بخشی از مقاله
چکیده
امروزه صنعت گردشگری به عنوان بزرگترین صنایع خدماتی دنیا اهمیت روز افزونی یافته است به گونه ای که صنعت گردشگری با صنایعی چون نفت و خودروسازی رقابت می کند و یکی از مهمترین عوامل موثر در توسعه کشورها است به طوری که به واسطه آن فرصت های شغلی، تعاملات اجتماعی و فرهنگی و حتی برنامه های حفظ محیط زیست ایجاد می شود. بسیاری از کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه این صنعت را در اولویتهای اول اقتصادی خود قرار داده اند و با برنامه ریزی های خردمندانه توانستهاند سهم بالایی از بازار جهانی گردشگری را به خود اختصاص دهند.
به همین علت است که امروزه به عنوان "صنعت گردشگری" از آن یاد شده است. گردشگری و توسعه آن امری است که روز به روز به اهمیت آن افزوده می شود. گردشگری صنعتی خدماتی است که به ارائه مطلوب خدمات به گردشگران وابسته است پس بنابر این شناسایی و درک انتظارات و ادراکات گردشگران و برآوردن حس رضایتمندی گردشگران از اهمیت بسزایی برخوردار است.
گردشگری از قرن بیستم به منزله یک صنعت به شمار می رود. موفقیت صنعت گردشگری در سه دهه اخیر انکار ناپذیر است. این موفقیت نشان می دهد که تقاضا همچنان در آینده رو به افزایش خواهد بود. صنعت گردشگری سالانه بیش از 400 میلیارد دلار روزانه روانه صندوق کشورهایی می کند که به صورت فعال در این بازار حضور دارند. در دهه های اخیر گردشگری شامل هرگونه مسافرتی میشود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود.
به کسی که گردشگری میکند گردشگر، سیاح یا توریست گفته میشود. در مجموع گردشگری به مجموعه فعالیتی اتلاق می شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد، این فرآیند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یاد آوری خاطرات آن نیز می شود. در این پژوهش سعی بر آن شده تا بر اساس فعالیت های میدانی - پرسشنامه، مصاحبه و کاوش های تطبیقی باستان شناسی توسط نگارنده و... - و کتابخانه ای با رویکرد ضرورت توسعه صنعت گردشگری در جهت توسعه پایدار شهری و در فرآیندی تکاملی، پویا و یک پارچه و عوامل درآمدزا و نیازهای بلند مدت توسعهای در این بخش، بستر سازی لازم را در راستای توسعه پایدار گردشگری و شهری فراهم نماید.
بر این اساس سه رویکرد اساسی در تدوین برنامه توسعه گردشگری با محوریت بخش های صیانت و نظارت و بهره برداری عقلانی از آثار باستانی به شرح ذیل مد نظر قرار گرفته شده است.
اول : رویکرد حفاظت محور، به معنای صیانت از میراث تاریخی، معنوی، و طبیعی با توجه به اصل بهره برداری پایدار از منابع، که سهم نسل های آینده را از این مواهب تضمین نماید.
دوم: رویکرد توسعه محور، که توجه به مقوله عوامل رشد اقتصاد گردشگری بر مناطق به فرآیند تدوین برنامه گردشگری منجر می شود.
سوم: رویکرد یک پارچه گرا در برنامهها و اعمال سیاستها، که بر همکاری مستمر و تعاملی بین بخش های مرتبط با فعالیت های گردشگری و ناظر بر میراث تاریخی، معنوی و طبیعی تاکید دارد.
در این رویکرد استفاده از توانهای مشارکتی اجتماع در تبیین برنامهها و مشارکت آگاهانه و فعالانه در اجرای برنامهها شرطی اساسی تلقی می شود. از مهم نتایج این پژوهش حفاظت آثار باستانی و جذب و بررسی پیشنهادات فرهنگی و اقتصادی در حوزه صنعت توریسم و گردشگری، راههای برقراری ارتباط و آشنایی با آئین ها و متد جدید جهت استفاده مقاصد و درآمدزایی در صنعت گردشگری در جهت ضرورت توسعه پایدار شهری می باشد.
.1 مقدمه
قرن بیست و یکم، سده بهره گیری از فرصت های تجاری ارزشمند در بخش های خدماتی به ویژه گردشگری است. گفته می شود گردش مالی صنعت گردشگری جهان در این سده از گردش مالی بخش صنعت فراتر خواهد رفت. در این فرآیند، دستیابی کشورهایی که از جاذبه های وسیع گردشگری برخوردار هستند به یک درصد ارزش گردش مالی این صنعت، سالانه درآمدی حدود 20 میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد که برای اقتصادهایی نظیر اقتصاد ایران، این رقم قابل توجه است و می تواند تمامی فعالیت های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد. با این وجود برای دستیابی به چنین درآمد قابل حصولی می بایست برنامه ریزی جامعی صورت گرفته و سرمایه گذاری های مناسب در زمینه های زیر ساختی و فرهنگی در این صنعت صورت پذیرد.
مسافرت های شهری پله اول ضرورت توسعه گردشگری بوده و ایجاد و توسعه فضاهای پایدار شهری مناسب، بازسازی فضاهای ظاهرا متروک به قصد زنده کردن جنبه های کهن جامعه - تاریخی و فرهنگی - از جمله آثار ضرورت توسعه گردشگری پایدار شهری است. به این منظور اکنون بسیاری از شهرها با پی بردن به آثار پایدار توسعه گردشگری، درصددند تا از ویژگی ها و امکانات خاص شهر خود سود برده و از مزایای جلب توریست شهری بهره گیرند. این موضوع در قالب مبحث توسعه پایدار شهری و برنامه ها و استراتژی های زیر مجموعه آن مورد توجه و تمرکز قرار گرفته است.
هدف این تحقیق ضرورت توسعه صنعت گردشگری در جهت توسعه پایدار شهری می باشد. صنعت گردشگری که از آن از قرن بیستم به بعد به عنوان یک صنعت قلمداد می شود موفقیت چشمگیری در اقتصاد کشورها پدید آورده است به گونه ای که به عنوان بزرگترین صنایع خدماتی دنیا اهمیت روز افزونی یافته و سایه به سایه صنایعی چون صنعت نفت و خودرو سازی رقابت می کند. بسیاری از کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه - ترکیه - این صنعت را در اولویتهای اول اقتصادی خود همراه با حفاظت آثار تاریخی و ایجاد موزه ها قرار داده اند و با برنامه ریزی های خردمندانه توانستهاند سهم بالایی از بازار جهانی گردشگری را به خود اختصاص دهند
آمار و اطلاعات سازمان جهانی جهانگردی و شورای جهانی مسافرت و گردشگری نشان می دهد که گردشگری در %83 از کشورهای در حال توسعه یکی از پنج شغلی اصلی و ارز آور و در 60 کشور دنیا - تقریبا یک سوم کشورهای فقیر دنیا - عمده ترین و اولین منبع درآمد است. همچنین این سازمانها برآورد کردهاند که در حال حاضر 240 میلیون شغل در بخش گردشگری ایجاد شده که %8 از کل مشاغل جهان را به خود اختصاص داده است و به عبارت دیگر از هر 13 شغل موجود در دنیا یک شغل آن به صنعت گردشگری و مسافرت بر میگردد. گردشگری یا توریسم واژه ای فرانسوی است که از ریشه تور گرفته شده است
گردشگری به مفهوم امروزی آن سابقه ای به قدمت انقلاب صنعتی دارد که روند رو به تزاید آن از آغاز تا اکنون در قرن بیست و یکم همراه با انقلاب اطلاعات، مباحث بسیاری را پیرامون خود شکل داده است. گردشگری در سال های پس از جنگ جهانی دوم رشد زیاد و پایداری را در حدود 6 درصد نشان می دهد که خود وابسته به رشد اقتصادی دراز مدت، رشد زمان اوقات فراغت و سطح درآمد همراه با توسعه تکنولوژی به ویژه در زمینه تاریخی و فرهنگی در طی این سال ها است.
گردشگری در جهان به عنوان یک فعالیت جا به جایی انسان در حجمی بسیار بزرگ محسوب شده که در دهه های اخیر رشد بسیار اقتصادی، تبلور عینی جریان سرمایه بالایی داشته است. صنعت گردشگری با ویژگیهای خاص خود، صنعتی پویا با آیندهای روشن تلقی میشود. سرمایه گذاری در این صنعت در تمام کشورهای دارای جاذبه های جهانگردی از جمله تاریخی و فرهنگی رو به افزایش است. امروزه جذب گردشگران خارجی به رقابتی فزاینده در بین نهادهای درگیر در صنعت گردشگری تبدیل شده است زیرا این صنعت نه تنها در پیشبرد اقتصاد ملی و درآمدهای ارزی نقش دارد بلکه صنعتی است پاکیزه و عاری از آلودگی و در عین حال ایجاد کننده مشاغل جدی در جهت توسعه پایدار شهری. مشروط بر آنکه برنامه ریزی صحیح و همه جانبه توام با آینده نگری برای آن تنظیم و اجرا شود
در دنیای پر رقابت بازار گردشگری، کشوری پیشتاز است که به خوبی بتواند محصولی متفاوت با توجه به نیازهای بازار متغیر گردشگری ارائه دهد و به خوبی بتواند سهم مناسبی از بازار را به خود اختصاص دهد. استفاده از طرحهای جامع گردشگری، سیاست های سازمانی در کشورهای در حال توسعه نیز مرسوم شده است و موفقیت این طرح ها به برنامه ریزی دقیق، منابع مالی کافی و مدیریت کارآمد بستگی دارد.
در مجموع می توان گفت گردشگری پدیده ای است که با انسان و انگیزه ها، خواسته ها، نیازها و آرزوهای او که منبعث از فرهنگ جامعه است ارتباط دارد. در مقوله گردشگری، هدف اصلی گردشگر، دیدن جلوه های فرهنگی یک مقصد از قبیل مراسم، رفتارها، نمایشنامه نمایشگاه ها، هنر و موسیقی آن است. برای مثال، بازدید از موزه لوور در فرانسه یا پرادو در مادرید یا حضور در سالنی که یک برنامه هنری در آن اجرا می شود. در مناطق درحال توسعه اماکن مذهبی یا کارگاه های صنایع دستی، از جمله جاذبه های فرهنگی برای گردشگران است. بر همین اساس و با بررسی تمام عوامل و جزئیات صنعت گردشگری و زیر مجموعه آن می توان به ضرورت توسعه صنعت گردشگری در جهت توسعه پایدار شهری دست پیدا کرد.
