کمی سنگهای کربناته و سنگهای بازیک در درون آنها بصورت میان لایه وجود دارند.
سن سنگهای اولیهاحتمالاً پالوزوییکئ است. دگرگونی در این منطقه قطعاً بصورت چندفازی است که فاز نخست آن بصورت یک دگرگونی منطقهای دیناموترمال است. فاز دوم یک دگرگونی همبری است که حوادث دگرگونی پنوماتولیتیک نیز متعاقب فاز دوم رخ داده است. فاز دگرگونی دیناموترمال دارای یک روند پیشرونده از رخساره شیست سبز تا رخساره آمفیبولیت است و دگرگونی همبری از رخساره هورنبلند هورنفلس تا پیروکسن هورنفلس بصورت پیشرونده تا ذوب بخشی و آناتکسی ادامه یافته است. از آثار و اندیسهای معدنی منطقه مورد مطالعه میتوان به منابع فلزی از قبیل آهن، سرب و روی، گرافیت، طلا و منابع غیرفلزی نظیر سیلیکات های آلومین، گارنت، تورمالین، موسکویت، سیلیس و سنگهای ساختمانی اشاره نمود.
ترکیب رنگ کاذب - - FCC
با وجود پهنای باند سنجنده ASTER، این ابزار در پیش بینی مجموعه مواد معدنی مفید است - . - Rowan et al.2003 در این روش با قرار دادن باند های مناسب تصویر در جعبه های قرمز، سبز و آبی، عوارض مورد نظر مفسر به رنگ های دلخواه در تصویر حاصل پدید می آیند، تا به راحتی و با تفسیر چشمی، عوارض مطلوب از تصویر حاصله استخراج شود - فرهاد آلیانی و همکاران، - 1391 .ترکیب رنگی باند های کاذب RGB_468 به دلیل جذب کانی های شاخص زون فیلیکBآرژیلیک - کائولینیت، ایلیت و مونتموریونیت - در باند 6 قلمرو مادون قرمز کوتاه - - SWIR و جذب کانی های شاخص دگرسانی پروپیلیتیک - کلریت و اپیدوت - ، در باند 8 قلمرو مادون قرمز کوتاه برای آشکار سازی دگرسانی ها در محدوده کانسار مناسب می باشد - .Azizi et al . - ,2010. Bloloki&Poormirzaee,2009. Tommaso&Rubinstin,2007
در ترکیب رنگی کاذب فوق دگرسانی آرژیلیک به رنگ صورتی تا قرمز و دگرسانی پروپیلیتیک به رنگ سبز نمایان میشود. ترکیب رنگی کاذب باندهای RGB_123 برای آشکارسازی اکسید آهن، هماتیت، گوتیت، لیمونیت با توجه به ویژگی های جذب طیفی در محدوده امواج مادون قرمز نزدیک و طیف مرئی - - VNIR استفاده شده است - تاجیک و کاکائی،. - 1385 در این ترکیب رنگ مناطق دارای اکسید آهن بین تنهای سفید تا زرد تفسیر خواهند کرد. به علاوه ترکیب رنگی RGB_461 نیز برای بارزسازی اکسیدهای آهن استفاده شده که مناطق آهن دارای اکسید آهن به سبز و پروپیلیتیک به رنگ آبی و آرژیلیک به رنگ صورتی و زرد مایل به صورتی قابل مشاهده هستند. - شکل. - 2
روش نسبت باندی - Band Ratio -
یکی از روش های رایج در پردازش تصاویر ماهواره ای، روش نسبت باندی است . - Sabins,1999 - این روش، شامل تقسیم کردن دو باند بر همدیگر است. باندی که میزان بازتابش از هدف مورد بررسی در آن بیشتر است، در صورت و باند دیگر که پدیده جذب برای همان هدف در آن بالاتر است، در مخرج قرار می گیرد. با به کارگیری این روش، می
