بخشی از مقاله
چکیده :
یکی از مسائلی که امروزه دولتها و حکومتهای دنیا باید بدان توجه کنند بحث توسعه روستایی به خصوص در کشورهای توسعه نیافته است و توسعه فعالیتهای کشاورزی به عنوان اصلی ترین بخش در تسریع روند توسعه اقتصادی ، نقش حیاتی در توسعه ملی ایفا می کند که تنها با تزریق سرمایه و تکنولوژی به بخش کشاورزی میسر نمی شود بلکه نیازمند آموزش و ایجاد روحیه کارآفرینی در کشاورزان و بهره برداران روستایی نیز می باشد .به طور کلی اثرات اجتماعی و اقتصادی آموزشهای کارآفرینی در توسعه مناطق روستایی: اشتغال زایی ، بهبود کیفیت زندگی ، توزیع مناسب درآمد و بهره برداری مناسب از منابع می باشد .
از طرفی بر اساس محاسباتی که در ایجاد ظرفیتهای اشتغال بخشهای اقتصادی با استفاده از ماتریس ضرایب فزاینده اشتغال و تقاضای نهایی ستانده بخشها انجام گرفته است هزینه ایجاد هر فرصت شغلی در بخش کشاورزی در اقتصاد ایران حدود 51/2 میلیون ریال برآورد شده است و نسیت به 19 فعالیت از بخشهای عمده اقتصادی رتبه 4 را به خود اختصاص داده است که خود نمایانگر آن است که در بخش کشاورزی ایجاد اشتغال نیازمند سرمایه گذاری کمتری می باشد که این نیز اهمیت توجه به مناطق روستایی و آموزشهای کارآفرینی را در راستای توانمند سازی مناطق روستایی بیش از پیش آشکار می سازد .
-1مقدمه :
یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی جوامع مختلف ، مسئله تغییرات سریع و فزاینده ای است که هر سال و بلکه هر روز بیش از پیش در همه بخشهای جوامع انسانی اعم از فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و ... شاهد آن هستیم . قرن بیست و یکم به عنوان قرن دانش معرفی شده است و رشد علوم بشری رویارویی با تحولات مختلف را امری ناگزیر ساخته است . بررسی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان داده است که یکی از مهمترین عوامل توسعه این کشورها ، حضور پررنگ کسب و کارهای کوچک و سازمانهای کارآفرین به عنوان سازمانهایی پویا و خلاق ، که استراتژی ، ساختار و عملکرد خود را به سرعت با تحولات روز هماهنگ می کنند ، می باشد .
کارآفرینی ، خلاقیت و کسب و کارهای مخاطره آمیز ، سوخت موتور توسعه پایدار را فراهم می کنند . کارآفرینانی که در راس کارهای مخاطره آمیزند ، در جستجوی فرصتها هستند ، آنان به مسئله تغییر به عنوان یک پدیده معمولی می نگرند و همیشه در جستجوی تغییر هستند و از آن به عنوان یک فرصت ، بهره برداری می کنند . از طرفی یکی از چالشهای اصلی جامعه ما ایجاد اشتغال برای جوانان است و ظرفیتهای اقتصادی جامعه ، پاسخگوی نیازهای اشتغال و رفاه اجتماعی نیست . بنابراین برای ایجاد و توسعه این ظرفیتها ، حضور جدی کارآفرینان خلاق و نوآور ، امری ضروری به نظر می رسد .
هرچند آموزش تنها عامل توسعه کارآفرینی در جامعه نیست، اما بی شک یکی از اساسی ترین عوامل رشد و توسعه کارآفرینی در کنار سایر عوامل موجود در یک سیستم تعریف شده برای بهبود شاخص کارآفرینی به حساب میآید. برخی از صاحب نظران اعتقاد دارند علم کارآفرینی مبنی بر یک فعالیت و تفکر توارثی است و قابل یاددهی و یادگیری نخواهد بود. این نظریه که در دهه شصت و هفتاد میلادی به شدت به آن توجه شد، تأثیر آموزش مهارتهای کارآفرینی را برای توسعه این دانش کاملا منتفی میدانست.
ولی با تغییرات در فضای اقتصادی دنیا و شکل گیری نسل جدیدی از کارآفرینان نواندیش که با بهره گیری از دانش روز زمینه شکوفایی و پذیرش در بازارهای گوناگون را ایجاد کردند باعث شد که رشد انفجارگونه فعالیتهای کارآفرینی، رشد کمی کارآفرینان در صحنه اقتصاد و در پی آن نظریه توارثی بودن کارآفرینی جای خود را به کارآفرینی آموزشی بدهد - زارع ، [1] - 1387 بدینسان به نظر میرسد که در اینجا نیز نمی توان منکر اهمیت و نقش آموزش در توسعه مفاهیمی شد که زمانی تصور میشد فقط از طریق تواناییهای ذاتی بتوان به آنها دست یافت و در نتیجه به جرأت میتوان گفت که آموزش اساسی ترین رکن برای گسترش کارآفرینی در جامعه می باشد .
با این وجود تا کنون کارآفرینی در جوامع شهری بیشتر از جوامع روستایی مورد توجه قرار گرفته است . در صورتی که توسعه کامل یک جامعه وقتی امکان پذیر خواهد بود که بخشهای آن جامعه به صورت یکپارچه توسعه یافته باشند . در این راستا ایجاد توسعه در جوامع روستایی همزمان با جوامع شهری ضروری به نظر می رسد. - [1] - center for Rural entrepreneurship , 2002
– 2 ضرورت آموزشهای کارآفرینی در مناطق روستایی:
1 -2 اهمیت آموزش و کارآفرینی:
امروزه تحقیقات نشان می دهد که با افزایش آموزش و مهارتهای تخصصی، بهره وری و کارایی که از اصول اساسی توانمندی شغلی و کارآفرینی به حساب میآیند، افزایش می یابند. در یک مطالعه پیمایشی توسط لوک هد در سال 1980 که با مرور یافته های هیجده تحقیق انجام شده، در کشورهای کم درآمد نشان داد که یک کشاورز آگاه و آشنا با نحوه کار و اصول مربوط بین 11 تا 13 درصد بیش از یک کشاورز کم اطلاع تولید داشته است. مطالعه مشابهی توسط آدامس در سال 1992 انجام شده، این پژوهش در کره جنوبی، مالزی، تایلند، هند، و آمریکای لاتین انجام شده است، یافته های کلی این مطالعات حاکی از آن است که آموزش، ارتباط مستقیمی با توانمندی شغلی و تولید دارد .
تحقیقی که توسط سازمان جهانی کار در سال 1997 انجام گرفت نشان داد که ایجاد مستقیم شغل، سرمایه گذاری چندان موفقی نبوده، زیرا این موضوع نه تنها سبب میشود مهارتهای شغلی کمتر مورد توجه قرار گیرد، همچنین انگیزه استفاده از فرصتهای بعدی اشتغال را نیز تضعیف میکند . - مکی آل آقا ، [2] - 1386 کارآفرینی از نظر برنامه ریزی توسعه اقتصادی و توسعه پایدار به دلایل زیر دارای اهمیت است :
-1 موجب ایجاد اشتغال می شود .
-2 باعث افزایش سود و سرمایه سرمایه گزاران می شود .
-3 موجب دگرگونی ارزشها و تحول ماهیت آنها می شود و ارزشهای تازه ای به وجود می آورد
-4 موجب پرشدن خلاءها و شکافهای بازار کار می شود .
-5 موجب گذر از رکود اقتصادی ، جبران عقب ماندگیهای اقتصادی و آسان شدن روند رشد و توسعه کشور می شود .
-6 عوامل و شرایط لازم را برای تولید کالاها ، محصولات و بازار یابی آنها را فراهم می سازد .
-7 کارآفرینی به هنگام بحران و ناتوانی بخش خصوصی در ایجاد اشتغال می تواند باعث جلوگیری از پس روی اقتصاد شود .
-8 باعث تامین رفاه اجتماعی می شود .
-9 موجب رقابت منابع به ویژه صنایع مشابه داخلی با یکدیگر و موجب بهبود و بالا رفتن کیفیت کالاها می شود .
-10 باعث تقویت و تکامل صنایع داخلی می شود و بدین ترتیب زمینه رقابت صنایع داخلی و خارجی فراهم می گردد .
-11 باعث افزایش صادرات و دریافت ارز برای کشور میشود .
-12 موجب به وجود امدن محصولات ، خدمات ، روشها ، سیاستها ، افکار و راههای نو برای حل مشکلات جامعه می شود . امروزه صاحبنظران معتقدند آموزشهای کارآفرینی باید به عنوان یکی از رویکردهای اصلی در بخش های اقتصادی موردتوجه دولتها باشد و به ویژه در کشور ما توجه دستگاه دولتی به مقوله کارآفرینی در کشاورزان و دیگر بهره برداران روستایی و به طور کلی گسترش فرهنگ کارآفرینی و تقویت این روحیه در بخش کشاورزی از مهمترین موضوعات به شمار می رود. - نطاق ، [3] - 1376
به طور کلی واژه کارآفرینی مفاهیم نوآوری ، مخاطره پذیری و استقلال طلبی را به ذهن متبادر می سازد در واقع کارآفرین ایده ای را یافته وآن را تبدیل به فرصتی اقتصادی و یا اجتماعی می کند .در فضای کسب و کار ، فرصت ، فکر نویی است که قابلیت تجاری شدن دارد - نیازی وکارکنان نصرآبادی ، [4] - 1386 کارآفرینی یک نوع کنش انسانی است که در عرصه کار و وفعالیت اقتصادی متبلور می شود .
با وجوداین اقتصاد دانان اذعان دارند که کارآفرینی پدیده ای فرا اقتصادی است بدین معنا که برخی از پدیده ها که تاثیر عمیقی بر اقتصاد دارند اساساً، دارای ماهیت اقتصادی نیستند . - دراکر ، [2] - 1993 کایرزنر که از طلایه داران مکتب نوین اتریش است نیز معتقد است کارآفرینی ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل بیشتر در عملیات بازار می باشد . - کایرزنر ،[3 ] - 1982 به هر حال کارآفرینی عمل کارآفرین بودن است که به معنای قبول مسئولیت ، تعقیب فرصتها ، تامین نیازها و خواسته ها از طریق نوآوری و راه اندازی یک کسب و کار تجاری است .
