بخشی از مقاله
چکیده
کتاب درسی دانشگاهی اگر به صورت استاندارد تدوین شود. ابزاری فراگیر محور بوده و یاد گیرندگانبدون نیاز به آموزش می توانند تمام نیاز های علمی خود را از آن کسب کنند.. دانشگاه های مختلف از روشهای گوناگونی مانند: روشهای APA ، شیکاگو، ترابین و غیره برای تدوین مواد آموزشی استفاده میکنند. همچنین دانشگاه ها دارای شیوه نامه های خاص خود هستند و به طور صد در صد هم از آن استفاده نمی کنند. این ناهمگونی برای تولید منابع درسی دانشگاهی مشکلاتی را به همراه داشته است. در نظام آموزشی دانشگاه پیام نور کتاب محور اصلی آموزش می باشد. هدف اصلی پژوهش مطالعه منابع درسی چاپ دانشگاه پیام نور از جنبه تهیه و تدوین و ارائه راهکار مناسب می باشد.
در این پژوهش کتابهای درسی چاپ دانشگاه پیام نور از دیدگاه ساختار اصول تهیه و تدوین، پیروی از اصول معیار واحد بررسی شد و همچنین نقاط قوت و ضعف که در اجزای کتاب مشاهده شده دلیل انجام این تحقیق می باشد. پژوهش از نوع کاربردی بوده و در گروه پژوهشهای پیمایشی- تحلیلی قرار دارد. جامعه آماری شامل 584 نسخه کتاب چاپ دانشگاه پیام نور و 20/000 دانشجوی دانشگاه پیام نور مشهد می باشد. جمع آوری داده ها از منابع درسی و دانشجویان به وسیله سیاهه وارسی و پرسشنامه انجام شد. نتایج نشان داد که در تدوین و نگارش کتابهای پیام نور از معیارهای یکسان استفاده نشده. با استفاده از نتایج پژوهش می توان زمینههای لازم را برای شناسایی و تهیه شیوه نامه جامعتر منابع درسی مهیا نمود، در پایان پیشنهاداتی برای پژوهش های بعدی ارائه شده است.
واژگان کلیدی : اصول و معیار تدوین کتاب ، منابع درسی چاپ دانشگاه پیام نور، دانشگاه پیام نور ، تدوین مواد درسی
مقدمه
نوشتن درواقع سهیم کردن دیگران در اندیشه و آراء خویش است. انگیزه های نگارش علمی ممکن است به قصد کسب رضایت خداوند یا آگاه کردن دیگران از نیات نویسنده باشد. نگارش نه تنها در صدد اجتماعی کردن دانش فردی است، بلکه به شهادت طلبیدن جامعه برای احراز مالکیت اندیشهای خاص نیز محسوب میشود تلاش برای حفظ و ارتقای علمی نیز انگیزه دیگری برای نگارش است. توجه به ساختار نوشته علمی در واقع فراهم ساختن شرایط ارتباط با سایر علاقه مندان در شبکه علمی است. - حری، - 1381 به عقیده وی ذهنیات فرد تا زمانی که در قالبهای شناخته شده، وبا رعایت اصول نگارش علمی مکتوب نشده است شایسته قبول نیست. بلکه نگارش صحیح صاحب اندیشه را ناگزیر به نظم بخشیدن ذهنیّاتش میکند .
گرچه دستیاب کردن آراء و اندیشه ها از طریق نگارش و ارائه آنها شرط لازم برای عینی شدن و علمی شدن آن اندیشه هاست. و بدون گذار از این منازل، سهمی در شبکه علمی نخواهد یافت. تدابیری که در تدوین و نگارش به کار میرود یا به کار بستن آنهارا توصیه میکنند نیز به نیت افزایش قابلیت درک و دریافت نوشته و امکان ایجاد ارتباط موثر با مخاطبان پیش بینی شده است. چگونگی ارتباط از طریق نوشته تابع دو گونه ساختار در نوشته است که میتوان از آن دو با نامهای ساختار درونی و ساختار بیرونی یاد کرد. غرض از ساختار درونی روابط میان اجزاء و عناصری است که نوشته را هویت میبخشد و آن را قابل خواندن میکند. بدین منظور، یک نوشته میبایست از طریق ترکیب درست کلمات، عبارات، جملات، بندها ، فصلها، تدابیر تصویری، وجزآن، " کل" واحدی را پدید آورد که به عنوان اثری مشخص و ممتاز از آثار مشابه دیگر از ساختاری سازماندار و هدفمند برخوردار باشد. - حری، - 1381
بیان مسئله
با اشاره به این مقدمه در این بخش میزان رضایت از منابع درسی دانشگاه پیام نور به شرح زیر مطالعه شده است چهارچوب کتاب درسی دانشگاهی بر پایه چه اصول و معیارهایی باید شکل گیرد که نوعی راهنمای عمل و نقطه شروع کاوش و تحقیق محسوب گردد؛ نه اینکه دانشجوی واجد ذهنی فعال را تنها به تسلیم شدن محض و بیچون و چرا در مقابل مباحث انتزاعی وا دارد، یا اینکه انتهای مسیر، تحقیق و کاوش برای او باشد. - زین الدینی میمند ، - 1385 تولید منابع درسی زبان فارسی مدوّن و برابر با استانداردهای تدوین کتاب درسی برای نظام آموزشی دانشگاه پیام نور دارای اهمیت می باشد. کتاب های درسی دانشگاه پیام نور در مقایسه با سایر دانشگاه ها دارای اختلافاتی می باشد که پس از بررسی بیشتر، دامنه اختلافات، گسترده تر از آن بود که بنظر میرسید ، گاها میزان اختلاف ها به اندازه ای بود که درواقع کتاب درسی از قاعده کتاب علمی خارج شده است. اهمیت این موضوع موجب انجام این پژوهش شد.
در نهایت کتابهای چاپی دانشگاه پیام نور از دیدگاه ساختار اصول تدوین و نگارشی بر مبنای زبان فارسی، دارای مشکلاتی ونقصهایی. مانند: عدم یکپارچگی، وحدت رویه در تنظیم ساختار منابع درسی چاپی دانشگاه پیام نور، عدم توازن در بخش متن، پیروی نکردن از یک اصول معیار واحد استاندارد است.نگارش زبان فارسی سخن گفتن به فارسی برای کسانی که این زبان را از کودکی آموختهاند ظاهراً کار آسانی است. ما به همان سادگی که نفس میکشیم با دیگران نیز سخن میگوییم. اما نوشتن به فارسی به این آسانی نیست. هنگامی که قلم به دست میگیریم تا چیزی بنویسیم، حتی اگر یک نامه کوتاه باشد، غالباً درنگ میکنیم. - نجفی، - 1370
