بخشی از مقاله
چکیده:
طرح های هادی روستایی به عنوان مهم ترین و فراگیر ترین مداخله در عمران روستاهای کشور تلقی می شوند. این طرح به عنوان تنها سند رسمی و قانونی توسعه روستا، نقش مهمی در هدایت توسعه کالبدی روستا ایفا می کند. بر این اساس دولت هرساله از محل اعتبارات استانی و ملی بودجه ایی را به منظور اجرای طرح های هادی روستایی به استانهای کل کشور اختصاص می دهد که در مرحله بعد این اعتبارات با توجه به اینکه همه روستاها را در یک سال پوشش نمی دهد می بایست برای رسیدن به اهداف فوق برنامه ریزی و اولویت بندی ابتدا برای شهرستانهای استان جهت تخصیص اعتبار به عمل آورد که برای اولویت بندی توزیع اعتبارات شهرستانی نیاز به تعیین شاخصها و معیارهای تصمصم گیری می باشد.
برای تعیین و شناسایی این شاخصها ابتدا با کمک روش دلفی با استفاده از نظرات خبرگان شاخصها و معیارهای موثر شناسایی شده است درگام بعدی با استفاده از پرسشنامه مقیاس لیکرت میزان تاثیر هر یک از شاخصهای اولیه توسط خبرگان نظر خواهی می گردد سپس با استفاده از نتایج تحلیل آماری و با استفاده از نرم افزار SPSS16 میانگین امتیازات پاسخ های شرکت کنندگان به هر سوال تعیین و با یکدیگر مقایسه شد .
بدین ترتیب مهمترین شاخصها ومعیارهای تصمیم گیری جهت توزیع اعتبارت اجرایی در شهرستانهای استان یزد بدین صورت استخراج شد که مهمترین شاخص " جمعیت روستایی"با میانگین امتیاز 4/31 بیشترین تاثیر را از نظر آماری این پژوهش به خود اختصاص داده است . در رتبه بعدی " مشارکت مردمی و مسئولین محلی روستاهای شهرستان" با میانگین 4/24 و " محرومیت " با میانگین 4/05 و" تعداد روستاها" با میانگین 4/03 و "گردشگری" با میانگین 3/96 و " محرومیت" با میانگین 3/53 از نظر نمونه آماری این پژوهش بیشترین تاثیر را در تصمیم گیری جهت توزیع اعتبارت اجرایی در شهرستانهای استان یزد دارند.
-1مقدمه
امروزه طرحهای هادی با هدف ساماندهی و بهسازی بافت کالبدی نواحی روستایی انجام میشود و از جمله طرحهایی است که با رویکرد ایجاد تحولات کالبدی و بسترسازی زمینهی توسعه و عمران روستایی در ایران تهیه میشود. به طور کلی می توان هدف از طرح هادی را ایجاد زمینه توسعه و بهبود شرایط زیست در روستا دانست.
طرح های مذکور با برخورداری از افق زمانی 10 ساله، برای روستاهای با جمعیت بیش از 100 خانوار تهیه میگردد و مشتمل بر طرحی است که ضمن سامان دهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین جهت عملکردهای مختلف، تأ سیسات و تجهیزات و نیازمندی های عمومی روستایی را بر حسب مورد در قالب مصوبات طرح های ساماندهی فضا و سکونت گاههای روستایی یا طرح جامع ناحیه ای تعیین می نماید. در ایران برای اولین بار در سال 1362 طرحی تحت عنوان اصلاحی- روانبخشی روستاها توسط معاونت عمرانی استانداری چهار محال و بختیاری اجراء شد.
به دنبال آثار مثبت این طرح و با تصویب ماده واحده مجلس شورای اسلامی مصوب 12 دی ماه و تأیید شورای نگهبان مبنی بر بازسازی و احیای مناطق روستایی و با ابتکار نمایندگان استان همدان و با کوشش بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و سازمان برنامه و بودجه استان همدان در سال 1362، طرحی تحت عنوان طرح جامع بهسازی 59 روستای بالای 500 خانوار با برآورد زمانی 5 سال و اعتباری معادل 660 میلیون ریال تدوین شد. تا پیش از تشکیل شوراهای اسلامی روستاها و به تبع آن دهیاری ها در روستاهای کشور، تمامی امور مربو.ط به تهیه و اجرای طرح هادی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از سال 1366 به عهده این نهاد بوده است. قبل از این جهاد سازندگی از سال 1365 موظف به اجراء این طرح ها بود.
-2 مروری بر ادبیات
در مقاله ای تحت عنوان شناسایی و تحلیل اثرات اجرای طرح هادی روستایی در مناطق روستایی شهرستان اسکو - مطالعه موردی: روستای سرین دیزج - این تحقیق با هدف اصلی شناسایی و تحلیل اثرات اجرای طرح هادی در روستای سرین دیزج در شهرستان اسکو صورت گرفت. این تحقیق از نظر ماهیت، از نوع پژوهشهای کمی، از لحاظ درجه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی و از نظر نحوه گردآوری دادهها، از نوع تحقیقات میدانی محسوب میشود. جامعه آماری این تحقیق را تمامی سرپرستان خانوار در روستای سرین دیزج تشکیل میدادند - N=213 - که با توجه به جدول کرجسی- مورگان، تعداد 130 نفر از آنان از طریق روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده گردید.
روایی پرسشنامه با نظر پانلی از کارشناسان و پژوهشگران در زمینه موضوع مورد پژوهش مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیشآزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه بیشتر از 0/75 بود. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی نشان داد که پنج عامل کالبدی- فیزیکی - با واریانس 20/25 درصد - ، اجتماعی - با واریانس 19/63 درصد - ، بهداشتی - با واریانس 14/42 درصد - ، اقتصادی - با واریانس 10/63 درصد - و زیستمحیطی - با واریانس 4/86 درصد - ، در مجموع 69/79 درصد از واریانس کل اثرات اجرای طرح هادی در روستای سرین دیزج را تبیین مینمودند و از میان آنها، دو عامل کالبدی- زیرساختی و اجتماعی به ترتیب بیشترین میزان اولویت را داشتند - رضایی،. - 1387
در مقاله ای دیگر تحت عنوان راهکارهای گسترش و فعال سازی خدمات توریستی در کانون های گردشگری روستایی شهرستان لنگرود بر مبنای الویت بندی با روش .AHP در این پژوهش به منظور ارائه راهکار برای گسترش و فعال سازی خدمات گردشگری در کانون های گردشگری روستایی شهرستان لنگرود، ابتدا بر اساس مطالعات میدانی و مصاحبه با مدیران و مسئولین محلی و شهرستانی، پنج روستا - روستاهای لیلاکوه، پرشکوه و ملاط با موقعیت کوهپایه ای و بلوردکان و هلو دشت با موقعیت کوهستانی - با توان های توسعه گردشگری شناسایی شد و سپس با استفاده از مدل AHP روستاها از نظر قابلیت گردشگری اولویت بندی شده و روستاهای لیلاکوه، بلوردکان،هلو دشت، پرشکوه و ملاط در اولویت هاس اول تا پنجم قرار گرفتند.
روستاهای پرشکوه و ملاط نیز علی رغم قرارگیری در رتبه های آخر، به علت همجواری با روستای لیلاکوه و شهر لنگرود مورد توجه قرار گرفت. برای روستای کوهستانی هلو دشت با توجه به محدودیت های موجود، ایجاد تفریحگاه برای جذب توریسم خاص و با کیفیت و برای دیگر روستاها تنوعی از خدمات برای جذب گروه های مختلف گردشگران پیشنهاد شد.
