بخشی از مقاله
چکیده - امروزه زندگی شهری ونظام اجتماعی موجود در شهرها، انسانها را از مسیر اصلی زندگی دور کرده و با وجود رفاه و امکانات بسیاری که در اختیارشان قرار داده از سادگی طبیعت دور شده اند.یکی از بهترین راه های تبادل فرهنگی، گردشگری است. با وجود طبیعت بکری که درپیرامون شهر بستان آباد وجود دارد و اینکه این شهربدلیل قرار گرفتن در چهار راه عبوری گردشگران داخلی وخارجی بطفرف شمال کشور وشهر توریستی سرعین وبطرف تهران ودیگر شهرهای مهم کشور وبالعکس می باشد متاسفانه نبود امکانات اولیه مناسب باعث شده است تا بازدید گردشگران از این شهر تاریخی محدود به دیداری چند ساعته شود.
پس با ایجاد امکانات مناسب با توجه به ظرفیت های بالای این شهر می توان بستان آباد را به یکی از قطب های گردشگری و جهانگردی تبدیل کرد.مقاله حاضرپژوهشی کاربردی در عرصه دانش معماری است و اهداف آن مبتنی بر خلق فضایی با عملکردهای تفریحی - توریستی در کنار جاده منتهی به شمال کشورمی باشد. با توجه به بررسی انجام شده در اسناد طرح های بالا دست در زمینه گردشگری ، طراحی و احداث هتل - تسهیلات گردشگری - یکی از ضروریات این منطقه می باشد.
-1 مقدمه
فراغت یکی از بخش های اصلی فعالیت انسانی به شمار آمده واستفاده مناسب از اوقات فراغت کمکی در راه پیشرفت و آسایش انسان است.در این زمینه سفر،سیاحت وگردشگری به عنوان یکی از بهترین راههای پر کردن اوقات فراغت شناخته میشود،که علاوه بر اینکه عاملی برای کسب تجربه و افزایش تواناییهای جسمی وذهنی افراد است ، وسیله ارتباط بیشتر باسایر مناطق و ملل مختلف وباعث کسب منافع اقتصادی فراوان می شود.
با وجود آثار تاریخی متعدد وطبیعت بکرکه در منطقه بستان آباد وجود دارد و اینکه این شهر یکی از مراکز مهم گردشگران داخلی وخارجی است متاسفانه نبود امکانات اولیه مناسب باعث شده است تا بازدید گردشگران از این شهر تاریخی محدود به دیداری چند ساعته شود.پس با ایجادامکانات مناسب با توجه به ظرفیت های بالای این شهر می توان بستان آباد را به یکی از قطب های گردشگری و جهانگردی تبدیل کرد. توجه به توریسم در دهه های اخیر باعث شده که محیط های طبیعی مربوط به توریسم که عمدتا منابع ثروت کشورها تلقی می شوند ، به دلیل استفاده بی رویه رو به نابودی می گذارند.
به همین دلیل مقابله با این موضوع ، مسئله اکوتوریسم و حفظ منابع در رابطه با توریسم به بحث مهمی در جوامع بین المللی تبدیل شده است . نیاز روانی انسان به در دل طبیعت زیستن از سمتی و دوری روز افزون انسان از طبیعت و ماشینی شدن بیش از پیش زندگی ، هیاهوی شهرها ، ترافیک ، آلودگی های هوا ، آب ، صوتی و ... همه و همه دست به دست هم داده وانسان را وا می دارد که اوقات فراغت خود را به سمت طبیعت بازگشته و ساعاتی را در دل آن بیارامد.
تا حدی که حاضر است در زیر درختی یا بر روی چمنی در میان انبوه ساختمان ها بنشیند. با ساخت مجموعه های تفریحی و گردشگری مسئله ایرانگردی - و حتی جهانگردی - را در پی خواهد داشت به خصوص اینکه در کنار این مجموعه ها ، مجتمع های اقامتی نیزایجاد نمود . مجموعه های تفریحی تقریبا تمام رده های سنی را به خود جذب کرده و پاسخ می گوید .
کودکان ونوجوانان علاوه براستفاده بردن از جنبه تفریحی - مانند بازی و گردش - جذب فعالیت های هنری فرهنگی آن شده و اوقات خود را به بهترین نحو سپری می کنند.برای کهنسالان نیزمکانی جهت انبساط خاطر و اتصال به طبیعت و گاهی مکانی جهت مطالعه می باشد .برای توریست نیز جذاب می باشد چرا که با معماری و تمدنی کاملا متفاوت با آنچه خود دارا هستند آشنا شده و به محیطی سازگار با طبیعت گام نهاده اند .بنابراین طراحی چنین مجموعه ای طی این مقاله پیشنهاد می گردد. - ملا احمدی نمین - 1382
-2 بستان آباد - اوجان -
بستان آباد در یک نگاه فشرده ای از ایران بزرگ ، شهری در میان ابرهای اسطوره ای و نیز روشنای تاریخ ، با صبحدمی که شهره آفاق است . تاریخ این سرزمین را باید از لابلای کتاب های کهن ، سفال های شکسته ، و بناهای ویران گشته فراهم آورد و آن را از ابهام اساطیر بیرون کشید . برای احیای این شهر باید از جان مایه گذاشت ، و هر پاره ای از این موجودیت به یغما رفته را با هر وسیله ممکن بدست آورده ، بررسی کرد و شناخت. چرا که با فرمایشات و شعار های زیبا چاره ای نتوان اندیشید .
شهرتاریخی اوجان مدفون شده در زیر تله هایی از خاک با تاریخ هزار ساله اش ، آثار بجای مانده از غازان خان مغول در چمنزار اوجان، هرکدام برگی زرین است از تاریخ کهن ایران ، که بی شک توجه به این دیار فراموش شده در ایضاح زوایای تاریخ میهن ما تاثیر شگرف دارد. شهر بستان آباد زبان گویای تاریخ کهن و سخنگوی بازماندگان گرانبهایی است که دل از خاک بیرون کشیده می شوند ، یا در دل سنگ ها و کوه ها یافت می گردند ، و در دل شمار پرمعناترین آثار بجا مانده از ایران کهن هستند. - میراث فرهنگی آذربایجانشرقی . - 1378
-3 آثار تاریخی شهرستان بستان آباد
بستان آباد در محل شهر باستانی و گمشده تاریخی »اوجان« بنا شدهاست.اثری از این شهر قدیمی برجای نماندهاست. نام اوجان از قرن ششم به بعد در اکثر کتابهای تاریخی و جهانگردی آمدهاست. اوجان پایتخت ییلاقی در دوره ایلخانان مغول بوده که بعداً در اثر حوادث روزگار، به کلی منهدم شدهاست.غازان خان - متوفی به سال 703 هجری - در اوجان تجدید عمارتی کرد و از سنگ گچ باروکشید و شهر اسلام خواند در آن دارالملک ساخت.
قابل ذکر است که غازان خان هفتمین پادشاه از سلسله ایلخانیان بود که مقر حکومتی او در شهر تبریز قرارداشت و از سال 694 تا 703 هجری قمری سلطنت می کرده است . در دوره ی قاجاریه ، میزامحمد حسن خان اعتماد السلطنه در کتاب خود به نام "مرأتالبلدان" که در دوره ی سلطنت ناصرالدین شاه قاجار تألیف شده است در مورد این منطقه نوشته است که: اوجان ، الحال چمنی راگویند که محل اردو ومشق افواج آذربایجان است، این چمن بسیار خوش آب و هوا ، بی نهایت سبز و خرم می باشد .
خاقان مغفور فتحعلی شاه عمارتی آنجا بناکرد که الان باقی است و این چمن آبادی بزرگی هم دارد. از این که مرکز این منطقه یاآبادی بزرگ آن ازچه تاریخی بستان آباد خوانده شده است، اطلاع موثقی در دست نیست . ولی پرواضح است که این نام گذاری و وجه تسمیه آن به همین سبزی و خرمی و چمنزارهای این منطقه مربوط می شود .
-4 مکانهای دیدنی شهرستان بستان آباد
چشمههای معدنی بستان آباد: چشمههای معدنی بستان آباد در ده اسک کندی در 60 کیلومتری جنوب شرقی تبریز واقع شده است. مظهر اصلی آبگرم بستان آباد در داخل دره که خود از نوع گسلی است قرار دارد. آب آن کمی شورمزه و دبی آن 8 لیتر بر ثانیه است. آب آن از نوع کلروسولفاته ، گازدار و گرم میباشد. در اطراف چشمه رسوب سیاه رنگ دیده میشود. به نظر میرسد که فعالیت چشمه با گسلهایی ارتباط دارد که بخشی از گسل تبریز محسوب میشوند و در عین حال به فعالیت آتشفشانی سهند وابستهاند.
دریاچه قوریگل: تالاب قوریگل در 45 کیلومتری شمال شرقی تبریز در سمت شمالی جاده تهران -تبریز در نزدیکی گردنه شیبلی قرار دارد.این تالاب از نوع تالاب های دایمی شیرین و پرغذا بوده و منبع تامین آب آن نزولات آسمانی،چشمه و جریان های کوچک آب پس از ذوب شدن برف ها است و رودخانه ای به تالاب وارد نمی شود.این تالاب از جمله تالاب های کوهستانی محسوب می شود. حوزه آبخیز تالاب حدود 4000 هکتار است.
بهترین فصل برای عکاسی در این تالاب از نیمه های اردیبهشت تا اواخر مردادماه است این تالاب یکی از مکان های جوجه آوری اردک سفید در کشور است.کشیم گردن سیاه و کشیم بزرگ و آنقوت نیز در فصل بهار و تابستان در این تالاب مشاهده می شوند.حدود 36 گونه پرنده در این تالاب جوجه آوری دارند که این یک امکان فوق العاده برای عکاسی از پرندگان به همراه جوجه هایشان است.امکانات اقامتی نیز در حاشیه این تالاب وجود دارد و به دلیل نزدیکی آن به شهر تبریز به راحتی می توانید به آن دسترسی پیدا کنید.
-1 عمارت نائب السلطنه: این عمارت در سال 1212 ه ق بنا گردیده است که اکنون از او فقط خرابه ای برجای مانده است. این بنا در کنار راه خیرآباد و چمن اوجان است. فتحعلی شاه که به سال 1212سلطنت را به عهده گرفت و 38 سال دوران سلطنتش ادامه داشت در اوجان عمارتی بنا نمود که به نام عمارت نایب السلطنه شهرت یافت در حال حاضر درچمن اوجان در بخش اراضی روستای حاجی اقا ویرانه های ان باقی است.
محوطه این عمارت که در چمن اوجان به مساحت 10 هزار متر مربع می باشد تقریبا پنچ متر از سطح چمن ارتفاع دارد وضع حالی ان حکایت از عظمت بنا می کند. رجالهای درباری وسلطنتی در مسافرت از تهران به تبریز در این عمارت به استراحت می پرداختند. این عمارت از چهار جانب به چمن اوجان مسلط بود و بنا به اظهار معمرین و اهل اطلاع منطقه این عمارت تا اوائل پهلوی سرایدار ونگهبان داشته است.
-2 نادر تپه سی: در این محال آثار بنا و ساختمان مشاهده می شود که گویا نادرشاه در زمان حیات خود در آنجا اقامت گزیده است این تپه در قسمت جنوب شهر بستان آباد واقع است و متعلق به دوران مغول می باشد.
-3 قزل کوشک: ساختمان و قصر سلطنتی شاهان مغول
-4 تپه طاحونه - دیرمان تپه سی - : بین رودخانه صبرلو و حاج آقا می باشد که دارای آثار زیاد و بسیار مرموز است.
-5 جانقور: که جایگاه شهر اوجان است.
-6 گورستان آبادی دیزناب و امین آباد که سنگ نوشته های قبور با خط و زبان عربی در قرون هفت و هشت نوشته شده اند.
- 7 اشرف آباد : تفریبا همه محیط شهرک صنعتی بستان آباد و روستای اشرف آباد محل دفن شده شهر تاریخی اوجان می باشند بطوری که در انواع حفاریها که برای ساختمان سازی و امور کشاورزی در این مناطق صورت می گیرد تعداد قابل توجهی از آثار بجا مانده از آن شهر کشف می گردد.
-5 ضرورت انجام پژوهش
فراغت ، نیم دیگر از انسان است که بدون آن نیمه اول یعنی کار معنی خود را از دست می دهد ؛ به بیان دیگر کار و مشغله با پایان فراغت آغاز می شود و فراغت با پایان کار شکل می گیرد . اما این بدان معنا نیست که هر پایانکاری لزوماً فراغتی سالم و مناسب به دنبال دارد ؛ بلکه همان گونه که کار نیامند برنامه ریزی است و اصولی برای بهبود کیفیت آن وجود دارد ، اوقات فراغت نیز نیازمند سازماندهی و برنامه ریزی است تا بتواند وظیفه خود را به عنوان آمادگی برای کار و تلاش و همچنین لذت بردن از زندگی و درک مفهوم آن و سرانجام تعالی نفس بشر به بهترین نحوی انجام دهد .
امروزه و در جوامع مدنی ، تفریح . تفرج به عنوان یکی از اشکال گذران اوقات فراغت مورد توجه و برنامه ریزی است . هر چند ریشه های تفریح را می توانیم به وضوح در فرهنگ سنتی خود دنبال کنیم.برنامه ریزی تفرجی فرایندی است که اوقات فراغت افراد را به فضا و مکان مرتبط می کند . این برنامه ریزی هنر و علمی است که مفهوم و روش های مربو.ط به گرایش های علمی بسیاری را به منظور فراهم کردن فرصت های فراغتی جمعی و خصوصی در شهرها مورد استفاده قرار می دهد . تأکید کلان بر روی حمایت ونیزتوسعه اینگونه فضاها به منظور فعالیت های تفرجگاهی می باشد . تا - Open Space - نگهداری از فضاهای باز قبل از دهه هفتاد میلادی ، طراحی مکانی فضاهای ورزشی برنامه ریزی شده و فضاهای باز عمومی ، کانون اکثر طرح های تفرجی را تشکیل می داد .
