بخشی از مقاله
چکیده
شهر زیستپذیر مکانی براي زندگی اجتماعی ، ارتباط و گفتگو هست. این شهرها به خلق معماري ، منظر خیابان و طراحی فضاي عمومی توجه دارند که این مساله حضور ساکنان شهر در قلمرو عمومی و در قلب شهر را تسهیل میکند .
محله پونک به دلیل توسعه شهر و شهرنشینی سریع و کمبود زیر ساختها و امکانات ؛کیفیت-زندگی محله را تحت تاثیر قرار داده است. براساس مطالعات انجام گرفته و در بخش مطالعات اسنادي و کتابخانهاي شاخصها و معیارهاي تĤثیرگذار بر ارتقاي کیفیتزندگی در محلات استخراج گردیده است.
هدف اصلی این تحقیق بررسی وضعیت معیارهاي شهر زیست-پذیر براي ارتقاي کیفیتزندگی ساکنان محله پونک قزوین و ارایه راهکارهایی در این زمینه میباشد .در تحقیق حاضر با توجه به حد جمعیت حجم نمونه در محله پونک 369 نفر می باشد. بر همین اساس نتایج بدست آمده براساس روش تحلیل رگرسیون چند متغیره و استفاده از ابزار SPSSتجزیه و تحلیل شده است که در ابتدا میانگین مقادیر براي هر یک جزء معیارها در محله محاسبه شده سپس جمع ارقام جزء معیارهاي هر معیار،رقم نهایی براي آن معیار را به دست داده است.
به طور کلی براساس نتایج حاصل ازتحلیل رگرسیون چند متغیر ه تمام جزء معیارهاي کیفیت زندگی در محله با معیارهاي کیفیت زندگی داراي رابطه معناداري می باشند - - P<0.05 بدین معنا که اولویت میزان تاثیر گذاري متغیرها در شکل دهی به معیارهاي کیفیت زندگی در محله به ترتیب معیار: کالبدي ، ارتباطی ، اقتصادي ، زیست پذیري، اجتماعی می باشد. همچنین به استناد ضرایب همبستگی به دست آمده بین معیارها ، همبستگی مستقیم با سطح اطمینان ./95 وجود دارد .
.1 مقدمه
در دوره حاضر مسایل شهرسازي و مفاهیمی چون شهر و شهروندي به مهم ترین مسایل تاثیرگذار بر زندگی انسان در ابعاد کمی و کیفی مبدل گردیده اند. بسیاري از کشورها از سالهاي بسیار دور کیفیت زندگی را مطالعه میکردند و وضعیت شهر را از لحاظ کیفیت زندگی دستهبندي می¬کردند. بر اساس تحقیقاتی که در سال 2007 در میان 215 شهر جهان صورت گرفت، از کشورمان تنها شهر تهران در رتبه 176 قرار گرفته است .
همچنین موسسه مرسر شرایط زندگی در 221 شهر دنیا را با توجه به فاکتورهایی مانند: محیط اجتماعی-فرهنگی، اقتصاي، سیاسی، آموزش و پروش و بهداشت مورد بررسی قرار داده است. لذا پرداختن به تئوري¬هاي جدید شهرسازي مانند"شهر زیستپذیر" با اهدافی چون حل مشکلات شهري، ارتقاي کیفیتزندگی در شهر، کارآمدي مدیریت شهري بیش از پیش اهمیت یافته است.
با توجه به دگرگونیهاي سریع و تحولات گسترده در شهر قزوین و گرایش هر چه بیشتر نظریات شهرسازي به ابعاد انسانی و کیفیتی، در این تحقیق تلاش میگردد تا با نهادینه سازي ارزشهاي جامعه و توجه به خصوصیات اجتماعی، زیستمحیطی، ارتباطی ،اقتصادي و کالبدي محله پونک قزوین در راستاي تحقق " شهر زیستپذیر به ویژه ارتقاي کیفیتزندگی" گامهاي ارزشمندي به جلو برداشته شود.در این تحقیق مساله مهم اینست که اصول و معیارهاي شهر زیست پذیر به ویژه ارتقاي کیفیت زندگی در شهر با هدف رسیدن به توسعه پایدار شهري است.
1.1. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
متخصصان شهري در کشورهاي مختلف با توجه به مسایل و ویژگیهاي محلی، تعاریف خاصی از زیستپذیري و نحوه برنامهریزي و طراحی شهري منطبق بر آن ارایه نمودهاند. بنابراین ضرورت طرح مبحث "شهر زیستپذیر" از اینجا ناشی میشود که شهر قزوینبا مسایلی چون ساخت و ساز در حجم-بالا، رشد سریع کلانشهر و شهرنشینی، وجود بافتهاي فرسوده گسترده در سطح شهر قزوین ، بالا-بودن حجم ترافیک، وجود انواع آلودگیهاي زیستمحیطی و ... مواجه میباشد .متاسفانه تاکنون تحقیق جامعی پیرامون زیستپذیري شهري و شیوههاي تجلی آن در الگوي توسعه فضایی شهر صورت نگرفته است و بدینترتیب وجوه اشتراك و افتراق بین مباحثی چون توسعه شهري پایدار و شهر زیستپذیر مبهم و نامشخص است.
1.2. پیشینه تحقیق
• شاید بتوان گفت اولین مفهوم زیستپذیري تحت عنوان "خیابانهاي زیستپذیر " توسط دانلد اپلیارد در سال 1981 ارایه شد. مجموعه معیارهاي مطرح در این کتاب را میتوان در منشور خیابان ایده آل جستجو کرد
• یک دهه بعد هنري لنارد در مقاله "اصولی براي شهر زیستپذیر" معیارهایی را به عنوان پایه براي شناخت این نوع شهرها ارایه کرده است.
• اوانس درسال2002 با رویکرد سیاسی، اقدام به معرفی عوامل زیستپذیري کرده است
• مجموعه مقالات گردآوري شده در سال 2003 در کتابی تحت عنوان "بسوي شهر زیستپذیر" منعکس کننده عوامل تقویتکننده میزان زیستپذیري یک شهر از دیدگاه نویسندگان مختلف میباشد.
دانلد ل. الیوت در سال 2008 براي دستیابی به شهر زیستپذیر اصلاحاتی را در ضوابط منطقهبندي و-کاربري زمین در شهرهاي آمریکا پیشنهاد داده است
• موسسه اکونومیست درزمینه شاخصهاي کیفیتزندگی و موسسه مرسر در زمینه شاخصهاي کیفیتزیست شهرها بصورت سالیانه گزارشهایی را منتشر مینمایند. براساس شاخصها، در هرسال زیست-پذیرترین شهرهاي جهان رده بندي و معرفی میشوند.
• در ایران در زمینه شهرهاي زیستپذیر تحقیق جامعی صورت نگرفته است. تنها نمونه کارآمد کتاب "شهر زیست پذیر" نوشته ي آقاي علیرضا بندرآباد است که در سال 1390 منتشر گردیده است.
1.3 . جنبه نو آوري
مفهوم شهر زیستپذیر از جمله مفاهیم نوین شهرسازي تبیین کننده نظامهاي کنونی شهري است که به واسطه تحول در اندیشه و آرمان-هاي جامعه معاصر شهرنشین، جایگاهی ارزشمند پیدا کرده است. این تحقیق عمدتا بر تبیین ابعاد و ماهیت شهر زیستپذیر متمرکز خواهد بود. لذا از این نظر تفکري نویناست که نقطه ارزشمندي محسوب میشود. استفاده از منابع جدید و علمی با تکیه بر بیان تصویري و غناي نظري مدنظر میباشد.
امید است این تحقیق بتواند گامهاي روشن و موثري در تبیین نگرش نوین شهرسازي یعنی "شهر زیستپذیر" برداشته و هر چه بیشتر زمینه غناي اندیشه شهرسازي را در حوزه حرفهاي فراهم آورد.
. 4.1 مفاهیم واژه هاي تخصصی
.1.4.1 شهر زیستپذیر
شهري است که در آن میتوان یک زندگی سالم داشت و جایی است که میتوان حرکت آسان پیاده،دوچرخه، حملونقل عمومی و یا حتی با اتومبیل داشت. شهري است براي همه مردم. شهري جذاب، با ارزش و ایمن براي همه گروههاي سنی و فرهنگی . شهر زیستپذیر شهري است براي همه؛ این شهرها مکانهایی براي زندگی اجتماعی، گفتگو و ارتباط هستند با حداقل مسایل آلودگی، شلوغی، سر و صدا و ....
.2.4.1 زیستپذیري
در بسیاري از متون مفهوم - زیستپذیري - و کیفیت زندگی بصورت مترادف بیان شدهاند .کیفیتزندگی که بوسیله شهروندان یک شهر تجربه می شود با توانایی آنها براي دسترسی به زیر ساخت، غذا ، هواي پاك،مسکن ارزان قیمت، اشتغال موثر ، فضاي سبز و پارکها گره خورده است. همچنین میزان زیستپذیري یه شهر به وسیله نحوه و میزان مشارکت ساکنان آن شهر در تصمیم گیري براي بر آوردن نیازههاي خود تعیین می شود .
زیستپذیري به عنوان »کیفیتزندگی« تجربه شده توسط ساکنان یک شهر یا یک منطقه تعریف میشود.
شهر زیستپذیر از یکسو به نشانههاي تاریخی احترام میگذارد.
زیستپذیري به یک سیستم شهري که درآن به سلامت اجتماعی ، کالبدي و روانی همه ساکنانش توجه شده است ، اطلاق میشود .
. 5.1 اهداف شهر زیستپذیر
"شهر زیستپذیر" با اهدافی چون حل مشکلات شهري، ارتقاي کیفیتزندگی در شهر، کارآمدي مدیریت شهري بیش از پیش اهمیت یافته است.در پژوهش حاضر بیشتر به هدف ارتقاي کیفیتزندگی در شهر توجه دارد.
.2 اصول و معیارهاي شهر زیستپذیر
اندیشمندان مختلف در متونی متفاوت اصول معیارهایی را براي شهر زیستپذیري بیان نمودهاند :
.1.2 منشور خیابان ایده آل
خیابان به عنوان یک حریم امن و همستان خیابان بعنوان یک محیط زیست پذیر و سالم
2.2. اصول اجتماعی
• فراهم آوردن دسترسی آسان و ایمن به این فضا ها براي همه اعضاي همستان - جامعه - بویژه کودکان ، سالمندان
• فراهم آوردن امکان استفاده مکرر و منظم توسط ساکنان محل .
