بخشی از مقاله
چکیده:
توده گرانودیوریتی لخشک در 15 کیلومتري شمال غرب شهرستان زاهدان واقع شده و بخشی از نوار گرانیتوئیدي زاهدان-سراوان محسوب میشود. سنگهاي این توده با ترکیب گرانودیوریت و لوکوگرانیت معرفی شدهاند و از نظر کانیشناسی شامل 11 درصد بیوتیت میباشند. بیوتیت ها نیمه شکلدار تا بیشکل هستند. در این پژوهش از شیمی کانی بیوتیت براي تعیین موقعیت تکتونیکی تشکیل توده گرانودیوریتی لخشک و تقسیم بندي بیوتیت از نظر اولیه یا ثانویه بودن، استفاده شد.
با توجه به داده هاي آنالیز ژئوشیمی سنگ کل از توده مورد مطالعه، و ترسیم داده ها شیمی بیوتیت روي نمودار هاي مختلف تفکیک بیوتیت، میتوان اظهار داشت که به علت حضور میزان بالایی از عناصر آلومینیوم در ماگماي سازنده توده، بیوتیت ها مورد مطالعه مستقیما از ماگما متبلور شده اند. همچنین این بیوتیت ها در محدوده کالکوآلکالن نمودارهاي عبدالرحمن قرار می گیرند، که نشاندهنده تشکیل سنگ هاي توده گرانودیوریتی لخشک در حاشیه فعال قاره اي و در طی فرورانش لیتوسفر اقیانوسی سیستان به زیر بلوك افغان می باشد.
مقدمه:
بیوتیت کانی آبدار ورقه اي است و جزء گروه فیلوسیلیکاتهاست می باشد که به میکاي سیاه نیز معروف است.
بیتوت کانی آهن و منیزیم دار اکثر سنگ هاي آذرین بیرونی، درونی و دگرگونی است. فرمول شیمیایی آن میباشد. همچنین بر اساس ترکیب شیمیایی این کانی می توان به فوگاسیته اکسیژن، حرارت لیکوئیدوس، و تعیین سن رخداد هاي حرارتی گرانیت ها پی برد.
توده گرانودیوریتی لخشک در 15 کیلومتري شمال غرب شهرستان زاهدان، در مسیر جاده زاهدان-کرمان و بین عرضهاي 29˚ 34' 30" تا 29˚ 39' 48" شمالی و طولهاي 60˚ 39' 30" تا 60˚ 48' 16" شرقی واقع شده است - شکل . - 1 این توده بیضوي شکل که بخشی از نوار گرانیتوئیدي زاهدان-سراوان محسوب میشود، با ابعاد تقریبی 12*8 کیلومتر، مساحتی حدود 90 کیلومتر مربع از منطقه را به خود اختصاص داده است.
سنگهاي این تودههاي گرانیتوئیدي در نقشه زمینشناسی 1:250000 چهار گوش زاهدان با ترکیب گرانودیوریت و لوکوگرانیت معرفی شدهاند. این سنگهاي شاهدي از دوره مهم ماگماتیسم کالک آلکالن در زون جوش خورده سیستان هستند و تعیین سنهاي انجام شده بر روي تودههاي گرانیتوئیدي به روش K-Ar، مشخص نموده که میانگین سن این تودهها حدود 32 میلیون سال و معادل الیگوسن است
این سن با حضور میکروفسیلهاي شاخص ائوسن, در سنگهاي دگرگونی درجه پایین منطقه سازگار است - بربریان, . - 1983 به نظر میرسد که تشکیل توده گرانودیوریتی لخشک میتواند، با فرورانش لیتوسفر اقیانوسی جوان سیستان به زیر بلوك افغان در ارتباط باشد.
شکل .1 موقعیت توده گرانیتوئیدي لخشک
روش:
به طور کلی انتخاب روش تجزي هاي مناسب در یک پژوهش، به طبیعت مسئل هاي وابسته است که بایدحل شود. به همین دلیل براي آنالیز عناصر اصلی موجودر در کانی بیوتیت از دستگاه الکترون مایکروپروب CAMECA-SX50 استفاده شد.
بحث:
سنگهاي توده گرانودیوریتی لخشک از نظر کانیشناسی شامل پلاژیوکلاز 47 - درصد - , پتاسیم فلدسپار 14 -
درصد - , کوارتز 19 - درصد - , بیوتیت 11 - درصد - , هورنبلند - هفت درصد - , اسفن, آپاتیت و اپک - حدود دو درصد - میباشند. نتایج مطالعات پتروگرافی, آنالیز مدال و محاسبات نرماتیو این سنگها که توسط نرم افزار انجام گرفته, نشان میدهد که این سنگها در محدوده گرانودیوریت واقع میشوند.
بیوتیت در مقطع مورد مطالعه شکل دار تا نیمه شکل دار می باشد. اندازه این کانی از متوسط تا درشت دانه تغییر می کند. این کانی داراي چند رنگی قهوه اي روشن و ادخال هایی از کانی هاي تیره اپک، آپاتیت و زیرکن است . در تعدادي از مقاطع مورد مطالعه بیوتیت ها در اثر استرس پدیده کینگ باند از خود به نمایش می گذارند. این کانی در برخی قسمت ها به صورت تجمعی و در جاهایی به صورت پراکنده به یافت می شود
شکل .2 کانی بیوتیت در.a نور xpl و .b نور ppl
شیمی کانی:
بیوتیت یکی از دو کانی مافیک اصلی - بیوتیت و هورنبلند - در سنگهاي گرانودیوریتی لخشک است. مطالعه این کانی مهم در این سنگها میتواند اطلاعات تکمیل کنندهاي در مورد شیمی سنگ کل ارائه کند. براي بررسی خصوصیات شیمیایی کانی بیوتیت تعداد 6 نقطه از بیوتیتهاي موجود در سنگهاي گرانودیوریتی توده لخشک دانشگاه Kochi کشور ژاپن توسط دستگاه الکترون مایکروپروب CAMECA-SX50 تحت ولتاژ شتاب دهنده 15 کیلو ولت، شدت جریان 20 نانو آمپر و زمان شمارش 10 ثانیه با دقت 0/01 درصد وزنی مورد آنالیز قرار گرفت. با استفاده از نرم افزارMinpet 2.02 فرمول ساختاري کانی بیوتیت محاسبه و نتایج به دست آمده بررسی گردید. دادههاي حاصل از آنالیز بیوتیتهاي توده نفوذي لخشک و تعداد کاتیونهاي موجود در فرمول ساختاري آنها بر اساس 24 اتم اکسیژن محاسبه شد. مقدار آهن کل به صورت آهن دو ظرفیتی در نظر گرفته شده است.
بیوتیتهاي موجود در تودههاي مورد مطالعه عمدتاً از نوع ماگمائی و اولیه هستند و در نمودار سه تایی - Nachit et al. 2005 - 10TiO2 - FeO+MnO - MgO در محدوده A - بیوتیتهاي تبلور یافته از ماگما - قرار میگیرند
