بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق با هدف ارائه الگو و چارچوبی جهت تعریف شاخص های کلیدی عملکرد خدمات فنی حفاری و رتبه بندی پیمانکاران صورت گرفته است. محقق از طریق مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان، برگزاری جلسات طوفان فکری و تهیه پرسشنامه به شناسایی عوامل موثر در این رابطه پرداخته است. معیارها و عوامل تاثیر گذار در ارزیابی عملکرد خدمات فنی حفاری، شامل میزان پیشرفت روزانه، درصد زمان های انتظار، میزان دستیابی به زمان هدف، میزان کاهش در زمان پروژه، متوسط هزینه به متر حفاری، میزان تغییر کار، میزان دستیابی به هزینه هدف، متوسط زمان مابین دو شکست، نا همگنی عملیات، میزان دستیابی به هدف شرح کار، تست کیفیت، میزان مصرف مواد، تجربه بین المللی، خرابی تجهیزات، استفاده بهینه از اطلاعات، گزارش، میزان بازخورد، رضایت ذینفعان، حوادث فردی، حوادث صنعتی، محیط زیست می باشد که از این میان با استفاده از پرسشنامه و طیف لیکرت از میان این 21 شاخص، 8 شاخص انتخاب و با انجام مقایسات زوجی فازی و با استفاده از روش اولویت بندی فازی، وزن این معیارها تعیین گردید و در روش کپراس فازی جهت رتبه بندی پیمانکاران مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت مدل مذکور با یک نرم افزار حل شده و یک گزینه به عنوان جواب نهایی انتخاب و معرفی شده است.
کلمات کلیدی: شاخص های کلیدی عملکرد، ارزیابی عملکرد، خدمات فنی حفاری، فنون تصمیم گیری چند معیاره
.1 مقدمه
پروژه های حفاری بدلیل ماهیت عملیاتی، لزوم غلبه بر پیچیدگی های گوناگون لایه های زیرزمینی، ناشناخته بودن برخی پدیده های زمین شناسی، عدم قطعیت در شناخت رفتار مخزن و دشواری های پشتیبانی در عملیات دریایی، جز پروژه هایی با ریسک بالا طبقه بندی می شوند. از سوی دیگر بدلیل ماهیت چرخه حیات مکرر این پروژه ها، حجم بزرگی از مهندسی حین عملیات و اجرا و با توجه به بازخورد ها ، انجام می گیرد. علاوه بر اینها می توان به هزینه روزانه بالای حفاری بخصوص در دریا اشاره نمود و با عنایت به این مسئله که فعالیت ها به صورت متوالی و بدون همپوشانی انجام می گیرد و با صرف نظر از هزینه های ثابت کالا، می توان زمان را در پروژه های حفاری معادل هزینه محسوب نمود.
تمامی این موارد مبین لزوم حیاتی اندازه گیری به منظور کنترل و مدیریت این صنعت کلیدی هستند. اما در صنعت حفاری ایران که مهمترین زنجیره ارزش بالادست صنعت نفت را تشکیل می دهد، کمی سازی تا کنون به درستی صورت نگرفته است. واین مسئله یکی از چالش های اساسی بخصوص در رقابت شرکت های ایرانی با شرکت های بین المللی حفاری محسوب می گردد. از سوی دیگر مقوله اندازه گیری و کمی سازی علاوه بر مزایای متعدد می تواند ابزار مناسبی جهت تعیین نقاط ضعف و قوت و از سویی شناسایی درس آموخته های کلان گردد.5
انتخاب شاخص درست برای سازمان ها و صنایع، یک سنجش مهم برای تایید موفقیت مسیر و همچنین نتایج مورد نیاز است. اما اشکال اساسی در آنجاست که عموما سازمان ها شاخص های بسیار زیادی برای اندازه گیری در نظر می گیرند. به هر حال نتیجه تمرکز بر تعداد بیشماری شاخص، چیزی جز غرق شدن در اطلاعات بی ارزش نخواهد بود. از سوی دیگر تعریف و انتخاب شاخص های کلیدی عملکرد درست یکی از مهمترین مراحل است و برای دستیابی به اهداف این مرحله می بایست شاخص هایی بر اساس استراتژی، اهداف ، نتایج وکارکرد های صنعت طراحی گردد - ظفر ،. - 2009 سوالات تحقیق در ادامه به صورت ذیل ارائه می گردد:
1.شاخص های کلیدی عملکرد صنعت خدمات فنی حفاری کدامند؟
2.میزان اهمیت هر یک از شاخص های کلیدی عملکرد چقدر است؟
3.رتبه بندی شرکت های حفاری براساس شاخص های احصا و تایید شده به چه صورت است؟
2.مبانی نظری پژوهش
ارزیابی عملکرد فرآیندی است که بهمنظور آگاهی از عملکرد سازمان و ارایه بازخوردهای لازم جهت بهبود و ارتقای عملکرد سازمانی به انجام میرسد. ازاینرو، استقرار نظام کنترل و ارزیابی عملکرد عاملی حیاتی برای پیادهسازی مؤثر استراتژیهای سازمان محسوب میشود. فقدان چنین نظامی، موجب عدم اطلاع مدیران از چگونگی انجام فعالیتهای درون سازمانی و نیز شرایط حاکم بر محیط بیرونی سازمان میشود که این امر میتواند منجر به کاهش کارایی و اثربخشی سازمان شود. با این وصف، سازمانها برای حصول اطمینان از تحقق برنامههای خود و همچنین رضایت ذینفعان، باید با استفاده از روش-های علمی و با بهکارگیری شاخصهایکمّی و کیفی مناسب عملکرد خود را مورد پایش مستمر قرار دهند.
در این میان یکی از چالشهای جدی مدیران و مشاوران، عدم دسترسی به مرجعی جامع از شاخصهای عملکردی سازمان است. طبیعی است که سازمانها به فراخور فعالیت خود، نیازمند شاخصهای متفاوت عملکردی هستند. در چنین فضایی، وجود مرجعی که شاخصهای گوناگونی را ارایه نموده و به مدیران این امکان را بدهد که از بین شاخصهای مختلف، موارد متناسب با سازمان خود را انتخاب کنند، امری ضروری به نظر میرسد - قره خانی و صامعی، . - 1392 شاخصهای کلیدی عملکرد - KPI - * را میتوان به عنوان ابزاری قدرتمند و حیاتی برای مدیران و رهبران سازمانی در راستای درک میزان موفقیت و نیز انطباق با مسیر برنامه راهبردی به شمار آرود. مجموعه مناسبی از شاخصها و KPI، افقهای روشنی پیرامون عملکرد سازمان در برابر دیدگان مدیران ارشد روشن مینماید و مواردی از عملکرد سازمان را که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد، مشخص میکند.
بودن وجود KPI دقیق و شفاف، مانند این است که مدیران ارشد در تاریکی حرکت میکنند. در این فصل ادبیات پژوهشی شاخصهای کلیدی عملکرد خدمات مورد بررسی قرار میگیرد. بررسی پژوهشهای پیشین این فرصت را در اختیار محقق قرار میدهد تا با عقاید و اندیشههای صاحبنظران حوزه مربوطه آشنا شده و به بررسی شکافهای تحقیقاتی موجود چه در داخل و چه در خارج کشور بپردازد. در این بخش روابط میان متغیرهای پژوهش با توجه به پژوهشهای گذشته نیز مورد بررسی قرار میگیرد. از لحاظ سطح شاخصهای کلیدی عملکرد را می-توان به سه نوع عمده تقسیم کرد:
KPI -1 های سراسری کسب و کار: KPIهایی هستند که کل شرکت در جهت رشد آن تلاش میکند. این شاخصها گسترده اند. هر کسی میتواند این متریکها را تشخیص دهد و درک کند. برای مثال در شرکتی که در صنعت - SaaSارائه نرمافزار در قالب سرویس - فعال است، شاخص MRR یا درآمد تکرار شونده ماهیانه اهمیت دارد به این دلیل که موفقیت کلی چنین شرکتی وابسته به این شاخص است.
KPI -2 های واحدی: در حالی که KPIهای سازمانی کل شرکت را بر هدف کلی متمرکز میکند هر واحد از سازمان نیاز به شاخصهایی دارد تا براساس آن به اهداف قسمت خود برسد. نکته مهم این است که این شاخصهای تیمی یا واحدی به KPIهای سراسری یا سازمانی تغذیه میشوند. مثلاً در کسب وکار SaaS وقتی همه شرکت در تلاش برای رشد شاخص MRR هستند هر واحد سازمانی KPI خود را دارد که به کار خودشان مربوط است و به افزایش درآمد کمک میکند.
KPI -3های فردی: شاخصهای کلیدی عملکردی هستند که برای افراد موجود در سازمان به کار میرود. همچنین به-جای اینکه سنجههایی برای قضاوت بر چگونگی عملکرد افراد نسبت به هم انتخاب کنیم به افراد کمک کنیم تا KPIها را بر اساس همکاری و مشارکت انتخاب کنند تا سنجههایی را تولید و استفاده کنند که باعث تعامل، مشارکت و همکاری بیشتر آنها شود.
شاخصهای کلیدی عملکرد در صنایع گوناگون
در جدول - 1 - شاخصهای شناسایی شده از ادبیات پژوهش در حیطه عملکردهای سازمانی و پروژهای در صنایع گوناگون به خصوص صنایع مرتبط با نفت و گاز آورده شده است.
