بخشی از مقاله
مقدمه: تهیه آب به مقدار کافی ، با کیفیت و توزیع زمانی و مکانی مناسب در تمامی کشورها یکی از اساسی ترین و پیچیده ترین برنامه ریزي دولتمردان و متخصصان امر بوده و الویت اول را به خود اختصاص داده است. به دلیل اهمیت اهداف فوق، استفاده از فنون پیشرفته اي نظیر سنجش از دور - RS - ، سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - ، و مدلهاي ریاضی پیشرفته در تشخیص و آنالیز مقادیر کمی و کیفی آب و توزیع آن ضروري به نظر می رسد.
وجود زمین هاي قابل کشت و زرع وسیع در دشت تبریز و عبور رودخانه پرآب آجی چاي از آن، مدیران محلی را بر آن داشته که از این آب براي بهبود وضعیت کشاورزي و اقتصادي منطقه به نحوي مطلوب استفاده کنند. بر اساس مطالعات انجام یافته توسط مهندسین مشاور مختلف، احداث سد مخزنی در نزدیکی روستاي ونیار بر روي آجی چاي بهترین گزینه در جهت وصول به اهداف فوق الذکر انتخاب شده است.
مطالعات اولیه منابع آب از وجود مشکلات عدیده کیفیت آب و غیرفنی بودن محل مخزن بلحاظ همین مشکلات حکایت می کند. و در این مورد گزارش یک مشاور خارجی بلند پایه از شرکت ایکرز کانادا نیز تاکید میکند که باید محل مخزن با توجه به همه عوامل اعم از کیفی و کمی و پارامترهاي اقتصادي تعیی
گردد و اینکار نیازمند بررسی همه جانبه مسئله است.
بدیهی است با توجه به شرایط حاکم و به اجرا بردن پروژه علی رغم مشکلات یاد شده، کوچکترین غفلت در مورد کیفیت آب آجی چاي باعث از بین رفتن سرمایه هاي ملی خواهد شد و با توجه به شرایط اقلیمی، دشت تبریز در اثر آبیاري با آب نامناسب این سد به شوره زار تبدیل خواهد شد. هر چند یک تصمیم گیري اصولی در ابتدا می توانست عواقب این مسئله را در حد قابل توجهی رفع نماید.
هدف ما در این مقاله جداي از مسائل بیان شده ارایه یک کار تحقیقی است که در آن شیوه استفاده از فن سنجش از دور در شناسایی مناطق شور نشان داده شده و تاثیر کنترل شوري هر یک از شاخه هاي شور در کیفیت آب در محل ایستگاه ونیار مشخص گردد. در این تحقیق پس از جمع آوري آمار و اطلاعات لازم در مورد کیفیت آب، به کمک تصاویر ماهواره LandsatTM حوزه آبریز آجی چاي تا محل سد ونیار، زیرحوزه هاي نمکی و شور آجی چاي شناسایی شده و دلایل شوري آبراهه هاي واقع در این زیر حوزه ها مشخص شده است. در ادامه از مدل Qual2e جهت شبیه سازي شوري رودخانه آجی چاي استفاده شده و در نهایت حذف آبراهه هاي شور به روشهاي مختلف و تاثیر آنها بر ارتقاء کیفیت آب آجی چاي و سد ونیار مورد بررسی قرار گرفته است.
-1 سوابق مطالعاتی
استفاده از فن سنجش از دور به شکل امروزي از سال 1960 که نخستین ماهواره آمریکایی تیروس-11 به فضا فرستاده شد، آغاز شده است. در تصاویر تهیه شده توسط این ماهواره برف نواحی شرقی کانادا با وجود قدرت تفکیک کم تصاویر، قابل تشخیص بودند. به تدریج و همزمان با گسترش این علم در حوزه کارهاي نظامی و سیاسی در حوزه هاي دیگري از قبیل علوم هواشناسی ، هیدرولوژي، زمین شناسی و اکتشاف معادن وغیره پیشرفت هاي چشمگیري داشته است. به کمک تصاویر ماهواره هاي مختلف عوارض طبیعی از قبیل جنگلها، دریاها و دریاچه ها، بیابانها و مناطق کویري شناسایی و مورد مطالعه واقع شده اند.
