بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از منابع سازمانها برای تولید محصول و دستیابی به اهداف تعیین شده، منابع انسانی است که در مقایسه با سایر منابع مادی و فیزیکی، به عنوان مهمترین عامل تولید و سرمایه اصلی سازمان شناسایی شده است. در واقع می توان گفت پایه اصلی رشد و تعالی سازمان، وجود منابع انسانی خلاق و نوآور است. محاسبه ارزش عوامل تولید در سیستم های حسابداری، همواره یکی از دغدغه های مدیران بوده است. محاسبه ارزش سایر عوامل موثر بر تولید کالاها و خدمات، به غیر از ارزش منابع انسانی، بر اساس استانداردها و اصول تعیین شده قابل انجام است اما مدیرانمعمولاً در مورد منابع انسانی خود و ارزش اقتصادی نیروها، اطلاعاتی در اختیار ندارند. این موضوع به خصوص در سازمانهایی که اطلاعات، دانش، مهارت و خلاقیت نقشی راهبردی در دستیابی سازمان به چشماندازها و اهداف ایفا میکنند، حایز اهمیت میباشد. با توجه به توضیحات ارائه شده، در این پژوهش، بدنبال تبیین چگونگی شناسایی عوامل تاثیرگذار در حسابداری منابع انسانی و ارایه فرایندی به منظور ارزشیابی پولی سرمایههای انسانی در سازمانها هستیم.
واژگان کلیدی: حسابداری منابع انسانی، سرمایههای انسانی، ارزش پولی منابع انسانی، صنعت خدمات انفورماتیک
مقدمه:
در عصر حاضر، منابع انسانی به عنوان مهمترین منبع سازمان تلقی میشود و میتوان انتظار داشت سازمانهایی که مدیریت مناسبی بر این منبع دارند، سطوح بالای عملکردی و نهایتاً سودآوری را خواهند داشت . - Bassi & mamurrer , 2005 - مهمترین عامل موفقیت سازمانها در مهارت و تواناییهای کارکنان آن سازمان نهفته است؛ لذا ارزش سازمان تا حد زیادی با ارزش منابع انسانی آن سازمان مرتبط بوده و به هم پیوند خوردهاند . - Gebuer, 2003 - منابع انسانی ماهر و متخصص برای یک سازمان همانند دارائی فیزیکی و مالی آن سازمان دارای اهمیت بوده و به همین دلیل است که مدیران سازمانها همواره برای توسعه کارآیی کارکنان خود، مبالغی را صرف آموزش نیروها می کنند . - Chandra, 2010 -
از آنجا که موفقیت سازمانها در گرو استفاده موثر از منابع انسانی است - Bassi & mamurrer, 2005 - ، بر این اساس تعیین میزان ارزش پولی منابع انسانی فعال در سازمان، همواره یکی از دغدغههای مدیران سازمانها بوده است. خصوصاً در سازمانهایی که بر اساس تخصص و نوآوری های افراد دانشی1، محصولات و مدلهای کسب و کار آتی توسعه پیدا میکنند و نقش دانش و سرمایههای دانشی در آنها بیشتر است، محاسبه ارزش منابع انسانی از اهمیت بالاتری برخوردار است. با این وجود به رغم آنکه بیشتر مدیران اطلاعات گسترده ای درباره منابع مادی و مالی خود دارند، ولی در مورد منابع انسانی خود و ارزش اقتصادی نیروها، اطلاعاتی در اختیار ندارند . - Chandra, 2010 -
یکی از مهمترین وظایف مدیران مالی و حسابداری، نگهداری حساب سرمایه و دارایی های شرکت به روشهای مختلف از جمله ترازنامه2 و صورت حساب سود و زیان3 است. در مباحث نوین مدیریت، موضوع منابع انسانی و راهکارهای ارزش گذاری آن، جایگاه و اهمیت ویژه ای یافته است که از یک طرف جزء منابع لایزال تلقی میشوند و از طرف دیگر بی توجهی به آن، سایر منابع سازمان را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار میدهد. بنابراین ارزشگذاری منابع انسانی سازمان، یکی از مهمترین موضوعاتی است که در بسیاری از شرکت ها مغفول مانده است. این در حالی است که تردیدی نسبت به ارزش گذاری منابع انسانی در سازمان وجود نداشته و مدیران می دانند که بایستی ارزش منابع انسانی به عنوان مهمترین منبع سازمان، در گزارشهای مالی انعکاس یابد.
لذا شناسایی مکانیزمی قانونمند برای اندازه گیری و ثبت حساب دارایی نیروی انسانی سازمان ضرورتی انکار ناپذیر است تا به کمک آن بتوان ارزش منابع انسانی را با سایر منابع سازمان در قالب زبان تجاری، یعنی حسابداری؛ مقایسه و گزارشگری نمود - Bassi &. - mamurrer, 2005حسابداری منابع انسانی علمی است که بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده توسط فلم هولتز1 و همکارانش در دانشگاه میشیگان2 ایجاد شده است . - Theeke, 2005 - هدف اصلی حسابداری منابع انسانی کمک به مدیریت برای دستیابی آسانتر به اطلاعات مربوط به هزینه و ارزش منابع انسانی، پذیرفتن منابع انسانی به عنوان دارایی و منظور کردن این دارایی در ترازنامه3 و گزارش های مالی4 است . - Chaudhry & Roomi, 2010 -
حسابداری منابع انسانی نه تنها شامل اندازه گیری تمام هزینهها و سرمایه گذاری در رابطه با استخدام، جایگزینی، آموزش و توسعه کارمندان میشود بلکه شامل تعیین ارزش اقتصادی انسانی در سازمان نیز میباشد . - Flamholtz, 1999 - با توجه به اینکه در سازمانهای امروزی، نیروی انسانی شاغل علاوه بر انجام وظایف عمومی، قادر به ارائه خدمات تخصصی نیز میباشد، که بیش از پیش برای سازمان ارزش آفرین خواهد بود، بنابراین لزوم وجود سیستم و ابزاری که بتواند ارزش واقعی خدمات ارائه شده توسط نیروی انسانی را به عنوان سرمایه فکری تعیین کند احساس می شود.
با توجه به توضیحات ارایه شده، هدف این پژوهش ارایه روشی جهت چگونگی شناسایی عوامل تاثیرگذار در حسابداری منابع انسانی و طراحی فرایندی به منظور محاسبه ارزش پولی منابع انسانی در سازمانها میباشد.حسابداری منابع انسانی شامل چندین گام است. در گام اول، عوامل و متغیرهای موثر بر حسابداری منابع انسانی در سازمان میبایست شناسایی گردد، در گامهای بعدی؛ بر اساس روشهای وزن دهی و رتبه بندی، مدل ریاضی ارزش گذاری منابع انسانی طراحی و نهایتاً ارزش پولی منابع انسانی جهت گزارشدهی تعیین میگردد.
سابقهی تاریخی حسابداری منابع انسانی:
مقالات و تلاش های انجام شده توسط فلم هولتز و همکارانش در دانشگاه میشیگان، منجر به فرموله شدن و ایجاد حسابداری منابع انسانی شده است . - Theeke, 2005 - فلم هولتز به عنوان مهمترین صاحبنظر حسابداری منابع انسانی، به لحاظ تاریخی، سیر تحول و تکوین حسابداری منابع انسانی را در قالب مراحلی تفکیک شده می داند و پنج مرحله را در توسعه حسابداری منابع انسانی ذکر می کند:
·مرحله اول سالهای :1960-1966 در این دوره مفهوم حسابداری منابع انسانی, استنتاجی از نظریهی اقتصادی »سرمایه انسانی« و متأثر از مکتب »منابع انسانی نوین« و روانشناسی سازمانهای متمرکز و تاثیر نقش رهبری در سازمان بود.
·مرحله دوم سالهای :1966-1971 تحقیقات فنی و عملی در این دوره به الگوهایی برای اندازه گیری دقیق و تعیین هویت استفاده کنندگان بالقوه این روش و استفاده تجربی حسابداری منابع انسانی در سازمانهای واقعی معطوف گشت.
·مرحله سوم سالهای :1971-1976 این دوره را می توان دوره توجه پژوهشگران و سازمانها به حسابداری منابع انسانی دانست. سازمانهای کوچک تلاش بیشتری برای به کار بردن حسابداری منابع انسانی داشتند. برآوردها و نتیجه گیری-های به عمل آمده بر اساس تاثیرات بالقوه اطلاعات حسابداری منابع انسانی بر مدیریت اجرایی و تصمیمات سرمایه گذاران بود.
