بخشی از مقاله
چکیده
امروزه گردشگری به منزله نمادی از هویت فرهنگی و یکی از منابع مهم کسب درآمد ارزی و اشتغالزایی مطرح است که فعالیتهای وابسته به آن بزرگترین بخش از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی بسیاری از کشورها را تشکیل می دهد. توسعه گردشگری در روستاها از راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار روستایی محسوب میشود که با حداقل بهره گیری از منابع زیست محیطی میتواند علاوه بر درآمدزایی و آثار ارزنده فرهنگی، به عنوان یک صنعت پایدار عمل نموده و در استحکام پیوندهای اجتماعی و توانمندسازی جوامع روستایی ایفای نقش نماید.
پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر ماندگاری گردشگری با حجم نمونه 424 گردشگر انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و است که توسط آزمون های اماری رگرسیون صورت پذیرفته است. نتایج بیانگر نقش شاخص های رفاهی، خدماتی و بهداشتی در افزایش ماندگاری گردشگراست. بنابراین بهبود شرایط زیر ساختی و بهداشتی جهت افزایش تعداد گردشگر و ماندگاری آن پیشنهاد گردیده است.
-1 مقدمه
تامین اکثر نیازها به ویژه در جوامع روستایی کشور به دلیل معیشتی بودن اقتصاد، بر منابعی استوار است که عمدتا از طریق بهره برداری از طبیعت و منابع طبیعی صورت می گیرد. از این رو فشار مضاعفی بر این منابع تحمیل نموده و با محدود تر شدن این منابع، چشم انداز توسعه را در جوامع روستایی با چالش های جدی مواجه نموده است. به نظر می رسد توسعه گردشگری در روستاها، یکی از راهکار های دستیابی به توسعه پایدار روستایی با حداقل بهره گیری از منابع زیست محیطی باشد.
باید خاطر نشان کرد که پیشرفت های فناوری، حمل و نقل و ارتباطات، توسعه تولیدات صنعتی و افزایش درآمد، جهانی شدن و ابعاد مترتب بر آن، افزایش اوقات فراغت، بهبود خدمات بازنشستگی، ارتقاء سلامت جوامع و دیگر عوامل، تغییرات چشمگیری را در کشورهای صنعتی و بخصوص در شهرها و روستاها ایجاد نموده و توانسته است جهانگردی را در هزاره سوم میلادی به عنوان یکی از مهمترین نیروهای محرک توسعه اقتصادی و یکی از سه صنعت درآمد زای مهم جهان در کنار صنعت نفت و خودرو سازی مطرح نماید.
شرایط طبیعی، مورفولوژیکی، عناصر اقلیمی همراه با ساختارهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی محیط روستا اشکال گوناگون و متنوعی از روستاها را به وجود می آورند که هر کدام به لحاظ فیزیکی، نوع معماری، نوع مسکن، الگوی سکونت، نوع معیشت، آداب و رسوم و سنت ها از یکدیگر متمایزند. این وجوه تمایز خالق جاذبه هایی است که گردشگران روستایی را به بازدید از این مناطق علاقه مند می سازد.
وجود گردشگر و افزایش میزن ماندگاری آن نقش بسیار مهمی در تحولات اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی مقاصد گردشگری دارد لذا بررسی نیازهای گردشگران در راستای افزایش میزان ماندگاری یا بازگشت مجدد آن، می تواند نقش بسیار مهمی در ارتقاء سطح توسعه گردشگری مقاصد گردشگری داشته باشد.
روستاهای هدف گردشگری استان گلستان دارای قابلیت ها و ظرفیت های قابل توجهی است که اگر از مرحله بالقوه به بالفعل برسد، می تواند موجب تاثیرات مناسبی در جوامع روستایی شود. با توجه به نقشی که معمولا گردشگری در توسعه اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی دارد
سیزده روستای هدف گردشگری استان گلستان به عنوان جامعه مورد تحقیق در نظر گرفته شده است که شامل روستاهای جهان نما، چینو، سر کلاته خرابشهر، رادکان، زیارت، شاهکوه سفلی، قله قافه پایین، گچ سوبالا، فارسیان، قزلچه آق امام، افراتخته، سیاه مرزکوه و پاقلعه است. که علی توان بالای گردشگر در ابعاد مختلف، از میزان ماندگاری گردشگر بالایی برخوردار نیست و عمده گردشگر در این نقاط اقدام به سفرهای کوتاه مدت و یا روزانه می نمایند.این پژوهش درصدد شناسایی عوامل موثر بر افزایش رضایت گرشگران با بررسی مشکلات و انتظارات گردشگران، و ارائه راهکارهای مناسب برای افرایش ماندگاری گردشگر مبادرت نموده است.
-2 روش پژوهش
روش تحقیق این پژوهش بصورت مجموعه ای از روشهای توصیفی- تحلیلی است و روش موردی نیز جهت افزایش دقت کار مورد توجه قرار گرفته است. جامعه آماری این رساله شامل 13 روستای هدف گردشگری منتخب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان است. لذا در پژوهش حاضر در راستای رسیدن به اهداف تحقیق با شناسایی تعداد گردشگر سالیانه گردشگر - 160200گردشگر - با استفاده از فرمول کوکران تعداد 424 گردشگر به عنوان جامعه مورد نمونه انتخاب گردیده است.
-3 مبانی نظری
گردشگری را شامل همه فعالیت هایی میداند که بوسیله یک گردشگر در طول مدتی که او به دلائل شخصی یا حرفهاش، در جایی دور از مکانی که معمولاً زندگی و کار میکند، انجام میدهد 2002,23 - ، . . - smid از بعد اجتماعی، تعریف گردشگری فصل مشترک بین زندگی عادی ساکنان بومی و زندگی غیر عادی گردشگران را در بر می گیرد
گردشگری به عنوان شکل با اهمیتی از فعالیت های انسانی اثرات مهمی دارد. این اثرات در مقصد جایی که گردشگران با محیط محلی، اقتصاد، فرهنگ و جامعه تعامل دارند بسیار مشهود است - معینی ، . - 48 :1387 همچنین در این راستا است که بخش زیادی از فعالیت های برنامه ریزی گردشگری در رابطه اثرات گردشگری صورت می پذیرد
از این رو یکی از حوزه های اصلی مورد علاقه برای جغرافی دان و همچنین سایر محققان گردشگری، اثرات گردشگری و تفریحات بر جامعه مقصد است - Halland and . - page,2002:225 اثرات توسعه گردشگری، فرایند پیچیده تغییر و مبادله بین گردشگران، سکونتگاههای میزبان و مقصدها را شامل می شود
این اثرات طیف گسترده ای از اثرات اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و یا زیست محیطی را شامل می شود. با توجه به تنوع و پیچیدگی فعالیت های گردشگری، اثرات ناشی از این فعالیت ها نیز ابعاد گسترده و به هم پیوسته ای دارند که باید در مطالعه ی اثرات گردشگری به آن ها توجه شود. نوع و میزان اثرات گردشگری در یک مقصد از عوامل متعددی متاثر می شود؛ از جمله مهمترین این عوامل ویژگی های جامعه میزبان و میهمان و ماهیت فعالیتهای گردشگر در مقصد می باشند. طبق نظر برنز و هلدن زمانی که اختلاف زیادی بین فرهنگ جامعه ی میزبان و جامعه ی مبداء وجود داشته باشد، احتمال افزایش اثرات بسیار خواهد بود
اثرات اقتصادی گردشگری روستایی حوزه ای پر بار برای تحقیقات در میان طیفی از دانشمندان علوم اقتصادی بوده است که غالبا بر نقش گردشگری در مقام یک نوش دارو برای حل تمام بیماری های اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی اشاره شده است
امروزه بخش وسیعی از ادبیات گردشگری به نتایج اقتصادی و نقش مثبت آن در ایجاد اشتغال و فرصت های جدید متمرکز می شود
صنعت گردشگری با اتکا به ویژگی ها و تاثیرات اقتصادی خود می تواند به گونه ای کاملا موثر در تحرک و پویایی بخش های مختلف اقتصادی جوامع محلی نقش عمده ای ایفا نماید که در نهایت به توسعه نواحی روستایی کم رشد کمک کند
از جمله اثرات دیگر مثبت اقتصادی گردشگری می توان به افزایش ضریب تکاثری اشاره کرد - . - Baloor ,2010:928 بسیاری از مطالعات بیانگر نقش گردشگری درمکان هایی که بازدهی کشاورزی رو به کاهش گذارده به عنوان یک اهرم رشد اقتصادی می باشد
