بخشی از مقاله
چکيده
امروزه با توسعه اطلاعات وتکنولوژي مشتريان متقاضي خدمات موثر ، سريع ،آسان وکم هزينه مي باشند .متاسفانه در ايران اکثر سازمانهاي ارائه کننده خدمات دولتي هستند دلايلي مانند عدم فوريت جهت بهبود خدمات ،ساختار نيافته بودن کيفيت خدمات واتکا به تجربه کارشناسان ،از هم گسستگي ايجاد ارزشها ودرک کلمه " من فقط اين کار را انجام مي دهم "، تاثير فرارواني بر ناکارآمد بودن اين مراکزدارندکه يکي از اين مکانها مراکز مشاوره و ارائه خدمات جهت اسکان گردشگران اکوتوريسم و طبيعت گردي در شهر ياسوج مي باشند معمولا گردشگران در جزئياتي مانند مکان اسکان درمقصد اگاهي کامل ندارند ودر صورت عدم شناخت شهر مقصد با آزمون و خطا به جستجو مکان مي پردازند که نتيجه جز هدر رفتن زمان طولاني در همان ابتداي مسافرت نخواهد داشت حال تصور کنيد با صرف وقت زياد و نيافتن مکان مناسب در موقعيت جغرافيايي مورد نظر، کل دوره تعطيلات چگونه طي خواهد شد.
در اين مقاله قصد داريم ابتدا با داده کاوي اطلاعات گذشته به وسيله تکنيک فاکتور اناليز مدل R-TYPE و دسته متغيرها که مربوط به موقعيت مکان مورد نظر گردشگر بوده تفکيک کرده وسپس براساس نکنيک فاکتور آنايز مدل Q-TYPE آنها را دسته بندي تا با درک ساختار دادها ي مرکز و کشف قواعد و الگوهاي پنهان افراد در طي سالهاي گذشته به پرسشنامه جهت ورود اطلاعات به يک سيستم پشتيباني تصميم منتهي گردد تا اين ماشين باشد که با کمترين خطاي ممکنه و با حداکثر سرعت ممکنه و با درک وشناخت اطلاعاتي از مسافرين بهترين مکان ممکنه موجود را به او و خانواده پيشنهاد دهد.
کلمات کليدي: Rفاکتورآناليز مد ، داده کاوي ، داده کاوي سازماني ، سيستم پشتيبان تصميم ، سيستمهاي خبره ، فاکتورآناليزمدل
١-مقدمه
فرض کنيد براي اولين بار به شهري مسافرت کنيم چندين سئوال وجود دارد که تمايل داريم فرد يا افرادي دريافتن پاسخ به ما مشورت بدهند الف - در کدام قسمت شهر بدنبال مکان جهت اقامت باشيم ؟ ب -کدام محل و با چگونه امکاناتي براي ما مناسب مي باشد؟ ج -آيا در طول دوره تعطيلات مکان مناسبي يافت مي گردد؟ د -اولين مکان مناسب ترين مي باشد و يا در صورت گذشتن از آن مکان مناسب بهتري يافت مي گردد؟ ه -و سئوالهاي بسيار زياد ديگر
با توجه به اينکه مراکز پذيرش و اسکان مسافرين ، داده هاي تجاري بسياري را در تصرف خود دارند و ترابايتها داده را در بانکهاي اطلاعاتي شان جمع آوري اما هيچ گونه استفاده در بهبود ارائه خدمات ، کاهش نارضايتي هاي مشتريان از محل اسکان ، ارائه خدمات مطلوب به مشتريان و ...نمي نمايند از جمله دلايل اين موضوع کوچک و واحد بودن مراکز خصوصي و در نتيجه عدم توجيه اقتصادي مي باشد و در نتيجه صرفا واحد هاي دولتي و شهرداريها جهت ارائه خدمات رفاهي اقدام به راه اندازي مراکز مشاوره و اسکان مي نمايند.
اما مراکز دولتي بدلايل زيادي از جمله عدم فوريت جهت بهبود خدمات ،ساختار نيافته بودن کيفيت خدمات و اتکا به تجربه کارشناسان ،از هم گسستگي ايجاد ارزشها و درک کلمه " من فقط اين کار را انجام مي دهم ، تاثير فرارواني بر ناکارآمد بودن اين مراکز دارند.
مهمترين معضل وابسته بودن اينگونه سيستمها به افراد و کارشناسان خبره مي باشد که با هر گونه تغير و تحول و يا خستگي و از کارافتادگي و يا محدود بودن اينگونه افراد مطلوبيت خدمات به ميزان فراواني کاسته مي شود بر آن شديم از تکنيکهاي داده کاوي به منظور کشف دانش و قواعد پايدار از طراحي شود تا براساس آن اطلاعاتي از افراد تهيه و به سيستم وارد و خروجي آن بهترين (dss) پايگاه داده استفاده کنيم تا سيستم پشتيباني تصميم و مناسب ترين مکان جهت گردشگر معرفي گردد در ادامه بر روي اطلاعات اسکان مسافرين اکوتوريستي و طبيعت گردي در شهر ياسوج متمرکز و علاوه بر روشها و تکنيکهاي داده کاوي روشها و تکنيکهاي سيستمهاي پشتيباني تصميم هم به کمک گرفته شده است مبحث را با تعريف مفاهيم اوليه داده کاوي آغاز مي نمائيم
٢-داده کاوي
داده کاوي به بررسي و تجزيه وتحليل مقادير عظيمي از داده ها به منظور کشف الگوها و قوانين معني دار اطلاق مي شود داده کاوي فرآيند به خدمت گرفتن يک روش شناسي رايانه اي است که با استفاده از تکنيک ها و الگور يتم هاي مختلف در جستجو ي دانش نهفته در داده هاست اين فرآيند مشارکتي ميان انسان و رايانه در نها يت به دنبال کشف الگوها و قواعد معنا دار در ميان داده ها مي باشد. داده کاوي، پايگاه هاي داده اي ]بزرگ را به عنوان منبع دانش در نظر مي گيرد
٣-فرآيند داده کاوي
با توجه به اين امر که داده کاوي فرآيند اکتشاف مدل هاي گوناگون ، خلاصه ها و ارزش هاي نشات گرفته از مجموعه خاصي از داده هاست » فرآيند استانداردميان صنعتي داده کاوي »براي پياده سازي جنين فرآيندي بايد از روش نظام يافته استفاده کرد . در اين راستا متدولوژي Crisp Data) (Miningکه يک پروژه چرخه عمري ، متشکل از ٦ گام دارد را مبنا قرار داده ايم اين گام ها به صورت مستمر و تکراري در تمام به شرح زير مي باشند، فرآيند داده کاوي به کار گرفته مي شوند. گام هاي متدولوژي داده کاويCRISP ، اين گام خود شامل بخش هاي زير است :
١-٣درک موقعيت کسب و کار :
الف ‐ تعيين اهداف و نيازمند ي هاي پروژه در غالب مفاهيم و واژگان مصطلح درکسب و کارها ي مختلف ،
ب ‐ ترجمه اهداف ، محدوديتها و نيازمندي هاي ذکر شده در غالب فرمو ل ها و تعاريف داده کاوي و
ج ‐ تعيين يک راهبرد اوليه براي دستيابي به اهداف فوق .
به منظور داشتن درکي موفق از مساله ، معمولا تجربه و توانمندي در حيطه يک دانش خاص لازم است . بنابراين در اين گام بايد متخصص داده کاوي از توان و تجربه متخصص کسب و کار بهره مند گردد . البته در يک پروژه موفق داده کاوي اين مشارکت در گام اوليه متوقف نخواهد شد، بلکه در سراسر فرآيند داده کاوي ادامه خواهد داشت .
٢-٣گام درک داد ه ها: اين گام با مراحل توليد و گردآوري داد ه ها در ارتباط است و خودشامل چهار بخش به شرح ذيل مي باشد:
الف ‐ جمع آوري داد ه ها.
ب ‐ به کار گيري تحليل اکتشافي داد ه ها براي دستيابي به يک ديد اوليه
ج ‐ ارزيابي کيفيت داد ه ها و
د ‐ درصورت امکان انتخاب زيرمجموعه اي که ممکن است شامل بعضي الگوهاي رفتاري باشد.
٣-٣گام پيش پردازش داد ه ها. پس از گردآوري داد ه ها بايد خطاهاي احتمالي موجود درآنها را از بين برده و تميز نمود. اين خطاهاي احتمالي عبارتند از: مقادير خارج از رفتار يا حدي، ارز ش هاي گم شده ، صفات تکراري ، داد ه هايي که در فرم مناسب براي مدل سازي نيستند. به طوري که پايل در کتابش تخمين زده است پيش پردازش داد ه ها به تنهايي در ٦٠ درصد از موارد مورد نياز است . .پيش پردازش داد هها شامل چهار بخش زير مي باشد:
الف ‐ آماده سازي داد ه هاي خام اوليه در قالب مجموعه داد ه اي نهايي که در ديگر مراحل داده کاوي مورد استفاده قرار مي گيرد.
ب ‐ انتخاب موارد و متغيرهايي براي تجزيه و تحليل مورد نظر مي باشند .
ج ‐ در صورت نياز تغيير شکل داد ه ها .
د‐ حذف مقادير حدي .
٤-٣گام مدل سازي. انتخاب و پياده سازي تکنيک مناسب داده کاوي وظيفه اصلي اين مرحله است . در عمل ، چندين مدل به طور همزمان پياده سازي شده و سپس بهترين آنها انتخاب مي شود. شايد بتوان به طور خلاصه گفت که ماموريت اصلي کاوش داد ه ها به عهده اين گام است .بخش هاي مختلف اين گام عبارتند از:الف ‐ انتخاب و استفاه از تکنيک مدل سازي مناسب . ب ‐ دست کاري و تنظيم مدل و استفاده از الگور يتم ها براي دستيابي به نتايج بهينه د‐ در صورت نياز برگشت به گام پيش پردازش .
٥-٣گام ارزيابي و استنتاج مدل . در اين گام مدل يا مدل هاي که در گام مدل سازي مورداستفاده قرار گرفته اند از نظر کيفيت و اثر بخشي مورد آزمون قرار مي گيرند . در تمام موارد، مدل هاي داده کاوي بايد به فرآيند تصميم گيري کمک کنند. اين گام نيزبه بخش هاي زير تقسيم مي شود.
الف ‐ پاسخ هاي داده شده توسط مدل هاي گام قبل از نظر کيفيت و اثربخشي مورد آزمون قرار گيرند .
ب ‐ تخمين مجموعه خروج يهاي مدل و ارزيابي آن با اهداف اوليه .
ج ‐ مشخص نمودن جنبه هايي از مساله که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته اند.
د‐تصميم گيري بر اساس نتايج حاصل از مدل هاي داده کاوي .
٦-٣گام به کارگيري . يک مدل تا زماني که در شرايط تجاري قرار نگيرد قدرت و ضعف خويش را نمايان نمي سازد. بنابراين بايد مدل حاصله را در شرايط واقعي به کاربرد. اين گام نيز شامل بخش هاي زير است
الف ‐ به کارگيري مدل هاي مدل خلق شده .
ب ‐ اخذ يک گزارش ساده
ج ‐ اخذگزارشات پيچيده تر.
دنبال کردن چنين متدولوژي است که به داده کاوي توان عميق تر نگاه کردن به مساله را مي دهد.
٤-فرايند داده کاوي در مطالعه موردي
١-٤درک موقعيت کسب و کار:
آنچه در مقدمه آورده شده حاصل درک مسئله مي باشد که به طور خلاصه مي خواهيم با داده کاوي و بررسي داده هاي گذشته قواعد پنهان موجود را کشف و براساس آنها سيستم پشتيباني تصميم ايجاد کنيم تا مراکز پذيرش و اسکان مسافرين براساس قواعد يافت شده و بدون نياز به افراد متخصص و توانائيهاي ذهني انها براساس پرسشنامه بهترين و مناسب ترين مکان را پيشنهاد بدهند البته در کمترين زمان ممکنه .
در شهر ياسوج و مخصوصا در ايام تعطيلات بدليل کمبود مکان اقامتي مسافرين با مشکلات فراواني جهت اسکان مواجه مي شود که با وجود همه تلاشها صورت گرفته همچنان با مشکلات فرارواني روبرو ست ، در نتيجه هزينه اقامت در ايام تعطيلات بالا و خدمات بسيار کاهش مي يابد.
با توجه به مشکل فوق آموزش و پرورش جهت ارائه خدمات بهتر و ارزانتر به کارکنان خود، ستادي به نام ستاد اسکان مسافران تشکيل داده است ستاد اسکان مسافرين فرهنگي وظيفه راهنماي و پذيرش کارکنان وزارت آموزش و پرورش که به ياسوج مسافرت مي نمايند را برعهده دارد اين ستاد صرفا در ايام تعطيلات مدارس فعال مي گردد زيرا مکانهاي اقامتي انها مدارس مي باشد .کارکنان ستاد با همکاري سرايداران مدارس در تعطيلات بجاي ميز و نيمکت در کلاسها فرش و يخچال و امکانات رفاهي جايگزين و آماده پذيرايي از مسافرين مي گردند. در اين سيستم بيش از ٢٠٠ مدرسه با امکانات مختلف وجود دارد که به رتبه هاي ويژه ،تجهيز، نيمه تجهيز، عادي تقسيم مي گردند و هر کدام داراي تجهيزات خاصي مي باشند، اين مدارس در مکانهاي مختلف در شهر پراکنده مي گردند ، بنابراين انتخاب بهترين مکان و پيشنهاد به مسافرين با خصوصيات مختلف ،تا بيشترين رضايت را داشته باشند وظيفه سختي مي باشد، به طور خلاصه مي توان فرض کرد شرکتي بيش از ٢٠٠ مرکز اقامتي دارد و بايد به صورت متمرکز اقدام به پذيرش و اسکان آنها اقدام نمايد.
٢-٤گام درک داد ه ها:
داده هاي سه سال ستاد اسکان فرهنگيان اموزش و پرورش در دسترس مي باشد که پس از بررسي داده ها الگوهاي رفتاري اطلاعات دو دوره سال نو و تعطيلات تابستان به صورت کاملا متفاوت مشخص گرديد.
