بخشی از مقاله
چکیده:
افزایش جمعیت کشورها و به موازات آن نیاز به تامین احتیاجات غذایی مردم از مهمترین مسائلی است که باید به آن پرداخته شود . در این راستا، تضمین سلامت محصولات کشاورزی و فراوردههای غذایی مورد مصرف جامعه مهم میباشد زیرا بهداشت و سلامت اجتماعی و اقتصادی جامعه در گرو برخورداری از غذای سالم است. این مسئله هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی اهمیت بسیار دارد. از طرف دیگر، امروزه تنوع تولیدات مواد غذایی روز به روز درحال افزایش میباشد و لذا امنیت، بهداشت و ایمنی مواد غذایی و نهایتاً تامین سلامت مصرفکنندگان از جمله شاخصهای مهم در توسعه پایدار کشاورزی و روستایی محسوب میشود. در بسیاری از جوامع در نتیجه عدم رعایت موازین بهداشتی در مواد غذایی، علاوه بر درگیر نمودن بیماران با مشکلات بهداشتی، هزینه های اقتصادی فراوانی نیز به دولتها تحمیل نموده است .
علاوه بر این، انجام مبادلات و معاملات تجاری محصولات کشاورزی بین کشورهای مختلف در قالب ضوابط سازمان تجارت جهانی و رعایت استانداردهای سلامت این محصولات نیز لزوم توجه به ایمنی و بهداشت مواد غذایی را بیش از پیش نمایان می سازد. از آنجائیکه بیش از %80 شیوع بیماری های ناشی از مواد غذایی، به غذاهایی که در منزل آماده میشوند برمیگردد اتخاذ شیوه های مناسب بهداشتی در محیط منزل از اهمیت بالایی برخوردار میباشد. به همین دلیل، مقاله حاضر ضمن تشریح جایگاه ایمنی غذایی در خانواده، توصیههای عملی به منظور ترویج مناسب آن در بین خانوارها و بخصوص زنان ارائه میدهد.
کلمات کلیدی: توسعه پایدار، امنیت غذایی، ایمنی غذایی.
مقدمه:
بی شک در دنیای امروز دستیابی به توسعه پایدار در امنیت غذایی بدون در نظر گرفتن توسعه روستاها امکانپذیر نمی باشد. بنابراین درجهت توسعه پایدار روستاها تمام مسائل و مشکلات مربوط به روستاها بایستی مرتفع گردد. بزرگترین عامل در جهت افزایش درآمد و ارتقاء سطح زندگی روستاییان گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی است. منشأ فکری بحث ایمنی غذایی، به عنوان یکی از مهمترین مؤلفه های امنیت ملی، به بحران غذا در اوایل دهه 1970 در جهان برمیگردد. بر اساس تعریفهای مختلف ارائه شده، امنیت غذایی به مفهوم دسترسی همه مردم در همه اوقات و همه زمانها به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم و پویاست - قاسمی، 1383، . - 12
مطالعه تاریخ سیاسی- اقتصادی جهان و مناسبت های موجود در بازارهای جهانی گویای این مطلب است: خطراتی که امنیت و رفاه آینده جوامع بشری را تهدید می کند نه چندان خطراتی چون برخوردهای بین المللی و تجاوز بوسیله یک قدرت خارجی، بلکه بی ثباتیهای اقتصادی، بوم شناسی و اجتماعی بخصوص پدیده ناامنی غذایی است. ناامنی غذایی از جمله عواملی است که می تواند ارزشهای حیاتی و در نتیجه امنیت ملی یک کشور را به مخاطره بیاندازد. با توجه به معاملات و مبادلات انجام شده در بخش کشاورزی و وابستگی کشورهای فقیر و درحال توسعه، نه تنها سرنوشت سیاسی - اقتصادی کشورهای نیازمند بوسیله کشورهای صنعتی رقم می خورد، بلکه زندگی روزمره آنها به تصمیمات کشورهای سلطه گر بستگی یافته است و رهایی از این وابستگی و رسیدن به استقلال ملی و پیشرفت اجتماعی جز با توسعه اقتصادی میسر نیست و محور توسعه اقتصادی توسعه کشاورزی است و توسعه کشاورزی جز با بهره گیری از روشهای علمی و دستاوردهای تکنولوژیک امکانپذیر نیست.
بدون تردید دستیابی به امنیت غذایی پایدار مستلزم توسعه کشاورزی و توسعه روستایی در کشور است. توسعه روستایی باید ارتقای همه جانبه سطح زندگی مادی و معنوی و تأمین نیازهای اساسی روستائیان را هدف قرار دهد و درنهایت به توانمند کردن و بالا بردن ظرفیت آنان جهت برآوردن نیازهای خودشان بینجامد. این توسعه در کل بایستی به افزایش تولید و کاهش فقر روستایی بینجامد. یکی از عوامل مؤثر در حیات هر موجود زنده غذا می باشد و ادامه زندگی بدون دسترسی به غذای مناسب امکان پذیر نیست. همین ماده غذایی در صورتی که ناسالم و غیربهداشتی باشد نه تنها برای تأمین نیازهای بدن مفید نیست بلکه می تواند عامل بروز بیماری های گوناگونی از جمله مسمومیت ها، بیماری های روده ای، آلرژی، سوء تغذیه و غیره شود. طی تحقیقاتی که در کشور ما شده است حدود%25موادغذایی تولید شده به دلیل فساد آنها تبدیل به زباله می شود.
رعایت بهداشت موادغذایی در مراحل: تهیه و تولید، توزیع و عرضه موجب میشود تا ماده غذایی سالم با کیفیت بالای بهداشتی به دست مصرف کننده برسد. با وجود ارتقاء سطح بهداشت عمومی و کاهش میزان مرگ و میر و ابتلاء به بیماری در دهه اخیر، بیماری های ناشی از غذا در کشور، به علت عدم وجود یک سیستم کارآ و جامع کنترل مواد غذایی، هنوز یکی از مشکلات عمده است. یک سیستم ملی کارآ برای کنترل ایمنی مواد غذایی علاوه بر کمک به ارتقاء وضع تغذیه و سلامت جامعه به بهبود صنایع غذایی، افزایش تولید و افزایش سطح درآمدها می انجامد. بنابراین بهبود ساختار زیربنایی و قوانین موجود، برای داشتن یک سیستم کنترل مواد غذایی کارآ در سطح ملی حائز اهمیت است. بهترین شیوه برای نهادینه کردن عادت های مثبت، آموزش است و از آنجائیکه خانواده کانون مهمی در زندگی افراد جامعه، بویژه روستاییان میباشد بهتر است برای این افراد آموزش هایی به منظور افزایش ایمنی غذایی عمومی افراد ارائه گردد.
در حال حاضر مشکلات و نقاط ضعف سیستم کنترل مواد غذایی در کشور ما عبارتند از؛
-نبود ساختار مناسب ایمنی غذا
-قوانین ناکافی
-تسهیلات آزمایشگاهی و حمل و نقل نامناسب
-کمبود نیروی انسانی آموزش دیده
-آگاهی پایین مصرف کنندگان
-نبود سازمان ویا نهاد مسئول ثبت و پیگیری بیماریهای ناشی از غذا
با توجه به تناظر موجود بین توجه به کیفیت و سطح تکنولوژی، صنایع فراوری مواد غذایی در کشور عملا در بهترین حالت می توانند کنترل کیفیت را مورد توجه قرارداهند و تضمین کیفیت و حفظ خواص حیاتی مواد غذایی نمی تواند در آنها گسترش یابد. به همین دلیل نیز عیلرغم دریافت گواهینامه های مختلف توان پاسخگویی به نیاز بهداشتی جامعه و ایجاد تعهد در مقابل سلیقه ویا درخواست بازار را ندارد. به همین دلیل نیز
