بخشی از مقاله
چکیده
تکنیک های کنترل کیفی آماری، اساس سنجش عملکرد و بهرهوری فرآیند میباشند. مدیران در صنعت با انتخاب پارامترهای مورد نیاز، بدنبال کاهش هزینهها و افزایش ویژگیهای کیفی و آماری هستند. ویژگیهای کیفی بصورت گسسته درنظرگرفته می شوند بنابراین برای نظارت بر تعداد اقلام معیوب از نمودار کنترل np استفاده می شود. کاربردهای فنی نمودارهای کنترل تعیین انتخاب اندازه نمونه، فرکانس نمونه گیری و حدود کنترل میباشد که به آن طراحی نمودار کنترل اطلاق میشود. بیشتر محققان برای طراحی نمودار np از یک علت معین استفاده کردهاند درحالیکه علتهای مختلفی در صنعت میتوانند باعث از کنترل خارج شدن نمودار شوند.
هدف از این تحقیق طراحی و توسعه آماری-اقتصادی نمودار کنترل np، بمنظور کاهش هزینهها و متوسط زمان شناسایی و افزایش توان نمودار با درنظرگرفتن علتهای متعدد می باشد. در این تحقیق بمنظور دستیابی به مقادیر بهینه این پارامترها، هر ترکیب ممکن از آنها به عنوان یک واحد تصمیمگیری درنظر گرفته شده است که بمنظور دستیابی به مقادیر بهینه این پارامترها، یک مسئله چندهدفه با سه محدودیت تعریف شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و روش های رتبه بندی،کاراترین طرح برای تصمیم گیرنده تعیین شده است.
-1 مقدمه:
نمودارهای کنترل فرآیند آماری معمولا بمنظور اعلام هشدار در فرآیندهای تولیدی تکرارپذیر مورد استفاده قرار میگیرند. در طی زمان عواملی مانند خطای کارگران، فرسایش دستگاه ها، تغییر در روند کیفیت مواد خام و ... منجر به تاثیرات منفی در فرآیند و در نتیجه کاهش کیفیت محصولات میشوند. در صنایع، عواملی که باعث از کنترل خارج شدن نمودار میشوند را میتوان به دو گروه علت - های - غیر تصادفی - با دلیل - و تصادفی طبقهبندی نمود که تشخیص تفاوت بین آنها در صنعت بسیار دشوار میباشد .[4] هدف اولیه استفاده از نمودارهای کنترل، شناسایی هر چه سریعتر علتهای غیرتصادفی میباشد.
نمودارهای کنترلی اغلب بصورت نمودارهای کنترل شوهارت شناخته میشوند که عمدتا به ابزارهای دیگر ترجیح داده میشوند .[1] این نمودارها را با توجه به مشخصههای کیفی هر فرآیند، میتوان به دو دسته نمودارهایی با مشخصههای قابل اندازه-گیری - کمی - و غیرقابل اندازهگیری - کیفی - طبقهبندی نمود. نتایج حاصل از مقایسه این نمودارها در جدول 1 بیان شده است. همچنین انواع این نمودارها را میتوان در شکل 1 مشاهده نمود.
کاربرد مهندسی نمودارهای کنترل نیازمند تعدادی تصمیمات فنی میباشد، یکی از این تصمیمات مهم فنی طراحی نمودار کنترل میباشد که منوط به انتخاب پارامترهایی از قبیل حجم نمونه - n - ، بازه نمونه گیری - h - و حدود کنترل - d - میباشد. انتخاب این سه پارامتر میتواند بصورت ابتکاری، آماری و اقتصادی باشد که هر یک دارای نقاط ضعف و قوت میباشند. طراحی ابتکاری یکی از روشهای متداول در صنعت میباشد که معمولا با 4 یا 5 نمونه در هر ساعت با حدود کنترل 3 انجام میشود.[5]
اهداف ابتدایی شرکتها در اجرای فرآیندهای تولیدی، دستیابی به حداکثر سود میباشد بنابراین بطور گسترده مطالعه نمودارهای کنترل بوسیله یک روش اقتصادی، دید کلی در حالت تئوری و کاربردی میدهد. دانکن در سال 1956 اولین مدل را برای طراحی اقتصادی نمودار کنترل̅ پیشنهاد کرد .[6] وی در این مدل فقط ویژگیهای اقتصادی را درنظر گرفته بود و فرض کرد که فقط یک علت غیرتصادفی باعث از کنترل خارج شدن نمودار میشود. طراحی آماری نمودار کنترل براساس ویژگیهای آماری آن، مثل خطای نوع اول و دوم میباشد .
این روش نمودارهایی با توان بالا و خطای نوع اول پایین را برای کشف علت - های - غیر تصادفی با هزینه بالا طراحی میکند. بنابراین معایب طرحهای آماری و اقتصادی، با درنظرگرفتن همزمان جنبههای هر دو طرح برطرف میشود. سانیگا در سال 1989طراحی اقتصادی-آماری نمودارهای کنترل را معرفی کرد .[7] جدول 2 به بیان برخی تحقیقات انجام شده در این زمینه میپردازد.
با وجود این حقیقت که در فرآیند تولیدی، نمودارهای کنترل کیفی کاربرد بیشتری نسبت به نمودارهای کنترل کمی دارند تحقیقات کمتری در این زمینه انجام شده است. اگر بررسی کیفیت کالا بگونهای باشد که مجبور به تعیین عیوب موجود در کالا باشیم باید از نمودارهای کیفی مثل نمودار کنترلی p استفاده کنیم. نمودار کنترلی nP بهترین گزینه برای نمودار کنترل p میباشد که بمنظور نظارت بر تعداد اقلام معیوب استفاده میشود.
این نمودار به دلیل سهولت کاربرد برای پرسنل، یکی از پرکاربردترین نمودارهای کنترل در صنعت میباشد. بنابراین مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. لادانی مدلی اقتصادی برای نمودار کنترل P پیشنهاد کرده است .[15] مونت موگری و همکارانش [16] به طراحی اقتصادی نمودار کنترل نسبت اقلام معیوب با درنظرگرفتن چندین علت غیرتصادفی پرداختند. چیو در سال [17] 1976 به طراحی نمودار کنترلی nP پرداخت. وی در مدل پیشنهادی فرض کرد که فرآیند هنگام اعلام هشدار متوقف شود و همچنین مدل قبلی خود را بادرنظرگرفتن علتهای غیرتصادفی بهبود داد.
