بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت اجتماع پذیری فضا به حدی است که بسیاری از نظریه پردازان بر تاثیر این کیفیت بر دلبستگی به مکان زندگی تاکید ورزیده اند.بر طبق این نظرات دلبستگی به مکان نه تنها توسط وجوه فیزیکی در یک مکان تقویت میشود بلکه کیفیت تعاملات اجتماعی در مکان نیزبر دلبستگی به مکان موثر میباشند. تعامل اجتماعی با یکدیگر و مشاهده فعالیت های مردم ، با بوجود آوردن زمینه های اجتماعی شدن و اجتماع پذیری به رشد فردی انسان کمک میکند.
فضاهای عمومی غالباً به نیاز انسان بعنوان یک موجود اجتماعی به درستی پاسخگو نبوده و مردم به فضاهای شهری به عنوان مسیری برای گذر می نگرند فضاهای عمومی به واسطه عدم حضور شهروندان به مرور زمان، بعد اجتماعی خود را از دست داد ه اند. در واقع این فضاها به جای آن که مردم را به مکث و برقراری مراودات اجتماعی دعوت کنند به عبور تشویق می کنند بر همین اساس در این پژوهش به شناسایی عوامل موثر بر اجتماع پذیری در میدان های شهری تعامل پرداختیم. پس از بررسی عوامل موثر بر اجتماع پذیری ، جدول ابعاد ، مولفه ها ، معیارها و زیرمعیارهای اجتماع پذیری طرح و به دنبال آن اهداف ، راهبردها و سیاست هایی برای افزایش اجتماع پذیری در میدان ائل گلی تدوین شد.
1 مقدمه
یکی از مهمترین نیاز های انسان ارتباط و تعاملات به ویژه در سطح اجتماعی است. بسیاری از روانشناسان و جامعه شناسان همچون آلفرد آدلر ، اریک برن، آبراهام مزلو در مورد اهمیت تعاملات و روابط اجتماعی و تاثیر آن بر زندگی فرد و اطرافیانش بحث های گسترده ای انجام دادند و هرکدام از جنبه ای خاص با این موضوع نگریسته اند. - تبریزی و دیگران، - 1393 انسان موجودی اجتماعی است که از معاشرت با دیگران لذت میبرد . مردم برای گفت گو، دیدار و تعاملات اجتماعی با دوستان یا غریبه های آشنا به مکان هایی امن ، غیر از خانه و محل کار ، در فضاهای شهری نیازمندند. - معینی، - 1390
فضاهای عمومیغالباً به نیاز انسان به عنوان یک موجود اجتماعی به درستی پاسخگو نبوده و مردم تنها به فضاهای شهری به عنوان مسیری برای گذر می نگرند فضاهای عمومی به واسطه عدم حضور شهروندان به مرور زمان، بعد اجتماعی خود را از دست داد ه اند. در واقع این فضاها به جای آن که مردم را به مکث و حضور و برقراری مراودات اجتماعی دعوت کنند، به عبور تشویق می کنند و دیگر تجربه برخورد با دیگران، حس تعلق به جامعه، دیدارهای چهره به چهره، تعاملات اجتماعی به درستی اتفاق نمی افتد.
. - Gehl,2004 - انسان به عنوان مهمترین عامل در پویایی فضاهای شهری نیازمند بستری مناسب جهت حضور مؤثر در فضاهای عمومی است. پاسخگویی به نیازهای اجتماعی انسان و تأمین فرصت های لازم در زمینه کسب تجارب اجتماعی وی، مستلزم وجود فضا و قرارگاه کالبدی است. - دانشپور و چرخیان، - 1386 امروزه ابعاد انسانی فضاهای عمومی بیش از هر زمان دیگر مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری قرار گرفته و مردم نیز مشتاقانه به حضور و مشارکت در چنین فضاهایی پاسخ مثبت داده اند. - - Gehl,2004
اما آنچه این فضاها را به لحاظ اجتماعی فعال میسازد در درجه اول عوامل کالبدی است که بتواند زمینه ساز ورود و سپس توقف افراد درون فضا باشد که در این باره می توان به عواملی چون : دسترسی ها ، جاذبه های بصری ، عوامل طبیعی و بسیاری دیگر از این دست اشاره نمود. اما آنچه بیش از عوامل کالبدی در حضور و تعامل اجتماعی افراد موثر است، پیش بینی و خلق رویداد های اجتماعی است که در عین ایجاد فرصت های مشارکت در فعالیت های اجتماعی ، میتواند زمینه ساز ارتقا حس تعلق به مکان نیز باشد - . - lennard,1984 بنابراین خلق یک فضای عمومی موفق ، بهره گیری از توان های اجتماعی آن و ارتقا فرصت های مشارکت در حیات جمعی ، مستلزم شناخت فضا و ابعاد مختلف آن است.
. 2 تعاریف
1؛-2 تعاملات اجتماعی
تعامل اجتماعی به معنای ایجاد رابطه بین دو نفر یا بیشتر است که منجر به واکنشی میان آنها شود و این واکنش برای هردو طرف شناخته شده است . البته تعاریف دیگری نیز برای تعاملات اجتماعی وجود دارد به عنوان نمونه، تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط میتواند یک موضوع فیزیکی ،یک نگاه ، یک مکالمه و ارتباط بین افراد باشد که خود مستلزم تعریف رویداد ها و فعالیت های متناسب و در نتیجه نقش پذیری مردم در فضا و عضویت آنها در گروه ها و شبکه های اجتماعی است - دانشپور و چرخیان، - 1386 اما انچه ما در جوامع امروزی شاهد آن هستیم کاهش سطح ارتباط افراد با یکدیگر است. چنانکه با افزایش اندازه ، وسعت شهرها ، سرعت ، تراکم و غیره ، مدنیت ، شهروندی و روابط اجتماعی به عنوان اصول اولیه شهری تضعیف شد.
2؛-2 فضاهای عمومی شهری
فضاهای عمومی فضاهایی هستند که افراد و گروه های مختلف اجتماعی در آن سهیم اند، این فضاها محل تبادل افکار و اطلاعات و مکانی برای شکل گیری شبکه های اجتماعی هستند. که نتیجه چنین تعامل و تجاربی در میان افراد و گروه های مختلف ، دریافت حس هویت جمعی، احترام به خود - عزت نفس - ، ارتقا مهارت های جمعی و مشارکت اجتماعی خواهد بود.
چنین تعبیر و تفسیری از فضاهای عمومی در رابطه با حباب اجتماعی انسان ها از ارسطو تا کنون همواره مورد توجه شهرسازان و نظریه پردازان شهری بوده و هست. فضاهای عمومی مشتمل بر فضاهای فضاهای شهری گوناگونی چون :خیابان ها ، معابر،میادین ، پلازا ها ، پارک ها ، زمین های بازی،سیتی هال ها ، مالها ،سواحل و کناره ها و سایر فرم های فضاهای تجمع می باشند و از نظر فعالیتی می توانند جهت تامین یک فعالیت ویژه طراحی و برنامه ریزی شوند و یا آنکه مانند میادین و پلازاها دارای تنوع کالبدی و فعالیتی و در نتیجه اجتماع پذیری بیشتر باشند. - دانشپور و چرخیان، - 1386
3؛-2 اجتماع پذیری
یکی از مهمترین ابعاد و ویژگی های فضاهای عمومی ایجاد فرصت های لازم جهت تعاملات اجتماعی می باشد. هنگامی که مردم با سایر افراد جامعه تعامل می کنند ، رابطه قوی تری با مکان و جامعه خود احساس می نمایند.این عامل با تعیین میزان حضور گروه های مختلف اجتماعی ، شکل گیری شبکه های اجتماعی و زندگی در ساعات مختلف شبانه روز قابل اندازه گیری و ارزیابی است. - دانشپور و چرخیان، - 1386
4؛-2 فعالیت و کاربری
رویدادهای اجتماعی ، نوع فعالیت ها و کاربری های موجود درون فضا و توان آن ها در جذب افراد و گروه های مختلف ، مهمترین عامل در پویایی فضاهای عمومی و فعال بودن آن در ساعات و فصول مختلف است و شاخص ارزیابی ، میزان و دفعات مراجعه افراد به فضا و مشارکت در فعالیت های مختلف است. - دانشپور و چرخیان، - 1386
5؛-2 دسترسی و ارتباط
ارتباط با نحوه سیرکولاسیون و ارتباطات فضایی و دسترسی با قابل رویت بودن فضا و نحوه دستیابی به فضا که تیبالدز از آن به عنوان دسترسی کالبدی و بصری فضا یاد میکند، در امنیت و عملکرد مثبت فضا موثر است .
