بخشی از مقاله
چکیده:
در سالهاي اخیر سازمانها دریافتند که راههاي جدید را براي شناسایی نیازمنديهاي خود در جهت گسترش تخصصها و شبکههاي ارتباطی با افراد اعمال کنند، در نتیجه به سمت نوآوري باز حرکت کردند. راه هاي مختلفی براي همکاريهاي خارجی وجود دارد که از جمله آن جمعسپاري است. در جمعسپاري به جاي گرفتن ایده یا انجام فعالیتی توسط شرکتي خاص، کار به گروه فراوانی از افراد ناشناخته سپرده میشود. پژوهش حاضر بر آن است تا رسیدن به نوآوري باز را از طریق روش جمعسپاري بسنجد.
از این رو تأثیر متغیرهاي جمعسپاري بر نوآوري باز با استفاده از تکنیک نگاشت شناختی فازي بدست آمد و با استفاده از خروجی نرمافزار Pajek متغیرهایی که تأثیر مستقیم بر نوآوري باز دارند، شناسایی شدند و با استفاده از سناریو بدست آمده به این نتیجه دست مییابیم که 4 عامل شرایط اجتماعی، بلوغ بازار، فضاي رقابتی و فرهنگ به عنوان مؤثرترین عوامل جهت پیادهسازي نوآوري باز میباشد.
.1 مقدمه
امروزه با کوتاهتر شدن چرخهي عمر کالاها و فناوري به کار گرفته شده در آنها مقوله نوآوري اهمیت روزافزونی در تجارت پیدا کرده است .[1] به طوري که نوآوري به عنوان کلید اصلی رشد اقتصادي در بلندمدت و زیرساخت اولیه براي رقابت در بازارهاي جهانی تلقی میشود .[2] بنابراین مدیران باید براي برنامه-ریزي و عملیات سازمانی که در پیش رو دارند، همواره خلاق و نوآور باشند؛ زیرا سازمان با محیط پیرامون خود در تعامل است و تأثیرات فراوانی از محیط می-پذیرد.
محیط میتواند سازمانها را با چالشها و تهدیدات جدي مواجه سازد؛ به همین دلیل سازمانها، همواره در فرایند برنامهریزي براي رسیدن به اهداف مطلوب نباید ایستا باشند، بلکه با پویایی میتوانند به طور فعال با محیط خود به تعامل پرداخته و از این طریق، حیات سازمان ادامه یابد .
شایان ذکر است سازمانهایی که مدل نوآوري بسته را به کار گرفتهاند، دانش نمیتواند از محیط خارج وارد شود و سازمانها فناوريهاي خود را به طور درونی کشف کرده ، توسعه داده و تجاريسازي می کنند به گونهاي که میتوان گفت تنها مبتنی بر تحقیق و توسعه داخلی است
همچنین حفاظت از داراییهاي فکري حاصل از پژوهش و توسعه شرکتها، باعث عدم امکان دسترسی و به کارگیري ایدهها توسط رقبا میشود .[5] ولی به دلیل افزایش رقابت جهانی و قدرتمند شدن مشتریان، جریانهاي جدیدي در زمینه نوآوري شکل گرفت. سازمانهاي امروز باید توجه همزمانی به دانش مشتریان و نوآوري داشته باشند تا بتوانند موجب تمایز خود در میدان رقابت گردند .
همچنین به دلیل افزایش جابهجایی افراد با تجربه و ماهر، روند فزاینده آموزشهاي دانشگاهی، کاهش هرچه بیشتر زمان عرضه محصولات و خدمات نوین به بازار و همچنین افزایش پیوسته دانش مشتریان و تأمینکنندگان در محیط پویا و پیشرفته عصر حاضر، نوآوري دیگر در یک سازمان انجام نمیشود بلکه فراتر از مرزهاي سازمان پراکنده شده است بنابراین سازمانها در جستجوي دانش، اطلاعات و شرکاي بیرونی به عنوان منابع ارزشمند نوآوري هستند. مورد مذکور ضرورت تغییر رویکرد مدل نوآوري بسته را در جهت به کارگیري نوآوري باز1در سازمانها نشان میدهد
نوآوري باز، اصطلاحی است که توسط هنري چسبرو در سال 2003 ارائه شد که عبارت است از: استفاده هدفمند از جریان و خروجی دانش، در درون و یا بیرون سازمان به منظور تسریع نوآوري درونی و گسترش بازار جدید براي شرکت و همچنین ایجاد بازار براي استفاده بیرونی از نوآوري براي سایر شرکتها .[9] در نوآوري باز فرض میشود که شرکتها میتوانند علاوه بر ایدههاي درون سازمانی از ایدههاي خارج از سازمان نیز بهرهمند شوند. به این ترتیب مرزهاي بین شرکتها و محیط پیرامون آن نفوذپذیرتر میشود
شرکتهایی که نوآوري باز را میپذیرند از منابع فناوري بیرونی براي قدرتمند کردن کسب و کارشان استفاده میکنند. همچنین مالکیت فکري فناوري توسعهیافته درونی را که براي استفاده داخلی ارزشمند نیست، در اختیار شرکتهاي دیگر با مدلهاي کسب و کار مختلف قرار میدهند [11] و با استفاده از ابزارهاي متفاوتی هزینهها را کاهش و سودآوري را افزایش میدهد
پیادهسازي نوآوري باز در سازمان میتواند از طریق مشتریان، تأمینکنندگان، رقبا و یا مؤسسات تحقیقاتی دولتی و تجاري صورت پذیرد. با توجه به مطالعه انکل و همکارانش در سال 2008 مشتریان با %78 بیشترین تعامل را دارند که ادغام مشتریان از طریق جمعسپاري٢، سفارشیسازي انبوه و یا ادغام جامعه مشتریان صورت میگیرد که به دلیل کم هزینه بودن، کم بودن مدت زمان انجام کار و امکان استفاده از افراد در سرتاسر جهان از روش جمعسپاري استفاده میگردد
جمعسپاري میتواند ارتباط و همکاري بین مردم، سازمان و جامعه را آسان سازد [14] و به عنوان یک روش جدید براي حل مسائل به شمار میرود با این دید که کارهاي مختلف در یک سازمان را به جاي محول کردن به شرکت یا فرد خاص، به گروهی از مردم واگذار کنند و با این کار هم، سرعت انجام کار را بهبود ببخشند و هم هزینه انجام کار را به حداقل برسانند
به عبارتی جمعسپاري به معناي برونسپاري کار، فعالیت یا وظیفهاي به یک جمعیت انبوه - شبکه گستردهاي از افراد غیرمعین - از طریق فراخوان عمومی میباشد. جمعسپاري یک الگوي کسب و کار مبتنی بر وب است که در آن سعی میشود به واسطه یک فراخوان عمومی، از توان تعداد زیادي از افراد فعال در بستر وب براي کسب راه حلهاي نوآورانه به منظور حل یک مسئله یا مشکل و یا تولید یک محصول کمک گرفته شود
بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا عواملی که با استفاده از جمعسپاري بر روي پیادهسازي موفق نوآوري باز تاثیر میگذارد را شناسایی و ارتباط بین این عوامل با نوآوري باز را با استفاده از تکنیک نگاشت شناختی فازي3 شناسایی و مدلی براي آن ترسیم کند. و در نهایت مهمترین عوامل جمعسپاري که بر روي پیادهسازي نوآوري باز تأثیرگذار هستند، بیان میشود.
.2 ادبیات تحقیق
نوآوري از کلمه لاتین Innovation به معنی ساختن چیزي جدید استخراج شده است. شومپیتر4اولین کسی بود که نوآوري را در قالب مفهومی عملی مطرح کرد. در واقع، وي در پی شناخت عوامل مؤثر بر رشد اقتصادي کشورها بود، در این راستا به نقش و اهمیت حیاتی نوآوري در رشد کشورها پی برد. نوآوري به دو دسته نوآوري بسته و نوآوري باز تقسیم میشود
.1,2 نوآوري بسته
نوآوري بسته همان دیدگاهی است که موفقیت را در گرو اعمال کنترل میداند. بر پایه این دیدگاه، شرکتها باید ایدههاي ویژه خود را بیافرینند؛ سپس خودشان آنها را توسعه دهند؛ بسازند؛ به بازار ببرند؛ توزیع کنند؛ تامین مالی کنند و خدمات پس از فروش را ارائه دهند. به عبارتی تمامی فعالیتهاي نوآوري شامل ایده پردازي، اختراع و ثبت پتنت، طراحی و ساخت، تولید، بازاریابی و فروش در داخل مرزهاي شرکت و منحصرا با منابع داخلی انجام میشود
این پارادایم از شرکتها میخواهد که به شدت خودکفا باشند؛ زیرا به هیچ وجه نمیتوان از کیفیت و امکان دسترسی به ایدههاي دیگران مطمئن بود. منطق اصلی نوآوري بسته تمرکز درونی است. این منطق در جایی مستند نشده ولی گویی همگان آن را به عنوان بهترین راه نوآوري پذیرفته بودند
در مدل نوآوري بسته شرکتها در پژوهش و توسعه درونی سرمایهگذاري میکنند و در نتیجه اکتشافاتی فراوان خواهند داشت. شرکتها با همین اکتشافات میتوانند محصولات و خدماتی نوین به بازار عرضه کنند و سودي بیشتر ببرند. آنها سرمایهگذاري پژوهشی درونی خود را افزایش میدهند و اکتشافات موفق بیشتر خواهند داشت. حفاظت شدید از داراییهاي فکري حاصل از پژوهش و توسعه باعث میشود که دیگران نتوانند از این ایدهها به نفع خود استفاده کنند
.2,2 نوآوري باز
در جهان کنونی که شرکتها به طور کامل به وسیله اطلاعات محصور شدهاند، دیگر تنها به فعالیتهاي تحقیقاتی خود وابسته نیستند، بلکه باید به منابع خارجی نیز رجوع کنند. مفهوم نوآوري باز یک اصطلاح کلی است که مجموعه راهها و ابزارها و سیستم عاملهاي مختلفی را پوشش میدهد، که این امکان را براي شرکت فراهم میکند تا از منابع خارجی استفاده کند. بنابراین نوآوري باز شامل برنامههاي مختلفی مانند تحقیق و توسعه مشترك، انتقال فناوري، صدور مجوز، نرمافزار منبع باز، منبع جمعی است که ارائهدهنده خروجی و جریان ورود از اطلاعات است
نوآوري باز در دهه اخیر با از میان برداشتن مرزهاي سازمانی، به رویکردي براي جذب ایدههاي بیرونی به درون سازمان و توسعه زنجیره تحقیق و توسعه تا بازار تبدیل شده است. هر چند بسیاري از بنگاههاي مشهور در اجرا و پیادهسازي آن موفق بودهاند، اما بسیاري نیز در این مسیر شکست را تجربه کردهاند و یا با موفقیت نتوانستهاند از نوآوري باز براي دستیابی به اهداف سازمانی استفاده کنند
ایده اصلی که پشت نوآوري باز وجود دارد این است که دنیاي وسیعی از دانش وجود دارد که بنگاه یا سازمان نمیتواند به همه آنها از طریق تحقیقات اختصاصی خودش دست یابد، بلکه باید به جاي تحقیقات خصوصی در درون بنگاه از سایر تحقیقات از طریق فرآیند اعطاي مجوزها و ثبت اختراع یا خریداري از سایر کمپانیها اقدام نماید. بعلاوه اختراعات داخلی نیز صرفا در درون بنگاه مورد استفاده قرار نگیرند و در خارج از شرکت یا سازمان تجاريسازي شوند. در این مدل شرکتها بخشی از فرآیند تحقیق و توسعه را برونسپاري میکنند. از ایدههاي خارجی استفاده کرده و مرتبا محصولات جدید رقبا و شرکتهاي پیشرو را رصد میکنند. سپس روي محصولاتی که موفق بودهاند سرمایهگذاري میکنند. در بعضی موارد هم با رقبا و دیگر مراکز تحقیقاتی همکاري مشترك انجام میدهند
نوآوري باز نیازمند مجموعهاي از ابزارها براي پیادهسازي است. براي مثال، ابزارهایی که مشتریان را قادر میکند تا محصولات مورد نظرشان را ترکیب یا ایجاد کنند و یا ابزارهایی که شرکتها را قادر میسازد تا از طریق وب سایتهایشان، صاحبان ایده و افرادي که میتوانند براي مسائل راهحل ارائه کنند را یکپارچه کنند
در مطالعهاي که توسط انکل و همکارانش در 144 شرکت در سال 2008 انجام شده است، نشان میدهد که منابع تأمین دانش خارجی بیشتر مشتریان 78 - ٪ - ، تامین کنندگان 61 - ٪ - و رقبا 49 - ٪ - ، و موسسات تحقیقاتی دولتی و تجاري 21 - ٪ - هستند و مشاوره ها به میزان کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین بیشتر تأمینکنندگان دانش، مشتریان هستند. براي ادغام نظرات و ایدههاي مشتریان اشکالی مانند جمعسپاري، سفارشیسازي انبوه و ادغام جامعه مشتري وجود دارد
.3,2 جمعسپاري
جمعسپاري اولین بار توسط جف هاو - 2006 - 5 مطرح شد که بستر اولیه جمعسپاري زمانی به وجود آمد که ماشین قادر به انجام برخی کارها نبود. این واژه ترکیب دو کلمه جمعیت و برونسپاري است. جمعیت، کارگران بسیاري هستند که با هزینه کم براي سازمان به کار گماشته میشوند .[24] جمعسپاري به معناي برونسپاري فعالیت به یک جمعیت انبوه یا شبکه گستردهاي از افراد نامعین از طریق یک فراخوان عمومی است. در حالی که در برونسپاري فعالیت یا وظیفه به یک گروه یا فرد معین سپرده میشود. وجه تمایز جمعسپاري و برونسپاري هم مربوط به این موضوع است
جمعسپاري میتواند ارتباط و همکاري بین مردم، سازمان و جامعه را آسان سازد .[14] جمعسپاري به عنوان یک روش جدید براي حل مسائل به شمار میرود با این دید که کارهاي مختلف در یک سازمان را به جاي محول کردن به شرکت یا فرد خاص، به گروهی از مردم واگذار کنند و با این کار هم، سرعت انجام کار را بهبود ببخشند و هم هزینه انجام کار را به حداقل برسانند
جمعسپاري به عنوان مدل کسب وکاري در حال ظهور جدیدي باشد که تمرکز آن بر مشارکت دادن جمعی در فعالیتهایی چون حل مسئله، تولید و توسعه محصول جدید است [26] و براین اساس توسعه محصول جدید به گروهی از جامعه سپرده میشود و گرچه مشارکتکنندگان توجه کمی به کار آنان میکنند، مداخله مستقیم در فرآیند توسعه محصول به نیتی بالاتر براي خرید محصولات حاصل منجر میشود
همچنین غیر متمرکز بودن، غیر رسمی بودن، عمودي و افقی بودن ارتباطات، در انحصار نبودن اطلاعات، از جمله مواهب جمعسپاري میباشد. مدل کسب وکار جمعسپاري تمرکز بر مشارکت داوطلبانه جمعیت جهت تولید فرآوردههاي نوآوران دارد
در تعریفی که از جمعسپاري گفته شد سه جنبه باید بزرگ نمایی گردد:
براي اینکه عملی به جمع سپرده شود باید بهصورت مرسوم توسط یک عامل انجام گردد که نشاندهنده معنی برونسپاري باشد. البته نیاز نیست که فعالیت توسط سازمان آغاز شده باشد تا به صورت مرسوم به آن فعالیت بپردازد. فرصت جمعی جهت مشارکت در این فعالیت میتواند از سوي کارآفرین که پایهاي را براي ایجاد مدل کسب وکار در اطراف آن میسازد یا خود جمعیت ایجاد گردد.
نکته اصلی این است که وظیفهاي که بهصورت مرسوم انجام میگردد به درخواست رئیس انجام میگردد ولی حالا این وظیفه در اوقات فراغت یک فرد خارج سازمان انجام میگردد.
دوم اینکه این جمعیت باید نامشخص باشد که تفاوتش را با برونسپاري که دستهاي است شناخته شده - مثل شرکتی دیگر - مشخص میکند. جنبه مهم دیگر این تعریف فراخوان عمومی است که تاکید بر نقش فعالتر جمع داشته که در گذشته نقش انفعالی به عنوان مصرفکننده صرف داشت و امروزه افراد میتوانند خودشان تصمیمگیري کنند که چه مقدار و چگونه مشارکتکنند.
مدل کسب وکار جمعسپاري براین اساس است که توسعه محصول جدید به گروهی از جامعه سپرده میشود و گرچه مشارکتکنندگان توجه کمی به کارشان میکنند مداخله مستقیم در فرآیند توسعه محصول به نیتی بالاتر براي خرید محصولات منتجه منجر میشود
.5,2 پیشینه تحقیق
کوهلر6و همکاران - 2018 - در مقالهاي با عنوان " نوآوري اجتماعی جمعسپاري در گردشگري: اطلاعاتی در خصوص طراحی پلتفرم" این مطالعه، مجموعهاي از اصول طراحی را براي پلتفرمهاي جمعسپاري نوآوري باز آشکار کرده و به غنیتر شدن تحقیقات در زمینه جمعسپاري مطابق با شرایط نوآوري اجتماعی کمک میکند. متخصصان اطلاعات مفیدي را براي بهرهگیري از جمعسپاري براي نوآوري اجتماعی کسب میکنند.
ریچنبرگر7 و همکاران - 2015 - در مقالهاي با عنوان " استفاده از جمعیت- ادبیات تحقیق پیرامون عوامل اثرگذار بر موفقیت برنامه جمعسپاري" به شناسایی، طبقهبندي و تحلیل 41 عامل ویژه موفقیت براي برنامههاي جمعسپاري مبتنی بر ادبیات تحقیق ساختارمند پرداخت. با این تحلیل، عملا مفاهیم مهمی را براي مدیریت برنامههاي جمعسپاري ارائه کرد و زیربناي نسل نوینی از دانش پیرامون جمعسپاري که نیازمند توجه بیشتر در تحقیقات تجربی میباشد را پی ریزي میکند
