بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر، نرخ و تنوع دستگاههایسیار متصل به اینترنت - همچون تلفنهای هوشمند یا تبلتها - روز به روز در حال گسترش است و محبوبیت فزاینده آنها قابل انکار نیست. دستگاههایسیار به عنوان سهلترین و موثرترین ابزارهای ارتباطی محسوب میشوند که علاوه بر نقش حیاتیشان در زندگی انسان، استفاده از آنها به زمان و مکان خاصی محدود نمیشود. پیشنهاد ابتدایی، طراحی سیستمی برای ایجاد یک سیستم نرمافزاری آموزش هوشمند و قابل نصب روی دستگاههایسیار با نام MITS است که از هوشمندی کافی جهت تعامل با کاربر و ارائه محتوای آموزشی متناسب با همان کاربر - شخصی سازی - برخوردار باشد تا آموزش بهینهای را حاصل شود.
این سامانه برپایه 6ماژول اصلی و با ادغام دو فناوری "آموزشسیار" و "سیستمهای خودآموز هوشمند" پدید میآید. سیستم پیشنهادی، علاوه بر اینکه عامل مهمی در تغییر الگو از آموزش تحتدسکتاپ به آموزشسیار است، - 1 - آموزش منطبق بر سبکیادگیری یادگیرندگان - بر اساس مدل فلدر-سیلورمن - ؛ - 2 - کمتر شدن شکاف بین مدرس و یادگیرنده - با افزایش راههای ارتباطی - ؛ - 3 - سهولت خودآموزی؛ - 4 - تسریع در فرآیند یادگیری - به کمک شخصیسازی - ؛ - 5 - ادغام با آموزش سنتی؛ - 6 - قابلیت دسترسی به منابع آموزشی در هر زمان و هرمکان را نیز در پی دارد.
واژگان کلیدی: مدل سبک یادگیری فلدر-سیلورمن، خودآموز هوشمند سیار، مدل استنتاج BN
-1 مقدمه
بطور عام آموزشالکترونیکی به معنی بهبود کیفیت فعالیتهای آموزشی با بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - است - . - Eustace, 2003 در ابتدا از رسانههایی نظیر لوحهای فشرده یا وب برای آموزشالکترونیکی استفاده میشد اما این آموزشها ایستا، غیرهوشمند و غیرقابل انعطاف بودند چراکه عناوین درسی با یک روال از پیش تعیین شده سازماندهی و این عناوین به روشهای مختلف اما گونهای یکسان به دانشآموز ارائه - نمایش - داده می-شدند - . - Movafegh Ghadirli and Rastgarpour, 2012 تنوع دانشآموزان سبب میشد تا این سبک آموزش کارایی چندانی نداشته باشد.
در این شیوه آموزش نیاز بود تا برخی مباحث بارها برای گونهای از دانشآموزان تکرار شود و از سویی دیگر یک فصل از درس برای گونهای دیگر از دانشآموزان حذف شود. بعدها محققان علوم پداگوژی - روشهای یادگیری/یاددهی - به این نتیجه رسیدند که پویایی و هوشمندی لازمه این نوع آموزش است وقطعاً دشواری کار ایجاد یک سیستم قابل استفاده و قابلاعتماد بود - Movafegh Ghadirli and Rastgarpour, 2012 - ؛ لذا نسل بعدی سیستمهای آموزشی هوشمند به وجود آمد.با نگاهی به دنیای واقعی این نتیجه حاصل میشود که در یک آموزش خصوصی، یک معلم خبره میتواند متناسب با استعداد و ویژگیهای دانشآموز خود، ترتیب فصول درسی و سرعت تدریس خود را تغییر دهد، از ابزارهای کمک آموزشی استفاده کند و نحوه بیان خود را متناسب با خلقیات دانشآموز تنظیم نماید و یا حتی برخی روزها به دلیل نامناسب بودن شرایط روحی دانشآموز، تدریس ننماید.
از سوی دیگر یکی از حوزههای جذاب، بهینه و پرکاربرد فناوری، استفاده از »دستگاههایسیار« برای انجام امور است، محققان در عصر حاضر سعی دارند که مفهوم »آموزشسیار« را جایگزین مفاهیم قبلی نمایند و نرمافزارهای آموزشی را بگونهای توسعه دهند که قابل پیادهسازی روی دستگاههایسیار باشد؛ بر اساس آمارهای ارائه شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در بهمن سال 1391 بیش از 92 درصد مردم ایران صاحب تلفنهمراه بودهاند - وزارت ارتباطات و فناوری اطﻻعات, بهمن . - 1391 آموزشسیار نیز مانند آموزشالکترونیکی، به خودی خود از هیچ استانداردی پیروی نمیکند و تنها مدلهای آموزشی رایج را توسعه میدهد.
آموزشسیار به معنای استفاده از نرمافزارهای کاربردی آموزشی روی دستگاههایسیاری همچون تلفنهایهوشمند، PDA ها و تبلتها - البته لپتاپها جزء سیستمهایسیار محسوب نمیشوند زیرا دستگاههایسیار، کوچک، قابل حمل و فشرده هستند و به راحتی در جیب قرار میگیرند. بر خلاف لپتاپها که گران، سنگین و پرمصرف هستند - است page24. - Movafegh Ghadirli and Rastgarpour, 2012 - در عصرحاضر، دستگاههایسیار بطور قارچگونه در حال افزایش هستند؛ چراکه این دستگاهها به عنوان سهلترین و موثرترین ابزارهای ارتباطی محسوب میشوند و علاوه بر نقش حیاتی که در زندگی انسان دارند، استفاده از آنها به زمان و مکان خاصی محدود نمیشود.
اگرچه دستگاههایسیار مزایایی همچون "قابلیت جابجایی"، "بهینگی" و "سهولت استفاده" را با خود به همراه دارند ولی با این وجود، با چالشهایی در منابع - همچون طول عمر کوتاه باطری، ظرفیت اندک حافظه و پهنای باند اندک - و نیز در ارتباطات - همچون قابلیت جابجایی و امنیت دادهها - نیز مواجه هستند که این دلایل سبب کاهش کیفیت برخی سرویسهای آنها میشود. لذا در این پژوهش بخشی از یک سیستم آموزش الکترونیکی مورد بررسی قرار میگیرد که در آن، با بهرهگیری از فناوری وب و بستر دستگاههای سیار، کاربر فرآیند یادگیری را طی خواهد نمود.
هدف کلی دراین تحقیق، پر کردن خلاء میان فناوری »سیستمهای خودآموز هوشمند« و »دستگاههایسیار« است تا بتوان نوعی آموزشسیار، ارزان، دسترسپذیر، جذاب، موثر و بهینه را برای گونههای مختلف یادگیرندگان در هر مکان و هر زمان تامین نمود - قدیرلی و همکاران، . - 1393ابتدا در بخش 2 به تاریخچه آموزش هوشمند و سیار و بطور کلی سیستمهای خودآموز هوشمند اشاره میشود، در بخش 3 به طور خاص به سیستمهای آموزش هوشمندی که قابل اجرا روی دستگاههای سیار هستند، پرداخته شده و در بخش 4 دلایل و توجیه ارائه سیستم پیشنهادی MITS مطرح خواهد شد، در بخش 5 و 6 فرآیند طراحی سیستم MITS تشریح شده و اسکرینشاتهایی از سیستم مذکور ارائه خواهد شد و نهایتا در بخش 7 به بحث و بررسی نتایج این پژوهش می-پردازیم.
-2 تاریخچه
از سال 2003 میلادی، آقای Chang و همکارانشان بحث آموزشالکترونیکی توسط دستگاههایسیار را مطرح نمودند - . - Chang, Sheu et al., 2003 بطور عمده، مطالعات در حوزه آموزشسیار در دو جهت صورتگرفته است: - 1 - ارزیابی و اثربخشی آموزشسیار؛ - 2 - طراحی سیستمهای آموزشسیار.در بعد "ارزیابی و اثربخشی آموزش سیار" اغلب تحقیقات در خصوص میزان اثربخشی آنها مثبت ارزیابی شده است. برای مثال Evans در سال 2008 با استفاده از مشاهدات خود، اثربخشی یک سیستم آموزشسیار که جهت آموزش کسبوکار در دانشگاهها استفاده میشد را بررسی نمود - . - Evans, 2008 در سال 2009 یک مقاله پیمایشی توسط Al-Fahadجهت بررسی میزان اثربخشی آموزشسیار در سطح گرایش و درک دانشآموزان دبیرستانی ارائه شد - -Al . - Fahad, 2009
نتایج حاصل از این تحقیقات سبب انجام برخی اقدامات شد Ketamo در سال 2003 یک محیطآموزشی تطبیقی با نام xTask را توسعه داد؛ نتایج در آن سال نشان داد کهعموماً فناوریهای سیار سبب افزایش قابلیتهای آموزش تحتشبکه میشوند ولی نمیتوانند جایگزین رایانههای رومیزی شوند - . - Ketamo, 2003 در سال 2008 در بحث آموزش، Doolittle وMariano تاثیر »نقش تفاوتهای فردی در میزان حافظه کاری« را ارزیابی نمودند، نتایج این تحقیق نشان داده که کارایی دانشآموزان در یک محیطآموزشی ثابت - بیحرکت - بهتر از آموزش سیار است و حتی تاثیرات تعاملی نشان داد که دانشآموزانی که از حافظه کاری کمتری برخوردارند، در محیطهایآموزشیسیار بسیار ضعیفتر عمل میکنند - Yarandi . - Doolittle and MaRIanO, 2008
و همکاران در سال 2011 یک سیستم آموزشسیار شخصیشده بر مبنای قابلیتهای فردی یادگیرنده ارائه کردند که برای طراحی آن از قابلیتهای یادگیرنده برمبنای تئوری Items Response استفاده شدهاست؛ این سیستم براساس پروفایلهای معنایی کاربر و تحلیل قابلیتهای یادگیرنده، محتوای درسی مناسب و مختص وی را ارائه میدهد - Yarandi, Jahankhani et al., . - 2011در بعد "طراحی سیستمهای آموزشسیار" نیز محققان برای تثبیت محتوای آموزشی، اقدام به طراحی برخی از سیستمها نمودند. بطور مثال یک سیستم خودآموز هوشمند سیار که توسط Bull، Cui، MeEnvoy، Reid و Yang در سال
