بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از اهداف مقاله ی حاضر بررسی نقش روانشناسی محیط بر بازگشت سعادتمندانه ی مددجویان به جامعه است که معمولا در امر طراحی ندامتگاه مورد غفلت قرار گرفته، است.کیفیت فضای ندامتگاه نقش بسیار مهمی در امر اصلاح مددجویان دارد
در این تحقیق با توجه به رویکرد ان سعی در ارائه راهکارهایی جهت ایجاد فضایی فعال،ارامش بخش،پویا و انعطاف پذیر شده است که بر رشد فیزیکی،ذهنی،عاطفی و اجتماعی مددجویان کمک کرده و باعث کیفیت بخشی فضاهای ندامتگاه میشود؛با توجه به بررسی وضعیت ندامتگاه مورد مطالعه و تحلیل و ارائه راهکار در خصوص ان وبررسی ویژگی های ندامتگاه و ارتباط بین متغیرهایش در امر طراحی ندامتگاه با رویکرد روانشناسی محیطی،این تحقیق استدلالی محسوب میشود
از طرفی به دلیل بررسی وجود ارتباط میان متغیرهای طراحی محیطی و ارتقای سطح کیفی اصلاح مددجویان،این تحقیق از نوع تحقیق همبستگی است و برای جمع اوری اطلاعات از روش میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است؛که روش میدانی این تحقیق با بازدید از چند ندامتگاه و رولوه انها و همچنین توزیع پرسشنامه بین مددجویان و مسئولان و کارمندان مربوطه و ممصاحبه با انها و روش کتابخانه ای با استفاده از مقالات و کتابهای معتبر انجام شده است.
-1مقدمه:
انسان دارای دوجنبه ی کالبدی و ماهیت انسانی است و پویایی حیاط انسان به توجه همزمان به این دو موضوع بستگی دارد.
استرس ناشی از جمعیت ندامتگاه،نزاع و درگیری بین مددجویان،و ویژگی های ساختگی و غیرطبیعی در ندامتگاه و عدم توجه به طراحی فضاهای ارامش بخش دلیل عمده ی افزایش خشونت،گوشه گیری،عدم تلاش مددجویان جهت اصلاح شدن و اختلالات روانی مددجویان است. مسأله اصلاح، مسألهوسیع وپیچیده ای است که نقش تعیین کننده ای در بازگشت به جامعه ی مددجویان دارد.کیفیت مطلوب اصلاح مددجویان وابسته به شیوه ی صحیح ان و داشتن فضاهای مناسب به عنوان ندامتگاه است.یکی از عوامل موثر در ندامتگاه چگونگی فضاهای ان است
مددجویان،مسئولان و کارکنان زندان،حبس شدن،دوری از جامعه و...از جمله عواملی هستند که در فرایند اصلاح مددجویان موثر تلقی گشته در حالی که فضای ندامتگاه هم بسیار تاثیرگذار است و نه تنها در فرایند بازگشت سعادتمندانه مددجویان به جامعه بی تاثیر نیست بلکه به عنوان یک عامل زنده و پویا در کیفیت اصلاح مددجویان ایفای نقش میکند.شرایط محیطی مناسب به ارضای نیازها کمک میکند و برای ارضای بسیاری از نیازها در ندامتگاه لازم است فضاهایی با ویژگی های خاص مورد استفاده قرار گیرد،مانند احتیاج به فضایی دنج و ارام همراه فضای سبز و...؛هرگاه فضاهایی که مورد استفاده قرار میگیرند از ویژگی های لازم برای رسیدن به هدف و نیازها برخوردار نباشند،ارضای نیازها به تعویق می افتد.
-2اهمیت و ضرورت مسأله :
محیط مفهومی است پیچیده و مرکب که شامل مولفه های:معماری,فضایی
فرهنگی,اجتماعی,فیزیکی,جغرافیایی,تاریخی,زیستی میشود.محیط علاوه بر عناصر کالبدی شامل پیامها و معانی و رمزهایی است که مردم بر اساس نقش ها,توقعات,انگیزه هاو دیگر عوامل ان را رمزگششایی و درک میکنند و در مورد ان به قضاوت میپردازندروانشناسی محیط از شاخه های فرعی روانشناسی عمومی است.به گفته »گرامان«در روانشناسی سنتی به ابعاد محیطی-فرهنگی توجه کافی نشده و این مساله موب پیدایش رشته »روانشناسی محیطی«شده است.به تازگی تلاشهایی برای مرتبط ساختن اولویت های محیطی به ویژگی های شخصیتی,نژادی و منش ملی صورت گرفته است.
این رشته در خلال 1960 شکل گرفت و روانشناسی محیطی و جمعیت به عنوان یک بخش مستقل در روانشناسی امریکا پذیرفته شده است.
در روانشناسی محیط عکس العمل انسان نسبت به محیط و عکس العمل محیط نسبت به انسان بررسی می شود.کاربرد روانشناسی محیط به معمار کمک می کند چگونه طراحی کند تا آنچه در ذهن دارد محقق شود. به عبارت دیگر روانشناسی محیط شاخه ای از روانشناسی است که به بررسی رابطه انسان با محیط پرداخته و روشهای بهتر طراحی ساختمانها و شهرها، با در نظر گرفتن نیازها و واکنشهای رفتاری مردم در شرایط مختلف محیطی را مد نظر دارد.
یافته های تحقیق و انجام مصاحبه های پیمایشی با مسئولین ندامتگاه شهر ری تاثیرات مخرب طراحی نامناسب ندامتگاه بر مددجویان را نشان میدهد؛الگوهای رفتارغریزی مددجویان نیز در شرایط مختلف تغییر میکند.همچنین افزایش نزاع و درگیری بین مددجویان و عدم ارتقای تعاملات اجتماعی انان نیز با فضاهای نامناسب ندامتگاه افزایش یافته است. - یافته های تحقیق - انسان با توجه به نیازها، ارزشها و هدف های خود، محیط را دگرگون می کند و متقابلاً تحت تاثیر محیط دگرگون شده قرارمیگیرد.
تکنولوژی پیشرفته موجب می شود تأثیر انسان بر محیط شدت و سرعت یابد رفتارهای آنی، تابع وضعیتی هستند که در آن اتفاق می افتند. برای مثال، آرایش مبلمان و اثاثیه در یک اتاق بر شیوه تعامل افراد در آن اتاق تأثیر میگذارد. شخصیت مردم یک کشور، توسط طبیعت و نوع محیطی که برای مدتی طولانی در آن زندگی می کنند شکل میگیرد. تفاوتهای نژادی در شخصیت تا حد زیادی، به تفاوت محیطهای زندگی افراد بستگی دارد.درنتیجه در ندامتگاه نیز ارایش فضایی،مبلمان،فضای سبز بر روی تعاملات افراد تاثیر میگذارد بنابراین با در نظر گرفتن این مسائل میتوانیم به روند روبه رشد اصلاح زندانیان کمک کنیم.
-3فرضیه تحقیق:
-1-3 به نظر میرسد با طراحی ندامتگاه و فضای اصلاح کننده با رویکرد روانشناسی محیطی،میتوان سطح تعاملات اجتماعی مددجویان را ارتقا بخشید.
-2-3به نظر میرسد میان طراحی ندامتگاه با رویکرد روانشناسی محیط و بازگشت سعادتمندانه ی مددجویان به جامعه رابطه معناداری وجود دارد.
-4اهداف تحقیق:
در این تحقیق با توجه به بررسی عوامل موثر در طراحی ندامتگاه سعی خواهد شد تا طراحی فضای اصلاح کننده مبتنی بر اصول روانشناسی محیط صورت پذیرد چراکه بر بهبود سطح تعاملات اجتماعی مددجویان و بازگشت سعادتمندانه انها تاثیر بسزایی میگذارد و با توجه به بررسی متغیرهای دخیل در این طراحی و روش های مشاهده،مصاحبه و پرسشنامه های پیمایشی و رولوه ندامتگاه مورد مطالعه،اطلاعات اولیه جمع اوری شده وبه روش استدلالی اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند و سپس بر اساس یافته ها به طراحی ندامتگاه زنان با رویکرد روانشناسی محیط پرداخته میشود،لذا در نهایت تحقیق،دارای رویکرد تحقیق عملی نیز میباشد.در این مطالعه بررسی و شناخت بیشتر یک ندامتگاه و تاثیرگذاری فضاهای ان بر مددجویان از اهمیت بسیاری برخوردار است.
-5سوالات تحقیق:
-1-5مشخصه های فضای اصلاح کننده که منجر به ارتقای سطح کیفی اصلاح مددجویان میشود چیست؟
-2-5عوامل موثر در بهبود فضاهای اصلاح کننده با رویکرد روانشناسی محیطی که موجب بازگشت سعادتمندانه مددجویان میشود چیست؟
-6روش تحقیق:
با توجه به بررسی وضعیت موجود ندامتگاه شهر ری و انجام مصاحبه های پیمایشی در ندامتگاه روش تحقیق در این مطالعه استدلالی است و به دلیل بررسی وجود ارتباط میان متغیرهای طراحی و تاثیر روانشناسی محیطی و معماری ندامتگاه بر بازگشت سعادتمندانه مددجویان به جامعه و ارتقای سطح کیفی اصلاح مددجویان این تحقیق از نوع تحقیق همبستگی است.
-7 انواع رویکردها در روانشناسی:
پنج رویکرد که از عمده ترین رویکردها در مطالعات روانشناختی به شمار می روند عبارتند از: رویکردهای زیست شناختی، رفتاری، شناختی، روانکاوی و پدیدارشناختی که هیچ یک از رویکردها کامل نبوده و در توضیح علت و چگونگی رفتارها و عکس العمل انسان ها باید این رویکردها را مکمل هم دانست.
