بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله بصورت خلاصه به ضرورت استفاده از مدیریت استراتژیک در برنامه ریزی راهبردی دیوان محاسبات کشور جهت رسیدن به اهداف بلند مدت با یک برنامه مدون و بررسی مزایا و موانع و مشکلات موجود در مسیر اهداف از زوایای دید مختلف جهت پیشبرد اهداف متعالی سازمان و ارزیابی موقعیت ها ، فرصت ها و نقاط ضعف و قوت دیوان تا کید دارد.
در ابتدا بحث با تعریف مدیریت استراتژیک آغاز و سپس به ضرورت استفاده از آن، فرآیندهای مدیریت استراتژیک شامل تحلیل وضعیت ، تدوین ، اجرا و ارزیابی استراتژی و سپس به نحوه تکامل استراتژی طی چهار مرحله می پردازد. همچنین به اهمیت و جایگاه مدیریت استراتژیک در دیوان محاسبات پرداخته و با تعریف برنامه ریزی استراتژیک ، ویژگی های این برنامه ریزی را بررسی می نماید.
به پرسشهای مهم سازمان در اجرای برنامه ریزی استراتژیک پاسخ داده و رویکرد و فرایند برنامه ریزی استراتژیک را مطرح می نماید . در این مقاله فرآیند برنامه ریزی استراتژیک طبق نظریه برایسون شرح داده شده و پس از آن فرایند برنامه ریزی راهبردی در دیوان محاسبات در شش مرحله مورد بررسی قرار گرفته است. در قسمت بعد به بررسی عوامل مدیریت استراتژیک پرداخته شده و مزایا ، محدودیت ها و موانع و مشکلات طراحی برنامه ریزی استرتژیک نیز برشمرده شده است و در پایان با توجه به توضیحات ذکرشده شرحی بر تدوین برنامه ریزی استراتژیک، تعیین تاکتیک و آغاز عملیات ارائه داده است .
مقدمه :
با نگاهی دقیق به مفهوم استراتژیک می توان به ضرورت استفاده از آن پی برد و با توجه به تصمیمات سازمانی و بزرگ شدن سازمان ها لزوم بکارگیری برنامه ای جامع برای مواجهه با مسائل بیشتر از گذشته احساس می شود. مدیریت استراتژیک با تکیه بر ذهنیتی پویا ، آینده نگر ، جامع و اقتضائی راه حل بسیاری از مسائل سازمانها می باشد .
پایه این نوع مدیریت بر اساس میزان درک مدیران از شرکت های رقیب، بازارها، قیمت ها، توزیع کنندگان، دولت ها و تمام کسانی است که به نوعی با آن سازمان در ارتباط هستند که این مهم تعیین کننده موقعیت سازمان می باشد. پس مدیریت استراتزیک با بکارگیری شیوه های خلاقانه و نوآوری به سازمان ها می آموزد برای شکل دادن به آینده خود بصورت انفعالی عمل نکنند.
تعریف مدیریت استراتژیک :
مدیریت استراتژیک مجموعه تصمیم ها و اقدامات مدیریتی است که عملکرد بلندمدت یک شرکت را تعیین می کند. مدیریت استراتژیک عبارت است از بررسی محیطی - هم محیط خارجی و هم محیط داخلی - تدوین استراتژی، اجرای استراتژی، ارزیابی و کنترل. بنابراین مدیریت استراتژیک بر نظارت و ارزیابی بر فرصت ها و تهدیدهای خارجی در سایه توجه به نقاط قوت و ضعف یک شرکت تأکید دارد .
ضرورت استفاده از مدیریت استراتژیک :
مدیریت استراتژیک با تکیه بر ذهنیتی پویا، آینده نگر، جامعنگر و اقتضایی راه حل بسیاری از مسائل سازمان های امروزی است. پایه های مدیریت استراتژیک بر اساس میزان درکی است که مدیران از شرکتهای رقیب، بازارها، قیمتها، عرضهکنندگان مواد اولیه، توزیعکنندگان، دولت ها، بستانکاران، سهامداران و مشتریانی که در سراسر دنیا وجود دارند قرار دارد و این عوامل تعیینکنندگان موفقیت تجاری در دنیای امروز است. پس یکی از مهمترین ابزارهایی که سازمانها برای حصول موفقیت در آینده میتوانند از آن بهره گیرند »مدیریت استراتژیک« خواهد بود .
فرآیند مدیریت استراتژیک :
فرآیند مدیریت استراتژیک را میتوان به چهار مرحله تقسیم کرد : تحلیل وضعیت ،تدوین استراتژی ، اجرای استراتژی و ارزیابی استراتژی فرآیند مدیریت استراتژیک در دیوان محاسبات کشور :
الف - تحلیل وضعیت شامل ؛ اهداف بلندمدت، مأموریت سازمان - علت وجودی و اینکه چه هستیم - ، چشم انداز سازمان - چه میخواهیم باشیم - می باشد. اهداف و ماموریت دیوان با بررسی اسناد و مدارک و به عبارتی با مراجعه به اسناد بالادستی شناسایی گردید. اسناد بالادستی، مستندات مطالعات برنامه راهبردی است و مشتمل بر مستندات وظایف، ماموریتها و مطالعات صورت پذیرفته قبلی در ارتباط با زمینههای مورد مطالعه، گزارشات عملکردی، اهداف و انتظارات دولت و برنامههای توسعه کشورمی باشد. فهرست اسناد بالادستی در دیوان محاسبات کشور به شرح ذیل می باشد:
اصول 54 و 55 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران - مصوب - 1358/9/11 ، قانون دیوان محاسبات کشور - مصوب /11/11 - 1361 ، قانون محاسبات عمومی کشور ، چشم انداز جمهوری اسلامی ایران درافق 1404 هجری شمسی - ابلاغی 82/9/15 - ، قانون تفریغ بودجه سالهای پس از انقلاب - مصوب - 1365/4/22، قوانین برنامه های توسعه و سیاستهای کلی آن، تدابیر ابلاغی مقام معظم رهبری ، قانون مدیریت خدمات کشوری - مصوب - 1386/7/8 ، قانون تأسیس سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی و اساسنامه آن - مصوب - 70/11/7 ، قانون پولی و بانکی کشور - مصوب 51/4/18 - ، قانون نحوه اعمال نظارت بر کاهش هزینههای غیر ضرور و جلوگیری از تجملگرایی - مصوب - 1370/10/27، قانون آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و سایر موارد .
· اهداف :
اهداف نهایی دیوان محاسبات کشور بشرح زیر می باشد :
- 1 ارتقای نقش دیوان در تصمیمسازی و تصمیم گیری کشور
- 2 افزایش بهرهوری دیوان در راستای صیانت از بیت المال
- 3 ارتقایانضباط مالی با ارائه خدمات بهموقع وبا کیفیت به مجلس شورای اسلامی و سایر ذینفعان
- 4 ارتقای استانداردهایحسابداریوحسابرسیدولتیدرسطحاستانداردهای جهانی
- 5 بهبود و تجهیز فرآیندهایکاری به فنآوری روزآمد
- 6 ارتقای سطح دانش، مهارت و توسعه سرمایه انسانی دیوان
7 - ارتقای اقدامات پیشگیرانه و افزایش تعامل با دستگاههای اجرایی کشور و ...
· مأموریت :
دیوان محاسبات جمهوری اسلامی به عنوان دستگاه نظارتی مجلس شورای اسلامی در انجام مسئولیتهای قانونی و کمک به ارتقای شفافیت و برقراری انضباط مالی و بهبود عملکرد و اطمینان از حسابدهی و پاسخگویی دستگاههای اجرایی در جهت حفظ و صیانت از بیتالمال و نیل به حاکمیت مطلوب در بخش عمومی با رعایت اصول اخلاق حرفه ای و به کارگیری فناوریهای نوین و نیروی انسانی کارآمد ایفای نقش میکند .
· چشم انداز :
چشم انداز نهایی در برنامه ریزی راهبردی دیوان محاسبات کشور عبارت است از ؛ پویا ، دانش محور و برتر در نظارت کارآمد و مؤثر بر بیت المال .
ب - تدوین استراتژی در تدوین استراتژی باید ابتدا مجموعه استراتژیهای قابل استفاده را لیست کرده و سپس با استفاده از مدل های مختلفی که در بحثهای مدیریت استراتژیک آمده است و با توجه به نتایج بدست آمده در تحلیل وضعیت که در مرحله اول آمده است استراتژی برتر را انتخاب میکنیم. در این مرحله باید مدیران میانی و حتی رده پائین سازمان را نیز مشارکت داد تا در آنها ایجاد انگیزش کند .
· فرآیند و چگونگی تدوین استراتژی دیوان محاسبات کشور در دیوان محاسبات کشور شامل مراحل ذیل می باشد :
1. پالایش عوامل داخلی و خارجی اثرگذار
اطلاعات اصلی مورد نیاز برای تدوین استراتژیها در اولین مرحله، عوامل داخلی و خارجی اثرگذار می باشد. همانگونه که در گزارش عوامل داخلی و خارجی اثرگذار به طور کامل تشریح گردید عواملی که تقویتکننده و یا ایجادکننده فرصتی برای تحقق مأموریت دیوان بوده، در قالب فرصتها و قوتها و عواملی که تضعیف کننده و تهدید کننده مأموریت دیوان بوده، در قالب تهدیدها و ضعف ها دسته بندی و مطرح میشوند. بدین ترتیب با بررسی عوامل داخلی و خارجی و شناخت بیشتر از محیط داخلی و خارج ومقایسه آنها، گزینههای مختلف استراتژی را شناسایی و بهترین استراتژی انتخاب می گردد.
2. ارزیابی و اولویت بندی عوامل اثرگذار داخلی و خارجی
مطابق با روش تدوین استراتژی برای ارزیابی عوامل اثرگذار داخلی و خارجی به ترتیب از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی - IFE - و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی - EFE - استفاده گردید . بدین ترتیب با استفاده از ماتریسهای موصوف، اولویت عوامل اثرگذار داخلی و خارجی پر اهمیت مورد توجه و تمرکز بیشتر قرار گرفت و در نهایت از تطبیق عوامل داخلی و خارجی با استفاده از ماتریس SWOT، استراتژیهای مختلف برای دستیابی به اهداف و تحقق مأموریت دیوان شناسایی گردید.
3. تشکیل ماتریس SWOT
