بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، مطالعه مسائل مرتبط با آموزش و یادگیری الکترونیک و ارائه مزایا، محدودیت ها، چالش ها و راهکارهای توسعه آموزش الکترونیکی بوده که از طریق بررسی و تحلیل مطالعات و دیدگاه های صاحب نظران و پژوهشگران انجام گردید.
مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه مروری است که با استفاده از منابع متعدد در زمینه آموزش و یادگیری الکترونیکی با جستجوی کتابخانه ای و اینترنتی صورت گرفته است.
نتیجه گیری: با ورود به عصر اطالعات، نهاد آموزش از نخستین نهادهایی است که دستخوش تغییرات اساسی شده. آموزش الکترونیکی به عنوان پارادیمی جدید، این حوزه را متحول ساخته است. با توجه به قابلیت های بسیار باالی این سیستم آموزشی و حجم عظیم تقاضا برای آموزش، و ناتوانی نظام آموزشی کنونی در پاسخگویی به آن، در باب ضرورت به کارگیری و اهمیت آموزش الکترونیکی تردیدی وجود ندارد.
آنچه مطرح است شیوه و چگونگی این آموزش است. کاربرد فناوری اطالعات و ارتباطات درآموزش سبب شده است تا محی طهای آموزشی به سوی مجازی شدن سوق پیدا کندکه این امرسبب می شود تا ارتباطات افراد به منظور آموزش و گسترش دانش به گون های فزاینده ازطریق رایانه امکان پذیرشود .با ظهور و گسترش اینترنت این رسانه به عنوان یک مکمل جهت تامین نیازهای اطالعاتی و آموزش مورد استفاده قرارگرفته است
مقدمه
قرن بیست و یکم قرن خرد و دانایی است، قرنی است که جوامع به سمت دانایی محوری در حرکت هستند، قرن تغییر از جامعه صنعتی به جامعه اطالعاتی است، امروزه ثروت پایدار جوامع مبتنی بر فناوری پیشرفته، استعدادهای خالق، نیروی انسانی، و تولیدات نرمافزاری است .قدرتمند واقعی، کشوری است که بر اساس فناوریهای پیچیده و نوین توانمندیهای بالقوه انسانی را با آموزش و تربیت انسانهای ماهر، خالق، توانمند، موثر، کارساز و کارآفرین به فعلیت و شکوفایی برساند.
اخیراً رویکردهای سنتی آموزش و یادگیری با بروز و ظهور فناوریهای جدید نظیر چند رسانهها، اینترنت، اینترانت، اکسترانت، انتشار ماهوارهای، نوارهای ویدئویی، صوتی و تلویزیون، محاورهای، دیسکتهای فشرده، فرارسانهها و ارتباطات از راه دور دچار تغییرات بینادی شده است. نوعی از آموزشی که در قرن بیستم امتحان خود را به خوبی پ داد و موفقیتهای بزرگی را کسب کرد و ارمغان خوبی را برای بشریت داشت و با توجه به ویژگیهایی که دارد آینده آموزشی دولتها و ملتها را نیز تسخیر خواهد کرد .
انقالب الکترونیکی دهه 1980 آموزش و یادگیری کشورها باالخص کشورهای پیشرفته علمی را متاثر ساخت و در سه دههی اخیر آموزش الکترونیکی ارزش بیشتری یافته است، زیرا برتری علمی آن ثابت شده است .ورود اینترنت و وب به عالم آموزش و یادگیری در اواخر دهه 1990 تعداد مراکز علمی و دانشگاههای مجازی را افزایش داد.[1]
هنگامی که قصد داریم تا فناوریهای ارتباطی جدیدی را مورد استفاده قرار داده و از ظرفیتهای بالقوه آن در جهت تغییر فعالیت-های تدری و یادگیری بهره بریم، میبایست حتماً نسبت به آرمان-های خود آگاهی داشته و آنها را به طور شفاف مطرح سازیم. اگر چه یادگیری الکترونیکی به عنوان سردمدار تغییر و تحول در آموزش مطرح شده است، اما خود نیازمند هدف و مقصدی مشخص تغییر و تحول در آموزش مطرح شده است [2]
اکنون زمان بهرهبرداری مناسب از صنعت الکترونیک است، صنعتی که وارد آموزش و یادگیری نیز شده است و نوع آموزش، ارتباطات و تقاضاها را تحت تاثیر خود قرار داده است. بنابراین با توجه به مزایای زیاد یادگیری از طریق آموزش از دور و الکترونیکی و هزینههای کمتر ، نیازمند است که این رویکرد آموزش در سطح کشور مورد توجه بیشتر قرار گیرد.
این مقاله به تعریف آموزش الکترونیکی، محیطهای چندرسانهای در آموزش، کالس درس مجازی، تدری و فناوری، منافع و مزایای یادگیری الکترونیکی، طراحی محتوای آموزش الکترونیکی و در انتها به ارائه راهکارهای توسعه آموزش الکترونیکی میپردازد. لذا این پژوهش درصد است تا بررسی نماید آیا بین رویکردهای نوین شیوه های تدری با آموزش الکترونیکی رابطه وجود دارد؟
پرداخت و به این نتیجه دست یافات. سیساتم آموزشای بایاد بتواناد فراگیر را برای تعقیب یک هدف پویا تربیت کند تا بتواناد در محایط رقابتی اقتصاد نوین جهانی به رقابت بپردازد و بتواند در یاک فرآیناد آموزش مادامالعمر، به کسب دانش مورد نیاز خود بپردازد. به ماوازات این تحوالت، ساختارهای آموزشی در جهاان در حاال تبادیل شادن ازشیوه معلمگرای قبلی به شیوه فراگیرگرای جدید میباشند.
فرهادی، رباباه - - 1131 در پژوهشای ماروری تحات عناوان آماوزش الکترونیکی پارادیم جدید در عصر اطالعات انجام داد و به این نتیجاه دست یافت. آموزش الکترونیکی می تواند بسیاری از معضالت جوامع از جمله نیازهای روزافزون مردم به آموزش، عدم دسترسی یکسان به مراکز آموزشی، کمبود امکانات اقتصادی، کمبود آموزگاران مجرب، و هزینه های زیادی که صرف آموزش می شود را برطرف نماید.
غالمحسینی، لیال - - 1131 در پژوهشی مروری تحت عنوان یاادگیری الکترونیک و جایگاه آن در نظام آموزش دانشگاهی انجام داد و به این نتیجه دست یافت. دولت می بایست با فراهم کردن زیر ساخت های مناسبی چون: خطوط اینترنت پر سرعت، ارائه خدمات سخت افزاری و نرم افزاری مناسب و ارزان، حمایت از مؤسساین ایان گوناه پاروهه های علمی و تبلیغ یادگیری الکترونیکی در بین مردم بستر مناسبی را برای رشد و ارتقاء سطح علمی کشور بوجود آورد.
تعریف آموزش الکترونیکی
آموزش الکترونیکی، آموزشی بر پایهی فناوری است .اصطالح آموزش الکترونیکی شامل فهرست بزرگی از کاربردها و عملکردها و از جمله آموزش بر پایه وب، آموزش بر پایهی رایانه، کاالسهاای مجاازی و همکاریهای الکترونیکی است. تعریف فوق بر اسااس نحاوه ارایاهی موضوعات از طریق تمام رسانههای الکترونیکی است. این رساانههاا عبارتند از :
اینترنت، اینترانت، اکسترانت، انتشار ماهوارهای، نوارهای ویدیویی یا صوتی، تلویزیون، محاورهای، CD ها. بر اساس نکات فوق، آموزش الکترونیکی باا آماوزش از دور متفااوت اسات .زیارا در آن، آموزش بر پایهی متن و ارائه دروس از طریق مکاتباات نوشاتاری را شامل میشود[3] آموزش الکترونیکی به استفاده از فناوریهای اینترنت برمیگردد که طیف گستردهای از راهحلها را برای باال بردن دانش و قدرت عملکرد ارائه میدهد و بر سه مشخصه بنیادین استوار است:
-1یادگیری الکترونیکی شبکهای است و امکان جدید کردن، ذخیره، بازیابی سریع و توزیع و مشارکت آموزش و اطالعاات را عملای مای-سازد. این قابلیت آنقدر مهم است که به زودی به نیاز مطلق یادگیری الکترونیکی تبدیل میشود. سیدی رامها و دیویدیها برای انتقال اطالعات و آموزش بخصوص در شابیه ساازیهاا، رساانهای غنای و مفیدند، ولی امکان شبکه شدن ندارناد و مایدانایم شابکه، تباادل اطالعات و آموزش را عملی میسازد تا باه سارعت توزیاع و جدیاد شوند. بنابراین با وجود اینکه سیدی رامها در حقیقت ساامانههاای یادگیری مبتنای بار فنااوری اناد نبایاد آنهاا را در زماره یاادگیری الکترونیکی دستهبندی کرد.
-2استفاده کننده نهاایی باا کاامپیوتر و باا باه کاارگیری فنااوری استاندارد اینترنت از آموزش الکترونیکی بهرهمند میشود. در اینجاا باید کمی دقت شود، چرا که تعریف اینکاه خاود کاامپیوتر چیسات دائماا در حاال تغییار اسات .ترکیاب تلویزیاون و کاامپیوتر را در محصوالتی مقل وب -تلویزیون میبینیم و به همان اندازه انتقال وب را به تلفنهای همراه، پیجر و منشیهای دیجیتالی شخصی شاهدیم. مشخصه کلیدی در اینجا استفاده از فناوری استاندارد اینترنت است، مقل قرار دادن تیسیپیآی و مرورگرهای وب که زمیناه یاا ساطح انتقال جهانی ایجاد میکنند.
با وجود آنکه تلویزیون رسانهای جمعی و مشخصه اول را داراست، یعنی به سرعت جدید و منتشر مایشاود این نیاز را برآورده نمیکند. اگرچه فناوریهای جدید مقل آیپی بر روی ماهواره ارتباطات را خیلی سریع و این نیاز را برآورده میکند. -1 آموزش الکترونیکی بر گستردهترین نگارش از یاادگیری تمرکاز میکند، یعنی آن دسته از راهحلهای یادگیری که از نگرش آماوزش سنتی عبور میکند. آموزش الکترونیکی به انتقاال داناش، کاه روش بارز آن تعلیم مبتنی بر کامپیوتر است، منحصر نمایشاود. آماوزش الکترونیکی فراسوی تعلیم میرود و انتقال اطالعات و دسترسای باه ابزاری که عملکرد را بهبود میبخشد را نیز شامل میشود.
به همین دلیل تعلیم مبتنی بر ابزاری که عملکرد را بهبود مایبخشاد را نیاز شامل میشود. به همین دلیل تعلیم مبتنی بر وب یا تعلیم مبتنی بر اینترنت - IBT - تنها تعریافهاای جدیادتری از تعلایم مبتنای بار کامپیوتر اسات و بارای تشاریح یاادگیری الکترونیکای نیاز خیلای محدودند .یادگیری الکترونیکی فاصله را در مایناوردد، اماا معناای وسیع یادگیری غیرحضوری، شاامل دورههاای مکاتباهای، دورههاای تلویزیونی یک سویه، یا دیگر شیوههایی اسات کاه باا های یاک از مشخصههای باال نمیخواند[4]
محیطهای چندرسانهای1 در آموزش
در سالهای اخیر با پیشرفتهایی که در فناوری رایاناه و تجهیازات جانبی آن فراهم آمده است، استفاده از رسانههاای مختلاف از جملاه صوت و تصویر در سامانههای رایانهای میسر شده اسات. نظاامهاای آموزشی به کمک رایانه با در اختیار گرفتن مدیریت این رساانههاا و کاهش هزینه استفاده از آنها، امکاان اساتفاده تاومم از آنهاا را در هنگام آموزش فراهم میآورد - [5]
محیطهای مجازی
محیطهای مجازی2 در نظامهای آموزش به کمک رایانه دارای اهمیت بسیار زیادی هستند و استفاده از محیطهای مجازی به عنوان یکی از مهمترین تواناییهای نظامهای آموزش به کمک رایانه محسوب مای-شوند که استفاده از مفاهیم محیطهای مجازی در نظامهای آماوزش به کمک رایانه را حداقل میتوان در سه زمینه برشمرد:
سامانههای شبیهساز
بسیاری از اوقات به کارگیری سامانهی واقعای بارای انجاام آماوزش ممکن و مقرون به صرفه نیست. استفاده از سامانههاای شابیهسااز میتواند در چنین مواردی کمک کننده باشد .سامانههای شبیهسااز سامانههایی هستند که در محیطی مجازی، رفتار سامانهی واقعای را تقلید میکنند. شبیهسازها در ابعاد مختلف به آماوزش کماک مای-کنند.
سامانههای نمایشی مجازی
زمانی که بخواهیم محیطی را مشاهده کنیم که یاا هناوز باه وجاود نیامده و یا آنکه امکان بازدید از آن میسر نیست، سامانههای نمایشی مجازی میتوانند به کمک ما بیایند و با استفاده از ابزارهای معمولی نظیر رایانههای شخصی و یا با استفاده از ابزارهاای جدیادتری نظیار رایانههای شخصی و یا با استفاده از ابزارهای جدیدتری نظیر عیناک واقعیت مجازی و یا با دستکش واقعیت مجازی، امکان سیر و سفر در فضایی را بدهند که امکان و شارایط حضاور در آن را ناداریم. ایان سامانهها برای آموزش ساختمان بدن، زمین شناسای، علام نجاوم و فضا، جغرافیا و موارد متعدد دیگر بسیار مفید است.
کالس درس مجازی
حضور فیزیکی عوامل کالسی از آموزش گیرنده تا مدرس هم از نظر مکانی و هم از نظر زمانی، بزرگترین مشکل دورههای آموزشی است. با پدید آمدن شبکههای رایانهای، امکان ایجااد کاالس مجاازی باه گونهای که مدرس در یاک شاهر و آماوزش گیرنادگان در شاهرهای مختلف پراکنده هستند فراهم میآید. در کالس درس مجازی مدرس از طریق شبکه رایانهای مطالب را به داناش آماوزان خاود ارائاه و از همین طریق آنها را ارزشیابی میکند و دانش آموزان نیز میتوانند از طریق همین شبکه سؤاالت خود را از مدرس بپرسند[6]
تدریس و فناوری
توسعهی دانش در عصر حاضر فعالیتی است کاه باا کماک فنااوری صورت میپذیرد[7] افراد درگیر آموزش باید به این حقیقات آگااه باشند که فناوری عنصری مهم در محیط آموزش بوده و فرصتهاا و محدودیتهایی چند را برای تعامل که باه طاور عمادهای بار ادارك دانش آموزان تأثیر میگذارد، فاراهم مای ساازد. باا ظهاور فنااوری قدرتمندی همچون یادگیری الکترونیکای، تاأثیر فنااوریهاا بیشاتر آشکار شده و لزوم شناخت و درك میزان تاأثیر آنهاا تشادید مای-گردد.
رسانهی ارتباطی انتقالدهنده پیام به یادگیرنده میباشد و این رسانه میتوان پیام آموزشی مورد نظر را تقویات یاا تضاعیف نمایاد. محتوای یادگیری از روش یادگیری جدایی ناپذیر است [8] این امر خصوصأ هنگامی که نوعی فناوری، مانناد یاادگیری الکترونیکای باا ویژگیهای ارتباطی منحصر به فرد خود را مورد اساتفاده قارار مای-دهیم اهمیتی بسزا پیدا میکند. روش انتقال یا ارتباط ناوعی عامال ساختاری مهم میباشد. مربیان باید هم از دیدگاه فنااوری و هام از دیدگاه تربیتی نسبت به سااختاری کاه در حاال ایجااد آن هساتند، آگاهی داشته باشند.
منافع و مزایای یادگیری الکترونیکی
به طور روز افزونی، یادگیری الکترونیکی به منزله روش عمده و اصلی برای تربیت کارکنان در سازمانها پذیرفته شده اسات [9]آماوزش خصوصی میتواند در هر زمان و از هر مکانی انجاام شاود. محتاوای آموزشی الکترونیکی میتوانند روزآمد شوند و یادگیرندگان میتوانند تغییر را بالفاصله مشاهده کنند. زمانی که یادگیرندگان به محتاوای آموزشی در اینترنت دسترسی دارند، مربیان بهتر میتوانند آنان را در جهت کسب اطالعات مناسب و بر اساس نیازشان هدایت کنند.
[10] اگر بخواهد طراحی خاوب صاورت بگیارد بایاد از طراحای آماوزش الکترونیکی به منظور تعیین نیازهاای یادگیرنادگان و ساطح داناش تخصصی آنها بهره گرفت و تعیین نیازهاای یادگیرنادگان و ساطح دانش تخصصی آنان بهره گرفت و محتوای آموزشی مناسب را بارای یادگیرندگان تخصیص داد تا از میان آنها دست به انتخاب بزنند و به این ترتیب به اهداف مطلوب یادگیری دست یابند.
