بخشی از مقاله
چکیده
مبلمان شهری بخشی از سیمای شهری را تشکیل می دهد که همواره زیبایی ، هماهنگی و تناسب آن موجب چشم نوازی محیط شهری شده و در کنار عوامل دیگر ، محیطی دلپذیر و فضای مناسب جهت زندگی شهری را فراهم می سازد. و به نوعی از اجزای جدایی ناپذیر جوامع شهری امروزی می باشد که در سالیان اخیر تعداد و تنوع آنها افزایش چشم گیری داشته است طراحی مناسب و به کارگیری مبلمان شهری متناسب با محیط در بخش هایی از شهر که به آنها فضاهای شهری می گویم تاثیر زیادی در کیفیت زندگی شهری،حفظ هویت و انسجام شهر دارد.
ضابطه مند کردن شکل، ابعاد، توزیع فضایی و مکانی و تعیین مناسب مکان های نصب و استقرار از جمله اقداماتی است که برای بهسازی و طراحی این اجزا باید صورت بگیرد تا تاثیر مطلوبی بر استفاده کنندگان از فضای شهری داشته باشند. میدان انقلاب شهر داراب به عنوان اصلی ترین نقطه تجاری و مرکزیت شهر دارای اهمیت زیادی می باشد. هدف پژوهش حاضر طراحی و بهسازی مبلمان هشری این میدان و محدوده اطراف آن است.
برای رسیدن به این منظور از روش های میدان، اسنادی، عکس ها و نقشه ها استفاده شده است. بررسی تطبیقی استانداردهای رایج مبلمان شهری با وضع موجود از بخش های دیگر این پژوهش است. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان می دهد که وضعیت مبلمان شهری در محدوده مورد مطالعه با استانداردهای رایج تفاوت زیادی به لحاظ ساخت و طراحی، مکان یابی، توزیع مکانی و فضایی که در انتها به ارایه راهکار و پیشنهاد برای بهسازی و طراحی مبلمان شهری محدوده مورد نظر پرداخته شده است.
-1 مقدمه
طراحی و بهسازی مبلمان شهری از عواملی است که در ایجاد هویت، زیبایی و خوانایی - شناسه - شهر بسیاراهمیت داردمبلمان شهری مثل هر عنصر دیگری در سیمای شهر تاثیرگذار است و باید در این حوزه با طراحی و برنامه ریزی های دقیق، متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم مردم حرکت کرد. کارشناسان شهری معتقدند ضعف مدیریت شهری در سال های اخیر عاملی برای نابسامانی در این حوزه بوده است.
آنچه مسلم است ابعاد تاثیرگذار در طراحی و بهسازی مبلمان شهری را در چند بعد می توان بررسی کرد. بعد عملکردی این عناصر، مهمترین وجهی است که برای آنها در نظر گرفته می شود. بعد دیگر این موضوع وجوه هویتی و خوانایی فضاهای شهری است. خوانایی مفهومی است که از سوی طراحان شهری همچون کوین لینچ، صاحب نظر آمریکایی مطرح شد.
شهر داراب با مرکزیت میدان انقلاب به عنوان یک مرکز تاریخی با پتانسیل های فراوان جذب جمعیت و نقش عبوری آن، از اهمیت فراوانی برخودار بوده و ساماندهی عملکردی و زیبایی شناسانه با طراحی و بهسازی مبلمان شهری و نیزایجاد فضاهای زیبا ، مطلوب و جذاب و هماهنگ با شرایط طبیعی ، اقلیمی و فرهنگی در آن ضروری به نظر می رسد. این شهر طی دو دهه اخیر با رشد فزاینده جمعیت و گسترش فیزیکی بی رویه روبرو بوده و همین امر موجب دوگانگی شکل شهر به صورت بافت قدیم و جدید گردیده است.
از طرفی نیز به دلیل کم اهمیت شمردن مبحث مبلمان شهری ، در برخی بافت های شهری و نبود مبلمان مناسب و یا عدم رعایت طراحی خوب خصوصا در این بخش از شهر، نه تنها منجر به زیبابی بصری نشده بلکه باعث گسیختگی در ساختار فضایی شهر براساس منظر بافت های شهری شده است. با توجه به مطالب مطرح شده، بررسی مقوله طراحی و بهسازی مبلمان شهری در مرکز شهر داراب حائز اهمیت می باشد.
-2 بیان مساله
شهر داراب به لحاظ داشتن فضاهای شهری دارای میدان، خیابان و پیاده رو های متعددی می باشد که شهروندان فقط برای انجام فعالیتهای ضروری به این فضاها می آیند و تمایل به حضور و فعالیتهای اجتماعی در این فضاها ندارند میدان انقلاب و خیابانهای منتهی به این میدان از جمله این فضاها می باشد که با وجود جمعیت پذیری و پتانسیل بالا و نیز قرارگیری بخش اعظمی از کاربری تجاری در این محدوده نتوانسته آنطور که باید با داشتن امکانات و تجهیزات در خدمت شهروندان دارابی باشد . با توجه به این مطالب به راحتی می توان دریافت که به صورت کلی مبلمان شهری در شهر داراب از بسیاری لحظ مانند مکانیابی ، پراکنش فضایی ، رعایت عوامل زیبایی شناختی ، مسائل فرهنگی - اجتماعی ، چالش های مدیریتی با مشکلات عدیده ای از قبیل :
عرض کم پیاده رو، کفسازی نامناسب، عدم وجود مبلمان کافی، عدم وجود پل بر روی جوی آب، عدم نورپردازی مناسب، وجود درختان و گیاهان نامتناسب باسیما شهر و اقلیم شهر، وجود مبلمان نامناسب ، فرسوده و خراب - وجود دستفروشها در پیاده رو، تخریب مبلمان توسط شهروندان - پدیده وندالیسم - ، عدم توجه به افراد معلول و سالمندان و کودکان و ... روبروست . با توجه به گفتار حاضر ، وضعیت سیمای موجود در محدوده مورد نظر و شهر داراب در در قانع کردن شهروندان موفق نبوده است. بنابراین با تمهیداتی باید مجهز به تجهیزات شهری شوند.
-3 اهمیت و ضرورت
از آنجا که زندگی روزمره شهروندان دارابی که هر روز به صورت آگاهانه یا نا آگاهانه در میدان انقلاب این شهر درک میشود توانایی پذیرش افراد و تامین خدمات رفاهی به کلیه اقشار جامعه را دارا نیست و محیط نامناسب و تا حدودی ناکارآمد می باشد. طراحی عناصر شهری از جمله مبلمان در شهر داراب امری است که دوباره کشف و مطرح گردیده است میدان ، خیابان و پیاده رو به عنوان فضاهای عمومی شهر و یکی از اجزای اساسی کالبدی شهر از اهمیت زیادی برخوردار است با این حال این فضاهای عمومی از جمله میدان انقلاب در شهر داراب دستخوش بی هویتی ، نابسامانی فضایی - کالبدی - طراحی شده است .
بنابراین به منظور تامین آسایش جسمی و روانی شهروندان اگر بخواهیم اهمیت بهسازی مبلمان در میدان انقلاب شهر داراب را بررسی کنیم باید این فضای شهری بتواند نیازهای شهروندان را از نظر: مطلوب بودن برای گذراندن اوقات فراغت، سیما و منظر مناسب، حس دلپذیر بودن، حس سرزندگیه،سهولت در رفت و آمد، حس تعلق خاطر به لحاظ عدم تخریب،تمایل حضور شهروندان در میدان جهت فعالیتهای غیر ضروری و ... برآورده سازد. بنابر این با انجام این مهم انتظار میرود بخشی از مشکلات و نارسایی های زندگی درمیدان انقلاب ودرشهرداراب کاهش یابد وبا اجرای بهسازی مبلمان در بخش هایی که مرتبط با امور اجرایی سازمانهایی مثل شهرداری میباشد صورت گیرد و نیز باعث تسری در بخش های خصوصی گردد .
-4 اهداف تحقیق
-* طراحی مناسب و مطلوب مبلمان در میدان انقلاب شهر داراب -* ارتقاء سطح فرهنگ و کاهش پدیده تخریب گرایی مبلمان شهری - وندالیسم - در میدان انقلاب شهر داراب
-5 فرضیات تحقیق
وضع موجود : میدان انقلاب در شهر داراب ، دارای کمترین مبلمان شهری است ؛ علت : فاصله زیاد از مرکز شهر،عدم توجه مدیران شهری وقلت جمعیت به دلیل نبودن حداقلی از مبلمان دلیل رسیدن به وضع موجود است ؛ عمل : با طراحی ودیدگاه علمی نسبت به اهمیت مبلمان شهری ، میتوان این نقطه از شهر را به وضع مطلوبی رساند .
-6 مبانی نظری
تجهیزات شهری به مجموعه ای از وسایل متحرک و نیمه متحرک و کاربردی یا تزیینی اطلاق می شود که با اجازه یا اطلاع مقامات دولتی به طور دایم یا فصلی در فضای عمومی شهر در اختیار ساکنان آن قرار گرفته است. تجهیزات شهری جزء لاینفک محیط زیست یک شهر بوده و هویت و شناخت کامل شهر را امکانپذیر می سازند. - موره و دیگران، - 1373 اثاثه، تجهیزات یا مبلمان شهری، خیابانی یا فضای باز اصطلاحات رایج این تسهیلات و امکانات هستند. این تسهیلات در انگلستان بیشتر به مبلمان خیابانی 1 و در آمریکا به مبلمان همگانی2 یا مبلمان فضای باز3 معروف هستند. - مرتضایی، - 1381
مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیا، دستگاه ها، نمادها، خرده بناها، فضاها و عناصری گفته می شود کهچون در شهر و خیابان و در کل فضای باز نصب شده اند و استفاده عمومی دارند، به این اصطلاح معروف شدهاند. - موره و دیگران، - 1373 منظور از تجهیزات خیابانی، مجموعه عناصر و وسایلی است که در خیابان ها و دیگر فضاهای شهری برای ایجاد ایمنی، آسایش، حفاظت، زیبایی، راحتی، راهنمایی، پاکیزگی، بهداشت و غیره بکار گرفته می شود.
تجهیزات خیابانی را می توان به سه دسته ی عمده تقسیم کرد: تجهیزات کاربردی، تجهیزات ایمنی و آسایش و تجهیزات زیبا سازی. - مهندسین مشاور زاد بوم، - 1372 مبلمان شهری شامل عناصری می شود که اولا در فضای باز عمومی شهر مکانیابی می شوند و مورد استفاده عمومی قرار میگیرند و ثانیا وجود آنها در فضای شهری به نیازی از نیازهای شهروندان پاسخ میگوید. - موسسه نماد رسا گستر، - 1378 مبلمان شهری شامل عناصری می شود که اولا در فضای باز عمومی شهر مکانیابی می شوند و مورد استفاده عمومی قرار میگیرند و ثانیا وجود آنها در فضای شهری به نیازی از نیازهای شهروندان تامین می کند.
حذف مبلمان شهری از اندام شهری و یا نامناسب بودن آنها می تواند زمینه ساز ناکارآیی و اختلال در عملکرد نظام شهری شود و نیازهای متعدد را بی پاسخ گذارد. - آگشته، - 1379 در این پژوهش با هدف طراحی و بهسازی مبلمان شهری و به منظور دستیابی به بهسازی و طراحی مبلمان در بستر فضای شهری ایرانی داشته باشد تعدادی از نظریه های مطرح داخلی نیز به مجموعه مطالعات نظری این مجموعه افزوده شده است.
با توجه به گفتار حاضر و استنباط کلی از تمام نظریه ها باید به منظور تامین آسایش جسمی و روانی شهروندان به لحاظ شرایط اجتماعی - فرهنگی جامعه، بهبود کیفیت فضاهای شهری، ایجاد مناظر زیبای بصری در شهر و ... باید به ارزیابی، طراحی و ساماندهی مبلمان شهری داراب در این محدوده پرداخته شود. در مشاهده صحنه خیابان های اطراف میدان انقلاب شهر داراب، متوجه خواهیم شد که بهم ریختگی فراوان اثاثیه وتحهیزات محدودش برای شهروندان کسل کننده است.
تعداد معدودی تیر برق، تعدادی محدودی تابلوی علامت در نمای طبقه همکف، تاسیسات مختلف، پارکومتر، سطل زباله و غیره به چشم میخورد که این عناصر به شیوه ناهماهنگ و مامناسب و فکر نشده مکانیابی و طراحی شده اند و این وضع را با اضافه کردن مبلمان جدید تر وخیم کرده است که در فصل بعد در قسمت مطالعه وضع موجود مفصل تر بحث خواهد شد.
این عناصر و تجهیزات، باید نظیر بناهای خوب، خود انگیخته باشند و چنانچه به نظر رسد گویی همیشه متعلق به میدان و خیابان و پیاده رو وساکنان و شهروندانش باشند. طراحی بهسازی تجهیزات و مبلمان شهری در این محدوده نباید به عنوان بخشی جدااز سایر طراحی های فضای شهزی تلقی شود، بلکه به مثابه ساماندهی و یکپارچگی در مقیاس وسیع مورد نظر قرار گیرد و به شهر داراب و میدان انقلاب انسجام و ضوح بخشد. از این رو نباید منظره کلی و فراگیر را فراموش کرد.توجه به مطالب گفته شده، فضای مرده اطراف میدان انقلاب شهر داراب، با مجهز شدن و ساماندهی تجهیزات و عناصر مبلمان شهری فعال و زنده می شود.
