بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تعیین ارتباط بین هوش هیجانی و مدیریت دانش با چابک سازی سازمانی در مدیران مقطع ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران در سال 1393صورت گرفته است. روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم جامعه آماری 498 نفر، 205 نفر از مدیران به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید سپس با استفاده از پرسشنامه ها دربُعد هوش هیجانی بر اساس نظرات مایر، سالوی و کارسو، دربعُد مدیریت دانش براساس نظرات پروبست، روب و رومهارت و دربُعد چابک سازی سازمانی براساس نظرات ریموند کیوی و لوک وان کامپنهود داده ها جمع آوری گردید و برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس دوطرفه استفاده شد.
یافته های نهایی پژوهش حاکی از وجود تاثیرات هوش هیجانی و ابعاد آن به ترتیب - شامل خود آگاهی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط - با ضریب همبستگی - 0.776 - و مدیریت دانش و ابعاد آن به ترتیب - شامل هدف های دانش، شناسایی دانش،کسب دانش، توسعه دانش، تسهیم دانش، کاربرد دانش، ذخیره دانش، ارزیابی دانش - با ضریب همبستگی - 0.882 - در سطح اطمینان %99 با چابک سازی سازمانی - شامل انعطاف پذیری، پاسخگویی، سرعت، فرهنگ تغییر، یکپارچگی و کاهش پیچیدگی، همکاری متقابل و کارکردهای مدیریتی - در مدیران مقطع ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران می باشد، همچنین از آزمون همبستگی برمی آید بین مدیریت دانش و چابک سازی سازمانی همبستگی بیشتری وجود دارد.
البته این به معنی عدم ارتباط با هوش هیجانی نمی باشد چنانچه برطبق آزمون تحلیل واریانس دوطرفه بدست آمده هر دو متغیر مستقل دارای تاثیر توآمان بر روی چابک سازی سازمانی می باشند.و نتایج آزمون رگرسیون چندگانه نیز نشان می دهند که کلیه ابعاد دارای تاثیر مستقیم و مثبت که دربٌعد هوش هیجانی با ضریب تعیین - 0.64 - و دربٌعد مدیریت دانش با ضریب تعیین - 0.67 - با اطمینان %99 می باشند. همچنین بیشترین تاثیر مربوط به بعد اشتراک و توزیع دانش از ابعاد مدیریت دانش می باشد.
.1 مقدمه
امروزه علم روانشناسی به قدرت و نفوذ هیجانات درحیات ذهنی انسان پی برده و سیر مطالعات ازهوش منطقی که بر پایه ی شناخت استوار است، به سمت هوش هیجانی 1 در حال حرکت است. هوش هیجانی موضوعی است که سعی در تشریح و تغییر جایگاه هیجانات و احساسات در توانمندی های انسانی است - مختاری پور و دیگران، . - 1388 همچنین نتایج پژوهش ها نشان می دهد که افراد با هوش هیجانی بالاتر دارای رهبری موثرتری هستند - آبراهام 2، 2000 - ، احساس رضایت بیشتری از کار دارند، متعهد به سازمان و شغل خودمی باشند - کارملی 3، 2003 - ، در نتیجه آنها تجربه موفق شغلی زیاد و امنیت شغلی - جوردن 4، - 2003 در نهایت بهره وری بیشتری کسب می کنند - بویاتز5، . - 2000
همچنین در عصر حاضر که عصر دانایی نامیده می شود، سازمان ها به سرمایه های نامشهود و معنوی که همان دانش نامیده می شود به عنوان یک عامل مهم و حیاتی می نگرند و دست یابی به اندوخته های دانش سازمان، بدون یادگیری ممکن نمی باشد. یادگیری کلید دستیابی به دارای های دانش ودر نتیجه افزایش سرمایه نامشهود می باشد - سبحانی نژاد، مهدی، . - 1385
دانپورت و پروساک - 1998 - 6 چنین بیان می دارندکه قابلیت تولیدی یک سازمان بستگی به آن چیزی دارد که آنها می دانند و دانشی که در قالب برنامه های روزمره و ساختار تولید گنجانده شده است - لطفی منش، حسین، . - 1390 بنابراین، موفقیت به کارگیری شیوه ها و تکنیک های مدیریتی مانند مدیریت دانش، متضمن ایجاد پلی محکم و استوار بین این روش ها و چابک سازی سازمانی و راه و رسم زندگی در هر جامعه و نظام از جمله مدیریت سازمان ها باید با تکیه بر دانش برتر امکان اتخاذ تصمیمات معقول تر در موضوعات مهم و بهبود عملکردهای مبتنی بر دانش را پیدا کنند.
از این رو مدیریت دانش مقوله ای مهم تر از خود دانش محسوب می شود که در سازمان به دنبال آن است، تا چگونگی تبدیل اطلاعات و دانسته های فردی و سازمانی را به دانش و مهارت های فردی و گروهی، تبیین و روشن نماید - پروبست7، . - 2000 سازمانهای امروزی با توجه به مسائلی همچون تغییرات سریع، آنی و غیر قابل پیش بینی، سفارشات خاص و سلیقه ای مشتریان، کیفیت کامل، انتظار دریافت سطح بالای خدمات و...، برای بقاء و حفظ موقعیت خود، شکل های متفاوتی به خود می گیرند یکی از مهمترین آنها چابکی8 است.
ابکی در واقع برای مهندسی بنگاههای رقابتی یک پارادایم جدید شده است - ماده و سارکیس، . - 1999 نیاز به این پارادایم جدید، مبتنی بر افزایش نرخ تغییر در محیط است که موسسات را وادار به پاسخ پیش کنش9به تغییرات می کند. بازارها و مشتریان خواهان محصولات ارزان، متناسب با سلائق خود و دسترسی سریع به آن هستند - گلدمن و ناجل، 1993 - .رقبای چابک تغییر را تسریع کرده، بازارها و مشتریان جدیدی ایجاد می کنند که خارج از شناخت آنها از مسیری است که در آن بازارها و نیازهای مشتریان ظاهر می شوند. چابکی یک پاسخ جامع به محیط رقابتی جدید است که به وسیله نیروهایی که تسلط سیستم تولیدی انبوه را کاهش داده اند، شکل گرفته است. - گلدمن10 و همکارانش، 1995، گانسکاران11، . - 2001
.2 بیان مسئله
در سالهای اخیر یک رخداد مبارک در حوزه ی مدیریت اتفاق افتاده است و آن هم پیوند جدی روانشناسی صنعتی و سازمانی با مدیریت دانش است. بسیاری از محققان با درک ابعاد مختلف وجودی انسان به دنبال درک عمیق تر عوامل موثر در مدیریت و اداره نیروی انسانی هستند. یکی از این عوامل که امروزه بسیار مورد تاکید است همان جنبه روانشناختی انسان تحت عنوان هوش هیجانی کارکنان می باشد.
هوش هیجانی توانایی استفاده تطبیق پذیر از احساسات است - سالوی، 2002، سالی، 2005 - ، که با تاثیر بر زمینه هایی مانند بکارگیری، حفظ و نگهداری کارکنان، توسعه و بهسازی افراد مستعد، کار تیمی، سلامتی، نوآوری، بهره وری، کارایی، کیفیت خدمات، وفاداری مشتریان و کارکنان، عملکرد تجاری، رضایت شغلی، توانایی رهبری، عملکرد مدیریتی ودر نهایت روحیه و تعهد کارکنان به اثربخشی سازمان کمک می کند. - استیو، 12 - 2004
از سوی دیگر، درجامعه امروز میان همه ملت ها با هر نظام سیاسی و اجتماعی،آموزش و پرورش نسبت به دیگر فعالیت های اجتماعی در مقیاس جهانی از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار است - ژان ژاک روسو - ،آموزش و پرورش را به کشتی ای تعبیر می کند که نجات بشر اجتماعی را از طوفان ممکن می سازد،او آموزش و پرورش را اساس جامعه سالم قلمداد می کند. - لوتان کوی،13،. - 1384بشر امروزه به خوبی در یافته اند که تحول در آموزش و پرورش پیش نیازی برای پاسخگویی به چالش های علمی،صنعتی،اقتصادی،اجتماعی،اخلاقی و دستیابی به توسعه پایدار است.
آموزش و پرورش به خاطر وظایف سنگین و مهمی که در امر تعلیم وتربیت دارد از مهم ترین حوزه هایی است که توجه به آن ضروری است.چرا که دنیای امروز دنیای سازمان ها است و متولیان اصلی سازمان ها انسان ها هستند و حتی با وجود فن آوری های جدید نقش انسان ها به عنوان عامل حیاتی در سازمان ها غیر قابل انکار است و بخش عظیمی از این مسئولیت خطیر تعلیم و تربیت به عهده آموزش و پرورش است.
آموزش و پرورش رابطه تنگاتنگی با توسعه چند جانبه دارد.در جامعه امروز تخصص و مهارت از طریق تعلیم و تربیت حاصل می شود و همین تخصص،سطح زندگی خانواده و حتی جامعه را به طور کلی دگرگون می کند و به موضع بالاتر و بهتری ارتقاء می دهد.واضح و مبرهن است که نمی توان یک رابطه علت و معلولی بین حجم سرمایه گذاری ها در آموزش و پرورش و موفقیت برنامه های توسعه ملی پیدا نمود،زیرا در بعضی شرایط امکان دارد پیشرفت با یک سیستم آموزشی نامناسب سد شود و دیده شده است که یک سیستم آموزشی نامتعادل منابعی را که می توانستند به بهترین وجه در جهت اهداف مختلف استفاده کنند به هدر داده است.
در واقع مدیریت مبتنی بر دانش، راهی به سوی چابک سازی مدیران و افزایش کارایی و اثربخش سازمان محسوب می گردد. و با توجه به مواجه شدن سازمانهای امروز با مسائلی چون تغییرات سریع و غیر قابل پیش بینی، سفارشات خاص و سلیقه ای مشتریان و...، سازمان ها برای بقاء و حفظ موقعیت خود به فرم سازمان های چابک درمی آیند.تولید چابک واژه نوینی است که نشان دهنده تواناییهای یک سازمان در مواجهه با تغییرات مستمر بوده و باعث هزینه های تولیدی کمتر، افزایش سهم بازار، ارضاء نیازمندیهای مشتریان، تسهیل و تسریع ارائه محصولات جدید، حذف فعالیتهای فاقد ارزش افزوده و افزایش توان در رقابت تولیدی میشود. - هندرسون،گومر،13 - 2008
با توجه به مباحث مطرح شده در خصوص اهمیت و جایگاه هوش هیجانی و مدیریت دانش در چابک سازی سازمانی که عدم توجه به این موضوع مهم می تواند مشکلاتی در سازمان ایجاد کند، پس به نظر می رسد باید برای برخورداری از افراد متعهد و با اعتماد درمحیط کاری به مهارتهای هوش هیجانی و مدیریت دانش توجه ویژه ای شود. شناخت ارتباط و اثر هوش هیجانی و مدیریت دانش بر چابک سازی سازمانی می تواند نتایج مثبتی در محیط های سازمانی داشته باشد.
.3 ضرورت انجام پژوهش
امروزه هوش هیجانی به سرعت مورد توجه شرکت هاوسازمان ها قرار گرفته است و همانطور که می دانیم سازمانها مجموعه هایی از گروه ها هستند که تعاملات موفق آمیز گروهها به انعطاف پذیری سازمانی و انطباق پذیری و اعمال تغییرات در سازمان کمک می کند.بنابر این سازمانها برای اینکه اثربخشی سازمان را بالا ببرنداز مهارت های نرم که مبتنی بر عواطف می باشد،استفاده می کنند.
