بخشی از مقاله
چکیده
پروژه های شهر دوستدار کودک به طور عمده برای ایجاد فرصت در راستای شکل دادن و یا تغییر محیط پیرامونشان است. از این منظر طرح های دوستدار کودک به دنبال اعطای حق شهروندی به بچه ها، بالا بردن مشارکت جمعی، کم کردن میزان خشونت علیه کودکان، توجه به پوشش گیاهی،توجه به نیازها و علاقه مندی های کودکان، توجه به کف پوش معابر، توجه به مبلمان شهری و تجهیزات شهری مناسب کودکان و... است. توجه به ایجاد محیطی مناسب برای رشد کودک و آشنایی با نیازها و سرشت فطری او که در دوران کودکی به آن نیازمند است، زمینه رشد درست شخصیتی و تربیتی او را به عنوان نسل سالم فردا، فراهم می آورد.
همین عامل در تامین سلامت اجتماعی نسل بعد و کاهش چندگانگی هایی که در عرصه مسائل اجتماعی و التهابات زندگی شهری رخ می نماید، نقش بسیار موثری می یابد. و توجه به این موضوع که حتی افراد بالغ به دلیل وجود کودک درون و پیوند تنگاتنگ با طبیعت و روحیه ی متاثر از محیط خارجی شاید حتی بتوانند ارتباط بیشتر و پرتحرک تری با یک محیط دوستدار کودک برقرار کنند یک امر قابل تامل در موضوع مورد بحث است.
هدف این مقاله، طراحی شهر دوستدار کودک محله سرتاوه اصفهان براساس نظر کودکان و ارتقاء کیفیت و امنیت محله شان است. روش تحقیق، علمی-پژوهشی و میتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. با استفاده از روش جمع آوری 33 پرسشنامه از کودکان و والدینشان محله ی سرتاوه و تحلیل نظراتشان در غالب جداول و دیاگرام به تحلیل نظرات کودکان و والدینشان پرداخته شد.
در این مقاله موضوعاتی چون امنیت، پوشش گیاهی، تجهیزات و مبلمان شهری مناسب کودکان، کف پوش معابر و خیابان ها، دوچرخه سواری و ....مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.با توجه به شواهد ظاهری محله ی موردمطالعه دارای ضعف شدید در اکثر شاخصه ها بود و نتیجه اتخاذ شده از این مقاله، پایین بودن کیفیت وضع موجود محله و نبودن امکانات مناسب کودکان بود که در نهایت به ارائه دادن راهکارهایی جهت ارتقاء کیفیت محیط و جذب کودکان به محیط شهری منجر شد.
مقدمه
برنامه ریزی شهری هنگامی به معنای واقعی به اهداف شهر مطلوب نایل میشود که خواسته ها و نیازهای تمام شهروندان با توجه به اقتضای سنی مورد توجه قرار گیرد. در این راستا،کودکان نیز به عنوان یکی از اقشار جامعه، می بایست در برنامه ریزی شهری هر چه بیشتر دخیل باشند. طی سالهای اخیر در زمینه شهرهای دوستدار کودک تحقیقات متنوعی در سطح دنیا و ایران انجام شده است، با این وجود به سبب عدم گسترش و اجرای شاخصهای مورد انتظار هنوز در کل دنیا شهرهای اندکی به حد مطلوب نزدیک شده اند. بر این اساس هدف مقاله حاضر با بررسی نمونه موردی »محله سرتاوه شهر اصفهان« تحلیل و برنامهریزی »شهر دوستدار کودک «از دیدگاه کودکان است به طوری که مشارکت دادن کودکان در ایجاد محیط ساخته شده اطرافشان و در نتیجه تحلیل نظراتشان بیشتر مد نظر برنامه ریزان شهری قرار گیرد
با افزایش جمعیت، مشکلات ایمنی، بهداشت و.... جوامع شهری نیز افزایش می یابد،زیرا تراکم جمعیت، زندگی ماشینی، نشانزدها و آلاینده های مختلف محیطی و تنش های حرفه ای از پیامدهای افزایش جمعیت شهرها محسوب می شود که قادر است سلامت بشر و زیست کره را تهدید کند. بدیهی است افزایش جمعیت امکان بروز حوادث را نیز بیشتر می کند و این مهم برای کودکان به عنوان گروهی خاص در جامعه، از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود، زیرا تحت این شرایط امکان وقوع حوادث و آسیب ها در محیط هایی که کودکان بیشتر با آن در تماس هستند، مثل پارک ها نیز افزایش می یابد
اهمیت مساله به دلیل مشکلات آپارتمان نشینی و به دنبال آن کمبود شدید فضاهای خصوصی است که حتی در براورده ساختن سرانه های استاندارد مسکن هنوز فاصله هایی وجود دارد، چه رسد به انجام بازی در آن. بازی در خیابان های پرترافیک و در کنار آپارتمان های مسکونی در اوقات فراغت خانواده ها، خود مشکلی است که روند بازی کودکان را به مخاطره می اندازد. تنها پناهگاه جدی کودکان، پارک هایی است که اغلب به دلیل دوری از محل سکونت در روزهای خاص مورد استفاده کودکان قرار می گیرد
در ایران و جهان نمونه های زیادی با عنوان شهر دوستدار کودک کار شده است.مثل شهر های قوچان، بم و ... در ایران و شهرهای لندن در انگلیس، نیویویرک در آمریکا، واترلو در کانادا و ... و اساسا این پروژه ها اهداف ذیل را دنبال می کردند:
· تصمیم گیری در مورد شهر خود؛
· اظهارنظر در شهری که آنها می خواهند؛
· شرکت در خانواده، جامعه و زندگی اجتماعی؛
· آب سالم بنوشد و به امکانات بهداشتی دسترسی داشته باشد؛
· از استثمار، خشونت و سوء استفاده محافظت شود؛
· پیاده روی با خیال راحت و به تنهایی در خیابان ها به صورتی که می خواهد؛
· دیدار با دوستان و بازی؛
· فضای سبز برای گیاهان و حیوانات؛
· زندگی در یک محیط پاک و عاری از آلودگی؛
· شرکت در رویدادهای فرهنگی و اجتماعی؛
· بودن یک شهروند با حقوق برابر با دسترسی به هر نوع سرویس، بدون در نظر گرفتن منشا نژادی، مذهب، درآمد، جنسیت یا از کار افتادگی
سوال، فرضیه و روش تحقیق
تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا محله سرتاوه دارای دبستان و پیش دبستانی کافی، مناسب و استاندارد می باشد؟ فاصله آنان تا محل زندگی کودکان مناسب است؟آیا محله ستاوه دارای پوشش گیاهی، پارک، زمین بازی و ورزشی، مبلمان مناسب کودکان می باشد؟آیا محله سرتاوه دارای معابر و پیاده روها با کف پوش های مناسب می باشد و به دوچرخه سواران بها داده می شود؟آیا کودکان محله ی سرتاوه در امر طراحی وحله مشارکت داده می شوند؟
این سوالات از این فرضیات نشات می گیردکه به نظر می رسد محله سرتاوه دارای مکان های تدبیر شده ای جهت گذران اوقات فراغت کودکان، زمین ورزشی استاندارد و مناسب کودکان، مدارس ابتدایی مناسب، پوشش گیاهی و پارک مناسب،کف پوش معابر و پیاده رو های جذاب و استاندارد، زمین بازی مناسب کودکان، امنیت کافی جهت حضور کودکان در محله، لاین دوچرخه مجزا، کتابخانه و فرهنگسرای مناسب کودکان و .... نمی باشد. و این پژوهش سعی در شناخت نقاط قوت و ضعف محله ی سرتاوه ی اصفهان از دید کودکان با جمع آوری 33 پرسشنامه به صورت تصادفی از والدین و کودکان - 7 تا 11 سال - دارد.
مبانی نظر .1 بعد اجتماعی .1-1 امنیت
موضوعات مربوط به امنیت در اولویت اول شهرهای دوستدار کودک می باشد. فضاهای سبز خطرات امنیتی بالقوه ای را ایجاد می کنند؛ افزایش دسترسی به معنی در معرض قرار دادن کودکان در طیف گسترده ای از خطرات است و یکپارچگی کودکان برای تصمیمات، به معنی ارائه کنترل بر سبک زندگی آنها است . والدین کودکانی که در نواحی با وضعیت اجتماعی اقتصادی ضعیف زندگی می کنند نگرانی ویژه ای در مورد امنیت مناطق مجاور خود نشان دادند. یک هدف اصلی در برنامه ریزی برای امنیت، کاهش فعالیت های مجرمانه است
یکی از مسائلی که مردم ماهر در خواندن هستند میزانی است که مکانی ناشناخته ایمن یا خطرناک باشد. این فاکتوری تعیین کننده است که به طور قابل توجهی تصمیم خواهند گرفت که آیا آنها پرسه زدن در آن مکان را انتخاب کنند یا نه. آنها با بررسی افرادی که آن فضا را اشغال کرده اند، همچنین با نگریستن به مشخصات فیزیکی - از قبیل مقدار نور، مکان های پنهانی بالقوه و نقاط تحت نظر قانون - ، خواهند سنجید ه چطور یک مکان امن به نظر می رسد. اختصاص واژه ی امن به یک فضا خود گویای این است که آن فضا عاری از هرگونه جرم و جنایت می باشد.
محافظت از انسان ها در برابر خطر انسان های دیگر نیز به وسیله کنترل فضا چه از طریق دوربین و چه از طریق حضور نیروهای امنیتی امکان پذیر است. از دیگر الزامات ایجاد اینچنین فضایی داشتن عناصر فیزیکی و علایم بصری مناسب و وضوح فضا است. هرچه که فضا محتوای خود را از نظر بصری واضح تر نشان دهد، شخص علاقه بیشتری برای شناخت بیشتر فضا نشان خواهد داد و احساس امنیت بیشتری خواهد کرد. »یکی دیگر از عواملی که به حس امنیت کمک می کند چیدمان شهری خوب است که یافتن مسیر را ساده می نماید.
بررسی های انجام شده در محله سرتاوه اصفهان حاکی از از آن بود که والدین و کودکان در مقابل تردد و سایل نقلیه، وجود اقراد غریبه و وجود ساختمان های مخروبه و خالی از سکنه از امنیت مطلوبی برخوردار نبوده است.در نظر گرفتن کاربری های مختلط ، لاین مجزای دوچرخه، پیاده روهای عریض، اختصاص دادن بناهای مخروبه و بلااستفاده به کاربری های قرهنگی و پارکینگ و .... در بالا بردن میزان امنیت محله کمک شایانی خواهد کرد.
.2-1 مشارکت کودکان
زمانی که مردم بر زندگی خود کنترل دارند، آن ها افزایش سلامت ذهنی و جسمی خود را نشان می دهند. در سال 1989، کنوانسیون حقوق کودکان توسط ملل متحد ایجاد شد و اصولی را ه شامل عدم تبعیض، قرار دادن منفعت کودکان در درجه اول و احترام به دیدگاه های کودکان می باشند را در برگرفت. به طور قابل توجه، این سند تایید می کند که کودکان دارای حق بیان تصمیمات خود هستند که زندگی های آنها را تحت تاثیر قرار می دهند.
برنامه driskell در خصوص ایجاد شهرهای بهتر با کودکان و جوانان یک پیشنهاد کاربردی برای شرکت دادن کودکان است. roger hart، یکی از محققان برتر در رابطه با این موضوع، نردبانی را برای مشارکت کودکان در سطوحی از مشارکت در نظر می گیرد. مراحلی که از شهرداری تا پروژه های مبتنی بر کودک محدوده گذاری می شوند
