بخشی از مقاله
چکیده:
با پیچیده تر شدن مناسبات اقتصادی و مسائل کسب و کار اکثر کارها دیکر به صورت انفرادی قابل انجام نبوده و تیم سازی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. از آنجایی که در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش سنجش های مالی و ارزیابی های کیفی کفایت لازم را برای اخذ تصمیم های درست مدیریتی ندارد و اکثر مدل های ارزیابی کیفی مبتنی بر نظرات شخصی بوده ، لذا طراحی مدل ریاضی برای ارزیابی عملکرد تیم های کاری ، که بتواند مزایاهای روشهای کیفی و کمی را باهم داشته باشد ضروری می باشد.
در این پژوهش با استفاده از مدل دو مرحله لی و همکارانش و با ترکیب دو دیدگاه ارزیابی نسبی و مطلق در تحلیل پوششی داده ها و مدل تعالی سازمان، مدل ریاضی جهت ارزیابی کارایی تیم های کاری در شرکت تولیدی صنعتی فراسان ارائه شده است که مزایای هر دو مدل را شامل و معایب آنها را تا حدی پوشش می دهد.
در این مدل ، از معیار توانمندسازها و نتایج مدل تعالی سازمانی در تعیین شاخص های ورودی، واسطه و خروجی استفاده و بوسیله نرم افزار لینگو شاخص ها تحلیل شده است و براساس نتایج خروجی سیستم، کارایی تیم ها تعیین و تیم ها رتبه بندی شده اند.
نتایج نشان میدهد که ترتیب کارایی تیم ها در این مدل با روشهای ارزیابی کیفی متفاوت می باشد. براساس خروجی مدل تیم های شماره 3 ، 1 ، 5 ، 2 و 4 به ترتیب از لحاظ کارایی رتبه بندی و برای تیم شماره 1 در 4 گام محاسبات ریاضی انجام و نتایج تحلیل شده است و براساس دو استراتژی: کاهش منابع ورودی با ثابت نگهداشتن خروجی و افزایش خروجی با ثابت نگهداشتن منابع ورودی، رویکردهایی جهت افزایش کارایی تیم شماره 1 ارائه شده است.
.1 مقدمه
در دو دهه اخیر، سازمانها به طور معنا داری تغییر کرده اند. سازمانهایی که دارای ویژگیهای عدم تمرکز و جهانی شدن، هستند و توسط تکنولوژی اطلاعاتی و رهبری مبتنی بر تیم، کارشان را تسهیل می کنند. یکی از قابل توجه ترین این تغییرات، تغییر از سمت کار به صورت انفرادی به کارها با مبنای تیمی می باشد - اندرسون و برچ1،. - 2003به بیان دیگر یافتن راه حلهای خلاق و جدید برای مسائل پیچیده سازمانهای امروز، هر روز دشوارتر میشود
کار تیمی مفهومی چند بعدی است. اما عدم توجه به ابعاد مختلف کار تیمی موجب گردیده تا اغلب سازمان ها در تشکیل تیم های اثربخش و کارا موفقیت چندانی نداشته باشند. تیمها اغلب از افرادی با شخصیتها و رفتارهای متفاوت تشکیل شده اند و گاه تخصص این افراد نیز متفاوت است. شاید ایجاد هماهنگی و دستیابی به یک ترکیب بهینه از افراد بتواند به عملکرد بالای تیمی منجر شود و برای اینکه مشخص گردد که آیا به مقصود لازم از تیم های تشکیل یافته رسیده ایم، تعیین شاخص و ارزیابی مناسب اهمیت دو چندان پیدا می کند
عملکرد سازمان های مبتنی بر تیم، متأثر از راهبرد های تجاری سازمان می باشد، به نحوی که اگر راهبرد سازمان فرایند تیمی را تسهیل نکند، عملکرد تیم ها به شدت افت می کند. واقعیت این است که کارتیمی به سرعت جایگزین روش های سازمان دهی سنتی در سازمان ها شده و بدنه دانشی که کار تیمی را احاطه کرده در طی سال های گذشته رشد قابل ملاحظه داشته است و تئوری های زیادی در مورد عملکرد تیم به وجود آمده است. لیکن رویکردهای همسان زیادی برای اندازه گیری عملکرد تیم ارائه شده است
ارزیابی عملکرد بستری را فراهم می آورد تا تیم ها بتوانند کارایی و اثربخشی فعالیت خود، انگیزش کارکنان و سیستم های حقوق و پاداش تیم را ارزیابی نمایند. چانگ راهنمای عملی بسیار مفیدی در زمینه های سنجش عملکرد تیم وابزار کمّی و کیفی آن ارائه می دهد. وی اشاره می کند که برای سنجش مؤثر، آنچه را که اهمیت دارد بسنجید و از دوبُعد از نیازهای تیم آگاه شوید.
اول : اهداف تیم و شاخص های ارزیابی موفقیت.
دوم : پویایی و ارتباط تیمی که عاملی برای حرکت به سوی اهداف تیم است.
و در نهایت استفاده همزمان از ابزارهای کمی و کیفی - پرسشنامه های باز و بسته - طراحی مناسب، زمان و دفعات ارزیابی و سطح پیچیدگی ارزیابی را عامل تضمین موفقیت ابزارهای سنجش عملکرد معرفی می کند
امروزه مشاهده می کنیم که شاخص های و معیارهای عملکردی سازمان ها در قالب مدلهای متنوع مانند مدلهای تعالی سازمانی5 ، جوایز کیفیت6 و کارت امتیازی متوازن7 و غیره بوجود آمده اند
توسعه ساز کارهای جامع و کارآمد سنجش عملکرد از پیش نیازهای تدوین برنامه ها و راهبردهای سازمانی به شمار می آید در این راستا مدل تعالی سازمانی با هدف اندازه گیری عملکرد کلان سازمانها همراه با نگرش فراگیر به تمامی ابعاد آن و در بر گرفتن همه ذی نفعان ابداع شد که به عنوان چارچوبی برای ارزیابی عملکرد و سنجش میزان موفقیت سازمانها، در استقرار سیستم های نوین مدیریتی، کاربردهای روزافزونی یافت
مدل تعالی سازمانی ، نشان دهنده مزیت پایداری است که یک سازمان سرآمد باید به آن ها دست یابد
مدل تعالی سازمانی، یک مدل کیفی و جمعی است که از قابلیت انعطاف پذیری زیادی برخوردار می باشد، معیار وزن دهی مناسبی دارد و با پارادایم های جدید مدیریت همخوانی دارد
با توجه به تغییرسازمانها در دو دهه اخیر، شرکت تولیدی صنعتی فراسان هم از این امر مستثنی نبوده و دچار تغییرات مهمی در ساختار سازمانی شده است و از آنجایی که ماهیت کار این شرکت ایجاب می کند که اکثرا در قالب گروه ها و تیم های کاری انجام می گردد، ضرورت تشکیل تیمها و کارگروهی اهمیت مطالعه بر روی مقوله کار تیمی را آشکار میسازد. از انجایی که اکثر این ارزیابی ها بیشتر جنبه ی کیفی داشته و ارزیابی کمی کمتری در این خصوص صورت گرفته است.
بخاطر اعتبار کم نتایج این ارزیابی ها، امکان استخراج پروژه های بهبود موثر کمتر بوده و با توجه به تجربه های گذشته در این خصوص اهمیت استفاده از مدل های ریاضی که به طور دقیق و بر اساس موارد علمی به ارزیابی عملکرد این تیم ها بپردازد، به چشم می خورد، چرا که این مدل ها تاثیر نظرات و سلیقه های شخصی در تصمیم گیری را کاهش می دهند.
در این پژوهش به منظور اندازه گیری کارایی تیمها با رویکرد مدل تعالی سازمانی و تحلیل پوششی دادها، یک مدل ریاضی ارائه و شاخص های وردی و خروجی مناسبی جهت سنجش کارایی تیم ها تعیین گردیده است و براساس مدل طراحی شده و شاخص های مربوطه میزان کارایی تیم ها را اندازه گیری می کردد و سپس تیم های کارا را رتبه بندی و استراتژی های مناسبی را برای افزایش کارایی تیم های ناکارا ارائه نماید. این روش کمک خواهد کرد تا شرکت فراسان و سازمانهای مشابه بتوانند ارزیابی دقیقی از کارایی تیم های کاری خود داشته باشند.
.1,1مفهوم تیم و کارتیمی
مفهوم کار تیمی در حقیقت آنقدر ساده است که اغلب مردم فهم آن را بسیار عادی میپندارند و همین مسئله که آنها با این فرض، کار تیمی انجام میدهند مشکلساز است؛ چرا که آنها در اصل کار گروهی انجام میدهند. به طور معمول هر کس تجربهی حضور در یک جلسه و ایفای نقش در آن و یا مواجهه با یک گروه جدید از همکاران و انجام کار جمعی را داشته است، اما اینها صرفاً مثالهایی از گروههای کاریاند.یک تیم به تعداد کمی از افراد گفته میشود که دارای مهارتهای تکمیلکنندهی یکدیگر بوده و دارای مقاصد، اهداف و رویکردی مشترکاند که بر مبنای آنها به هم پیوند میخورند و به یکدیگر تکیه میکنند. بنابراین اعضای تیم به یکدیگر وابستهاند و یعنی عدم فعالیت یک عضو از تیم، باعث عدم انجام کار تیمی میشود. در واقع کار آنها اثر متقابل بر یکدیگر میگذارد.
بنابراین می توان اصول زیررا برای کار تیمی نام برد:
• تعداد کمِ افراد
• مهارتهای تکمیلکننده
• نیت مشترک
• پذیرش رویکرد کاری توسط تمام اعضای تیم
• مسئولیت و پاسخگویی همگانی
همچنین میتوان فهرستی از آنچه که یک تیم به وجود میآورد را به صورت زیر بیان نمود:
• هدفها را مشخص میسازد؛
• مشکلات را بررسی و حل مینماید؛
• راهحلها را اجرا میسازد؛
• خود را مسئول نتایج میداند
کار تیمی مجموعه قابل شناسایی از رفتارها، ادراکات، نگرشها است که افراد تیم در حین انجام کار به اشتراک می گذارند.
.2,1بهره وری
مفهوم بهره وری در برگیرنده دو مفهوم اثربخشی و کارآیی است: " بهره وری = اثر بخشی + کارایی"
