بخشی از مقاله
چکیده:
گسترش بازارهای رقابتی، صنایع مختلف را ملزم به توجه بیشازپیش به بهبود کیفیت تولیدات خود مینماید که از الزامات آن وجود یک سیستم اطلاعاتی است تا هزینههای مرتبط با کیفیت محصول را برآورد نماید. نظر به تفاوت موجود بین ساختار و جریانکاری سازمانهای مختلف، روش واحدی جهت جمعآوری هزینههای کیفیت وجود ندارد. لذا این تحقیق در نظر دارد به طراحی سیستم جمعآوری هزینههای کیفیت در چارچوب واحد کیفیت شرکت مهندسی و ساخت لوکوموتیو مپنا بپردازد.
بهطوریکه ابتدا چارچوب موردمطالعه به روش دلفی طراحی و سپس به شناسایی و طبقهبندی هزینههای کیفیت در 4 گروه هزینههای پیشگیری، هزینههای ارزیابی، هزینههای شکست داخلی و هزینههای شکست خارجی اقدام شد؛ و بعد با مراجعه به مدارک واحد حسابداری** هزینههای هر یک از فعالیتها و همچنین کل هزینههای کیفیت برآورد و سرانجام جهت کنترل وضعیت گزارشات، از روشهای تجزیهوتحلیل پارتو و استخوان ماهی، به تجزیهوتحلیل اطلاعات حاصله اقدام گردید.
آنچه بهعنوان نتیجه و هدف اجرایی این سیستم حاصل میشود، شناسایی فعالیتهای کیفی سازمان است و درنهایت این سیستم برای مدیران امکان اخذ تصمیمات دقیقتر در جهت بهبود سیستمهای کیفیت سازمان را فراهم میآورد.
1 مقدمه:
بهطورکلی از هر سازمانی انتظار میرود که محصولات و خدماتی در سطح کیفیت مطلوب ارائه نماید که بهتبع آن مستلزم صرف هزینههای هنگفتی از بودجه، در جهت دستیابی به این سطح از کیفیت و همچنین کنترل آن خواهد بود. دستهای از هزینههایی که در این جریان صرف میشود در قالب هزینههای برنامهریزیشده گنجانده میشود که این دستهعموماً در راستای دستیابی و حفظ کیفیت صرف میشود، اما دسته دیگری از هزینهها که در قالب هزینههای برنامهریزینشده قرار میگیرد ناشی از عدم انطباقهایی است که در روند تولید محصول یا پسازآن رخ میدهد.
هزینهیابی کیفیت اصولاً بهمنظور تنظیم و متعادلسازی هزینههای کیفیت سازمان به کار گرفته میشود و با ریشهیابی هزینههای برنامهریزینشده - هزینه شکست داخلی و خارجی - در هزینههای برنامهریزیشده - هزینه پیشگیری و ارزیابی - ، به کاهش هزینههای کیفیت منجر میگردد که البته مابهالتفاوت این هزینهها را میتوان بهعنوان سود تلقی نمود؛ که این امر به صورت شماتیک در شکل1 نشان داده شده است.
شکل - 1 - تغییرات حاصل از پیادهسازی هزینهیابی کیفیت
با توجه به موارد ذکرشده، وجود سیستم اطلاعاتی جهت ارائه اطلاعات مرتبط با تولید محصول باکیفیت ضروری مینماید و تأکید بر درک و توجه به هزینههای کیفیت و کوشش در جهت کنترل اینگونه هزینهها، زمینه را جهت طراحی سیستمی برای شناسایی هزینههای کیفیت فراهم میآورد. نظر به اینکه ساختار و جریانکاری سازمانها با یکدیگر متفاوت است، روش واحدی برای جمعآوری هزینههای کیفیت وجود ندارد
لذا این پژوهش از روش »هزینهیابی کیفیت به وسیله طراحی سیستم هزینهای جامع« و همچنین مدل PAF4 به طراحی سیستم جمعآوری هزینههای کیفیت در شرکت مهندسی و ساخت لوکوموتیو مپنا پرداخته است؛ که این سیستم به صورت موردی برای چارچوب واحد کیفیت طراحی شده است؛ بنابراین این پژوهش و همچنین تحلیل گزارشات حاصله میتواند به شناسایی فعالیتهای کیفی و اخذ تصمیمات دقیقتر در جهت بهبود سیستمهای کیفیت سازمان منتج شود.
در ادامه به شرح مختصری از هزینههای کیفیت، روشهای کاهش این هزینه و همچنین مدلهای برآورد آن میپردازیم، اهمیت و ضرورت این پژوهش را بررسی می کنیم و در گام بعدی متدولوژی پژوهش حاضر تشریح و تحلیل و ارائه راهکارهای نتایج حاصله صورت میپذیرد.
2 پیشینه هزینههای کیفیت
پروفسور جوران5 - اوایل دهه - 1950 مؤلف هند بوک کیفیت، در یکی از فصول آن به هزینههای کیفیت اشاره نموده است، مدل جوران بر این نکته مهم تأکید دارد که هزینههای کیفیت برای محصولات در دست مشتریان بسیار زیاد و غیرقابل مقایسه با هزینههای کیفیت در سطوح بالاتر است. - جوران، - 2010 در اواسط دهه 1950 مقالهای توسط آقای فیگنبام6 منتشر شد که هزینههای کیفیت را به 3 گروه هزینههای پیشگیری، هزینههای ارزیابی و هزینههای شکست طبقهبندی کرده بود.
در سال 1961 کمیته هزینههای کیفیت انجمن کنترل کیفیت آمریکا - ASQC - به منظور توسعه این روش و کاربرد آن در صنعت شکل گرفت. در پی آن سازمان دفاع آمریکا با انتشار استاندارد نظامی MIL-Q-9858A پیمانکاران خود را ملزم به ثبت و بررسی هزینههای کیفیت نمود. در سال 1981 میلادی استاندارد BS6143 بهمنظور راهنمایی در تعیین و کاربرد هزینههای کیفیت در انگلیس منتشر شد.
رابرت اس. کاپلان7 و دیوید پی. نورتون - 1990 - 8 در روش کارت امتیازی متوازن9 پیشنهاد میکنند که مدیران اطلاعاتی را در مورد عوامل هزینهزا در امر کیفیت از چهار منظر مشتری، فرآیندهای داخلی کسبوکار، مالی و منظر رشد، نوآوری و یادگیری سازمان بهطور هماهنگ در یک کارت یادداشت کنند و به تحلیل آنها بپردازند. بعد از جمعآوری این اطلاعات با قرار دادن آنها در کنار هم و ارزیابی و بررسی اطلاعات گردآوریشده بر اساس چهار منظر ذکرشده، علاوه بر اینکه تخمینی از عملکرد صرف هزینههای کیفی به دست میآید، میتوان میزان این هزینهها را نیز تا حد زیادی معین کرد.
