بخشی از مقاله
چکیده
رسالت نظامهای آموزشی، ایجاد تغییرات مطلوب در نگرشها، شناخت ها و در نهایت رفتار انسانها با شیوههای نوین تدریس که مجموعهای از تکالیف مشتمل برآگاهی و معلومات مشخص، ساخت فکری و فرآیندهای شناختی، تعیین شده است. این پژوهش در دو قسمت:
الف -ضرورت و اهمیت شیوههای نوین تدریس، معرفی نمونههای بارز و پرکاربرد آن در کلاسهای درس که شامل : استقرایی، فراگیری مفهوم، تفکر استعارهای، همیاری، مشاورهای، کاوشگری، تفکر انتقادی، یادگیری زایشی.
ب- جهت دستیابی به اهداف پژوهش، جامعهی آماری شامل کلیهی دانشآموزان پایهی ششم ابتدایی دخترانهی شبکهی همیار بالاتجن شهرستان قائمشهر درسال تحصیلی - 1395-96 - که - 176 - نفر بودند. به روش تصادفی ساده یک کلاس از مدرسهی شهدا و یک کلاس از مدرسهی هدایت انتخاب شدند. به مدت یک نوبت - ترم - درس ریاضی برای دانشآموزان شهدا به شیوه سنتی، و برای دانشآموزان هدایت با شیوههای نوین تدریس - استقرایی، همیاری، مشارکتی، کاوشگری و... - صورت پذیرفت.
روش شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون و پسآزمون انجام شد. با استفاده از آزمون تی، تجزیه و تحلیل، نتایج پیش آزمون، تفاوت معنیداری نشان نداد. مقایسهی میانگین نمرات پسآزمون بین دانشآموزان دو مدرسه با آزمون تی، نشان داد که بین کاربرد شیوههای نوین تدریس با عملکرد یادگیری، ارتباط مستقیم و معناداری وجود دارد.
.1 مقدمه
انسان در هر زمان به منظور رفع نیازهای خود، نیازمند آموزش و یادگیری است. آموزش یکی از مسائل بسیار مهم نظامهای تعلیم و تربیت است. منظور از آموزش، فرآیند دو سویه یاددهی یادگیری اطلاعات، مهارتها و نگرشهای مثبت در باره موضوعی است که متناسب با گروه سنی خاص و در شرایط زمانی معین به اجرا در آمده است. هدف از تعلیم و تربیت تنها انتقال میراث فرهنگی و تجارب بشری به نسل جدید نیست، بلکه رسالت نظامهای آموزشی را ایجاد تغییرات مطلوب در نگرشها، شناختها و در نهایت رفتار انسانها دانستهاند.
معلمان نیز بنابر سیاسیتها و حوزههای یادگیری، طبق برنامههای تعیین شده، به آموزش و تعلیم و تربیت دانشآموزان میپردازند. شناخت و آگاهی معلمان از نظریههای یادگیری و الگوها و شیوههای نوین تدریس اهمیت ویژهای در امر آموزش و یادگیری دارد، زیرا مدرسه به عنوان سازمان یادگیرنده جهت هدایت، نطارت و یادگیری بوده و معلم چون راهنما، ناظر، تسهیل کننده و سازمان دهنده است.
معلم افزون بر آگاهیهای لازم در زمینهی ماده درسی، باید در بارهی شیوههای طراحی آموزشی و تدریس، ارزشیابی آن نیز دانش و مهارت کافی داشته باشد[1] تاریخچهی مطالعات در محققین علوم تربیتی نشان میدهد، شیوههای تدریس نوین، در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان، در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر، پرورش شخصیت و رشد خلاقیت آنان مؤثر است. وظیفهی معلمان در فرآیند تدریس، بر اساس شیوههای نوین، تنها انتقال واقعیتهای علمی به دانشآموزان نیست؛ بلکه باید مؤقعیت و شرایط مطلوب یادگیری را فراهم نمایند و چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به شاگردان بیاموزند.
بر اساس سند تحول بنیادین، و بر اساس استانداردهای روز آموزشی، روشهای نوین تدریس جایگزین روشهای سنتی شدهاند. بیشتر معلمان دلسوز، موفق و علاقمند به حرفهی معلمی، در جست وجوی یافتن شیوههای جدید، اندیشههای نوین، روشها و راهکارهایی هستند؛ تا یادگیری را برای فراگیران جذابتر و مؤثرتر نمایند. معلمان برای جذب دانشآموزان به یادگیری دروس و ایجاد انگیزهی لازم در کلاس به منظور آشنایی فراگیران با یک مفهوم جدید، در پی خلاقیت، نوآوری و استفاده از روشهای نوین در امر تدریس، میباشند. لذا چگونگی رفع چالشهای موجود در بکارگیری روشهای نوین یادگیری در امر تدریس و آموزش، از اهمیت بالایی برخوردار است.
.2 بیان مسأله
امروزه شیوههای نوین و فعال تدریس، توجه مسؤلان و دبیران را به خود جلب کرده است. در این شیوهها، فراگیر و علایق و توانمندیهای او در مرکز توجه قرار دارد ومعلّم تلاش میکند تا توانایی فراگیران را در مهارتهای گوش دادن، گفتن، خواندن، نوشتن، استدلال، مقایسه، تطبیق، تجزیه و تحلیل، سازندگی و خلاقیت تقویت کند و با توجه به این موضوع محتوای درسی را در کلاس ارائه میدهد[2]
در عصر حاضر کلاسهای آموزشی در واقع تدارک یک جریان منظم فکری، برای ایجاد تغییر در فرد فرد انسانهاست. شیوههای نوین فرایند یاددهی-یادگیری توانسته است؛ امکان ایجاد این تغییرات را فراهم سازد. بنابراین تلاش هر چه بیشتر دستاندرکاران نظام آموزشی، برای آگاهی معلمان از روشهای نوین یاددهی-یادگیری و قابلیتهای آنها، در مقاطع مختلف تحصیلی، امری بسیار ضروری و حیاتی برای رشد و توسعهی همه جانبهی دانشآموزان و در نهایت جامعه میباشد.
با توجه به ضرورت آموزش و یادگیری در فرایند تربیت، شیوههای نوین یاددهی-یادگیری از جایگاه خاص و ممتازی برخوردار است. به گونهای که بدون توجه به آن، آموزش و یادگیری مؤثری اتفاق نمیافتد و اتلاف منابع انسانی و غیر انسانی را در نظام آموزشی به دنبال خواهد داشت؛ لذا با توجه به بهبود کیفیت آموزشی و تسهیل یادگیری، رشد و توسعهی همه جانبهی فراگیران، همچنین ارتباط مستقیم روشهای نوین آموزش، با ارتقا کیفیت و کارکرد یادگیری فراگیران، در جهت تولید علم، این تحقیق نیازمند بررسی میباشد.
.3 ضرورت و اهمیت نحقیق
با مطالعهی در پژوهشهای نظریهپردازان ساختگرا از جمله جان دیویی، متوجه میشویم که: روشهای نوین تدریس، شیوهی عمل را به دانشآموزان میآموزند، نه آن که چیزی به آنان بدهند و عمل کردن نیز تفکر را میطلبد و سبب به وجود آمدن پیوندهای قصدمند میشود. یادگیری نیز نتیجهی طبیعی عمل کردن است. در شیوههای نوین تدریس با دانشآموزان، همچون کاوشگران طبیعی رفتار میشود، کاوشگرانی که درصدد جستن و آفریدن هستند.
در روشهای نوین تدریس، دانشآموزان در مؤقعیت یادگیری قرار میگیرند و به طرح سؤالات مناسب میپردازند و به یادگیرندگانی »خودراهبر« تبدیل شده و اشتیاق به دانستن یادگیری را درآنان پدید میآید، همچنین از منابع موجود در برآورده شدن نیازهایشان استفاده میکنند. در این روش معلمان کمتر به کتاب درسی تکیه کرده و هدایت دانشآموزان را برعهده میگیرند و دانشآموزان به صحبت با اعضای گروه خود پرداخته و به طور مستقیم فعالیتهای خود را کنترل کرده، به تعمیق یادگیری، نهادینه شدن اطلاعات و کاربردی شدن آنها میپردازند.
نظامهای آموزشی امروز باید نیروهایی را تربیت کنند که در درک دنیای پیچیدهی موجود، توانمند و در مدیریت و رهبری آن خلاق و مبتکر باشند و منطقی رفتار نمایند. بنابراین معلمان باید همگام با جهان، از شیوههای نوین تدریس، درکلاسهای درس خود استفاده کنند؛ تا دانشآموزان را برای تولید علم، جهت کاربرد در زندگی ترغیب نمایند؛ لذا ارتقا سطح یادگیری دانشآموزان در فرایند یاددهی- یادگیری از طریق شیوههای نوین یادگیری در جهت تولید علم، این تحقیق نیازمند بررسی میباشد.
.4هدف تحقیق: »تأثیر شیوههای نوین تدریس بر آموزش و یادگیری « سؤال تحقیق: »آیا شیوههای نوین تدریس بر آموزش و یادگیری تأثیر دارد؟«
.5 پیشینه نحقیق
فیکرت - 2012 - 2 در مقالهای با عنوان»بررسی میزان علاقهی دانشآموزان به کاربرد شیوهها و تکنیکهای فعال یادگیری در کشور ترکیه« انجام داد، اعلام کرد »:نتایج تحقیق حاکی از علاقهی دانشآموزان به شیوهها و تکنیکهای نوین یادگیری فعال بوده است.« وی معتقد است، استفاده از شیوههای نوین بر یادگیری کلاس درس بر اساس رویکرد ساختنگرایی، سبب شده تا دانشآموزان در ساخت و تفسیر دانش، با مشارکت فعالانه در فرایند یادگیری تشویق شوند.. [3]
