بخشی از مقاله
چکیده
به منظور اعلام یا پیش بینی یک نتیجه علمی نیاز به استفاده از الگو های مناسب آزمایشی است. این الگوها و مدل ها با عنوان طرح های آزمایشی ارائه می شوند. مدل های مذکور عموماً دارای پیچیدگی های محاسباتی بالایی هستند و وجود نرم افزار های جامع و ساده رایانه ای کمک شایانی به تسریع و دقت محاسبات می نماید. نرم افزار سدیا - - CEDIA جهت محاسبات طرح های آزمایشی در کشاورزی طراحی و ساخته شده است.
توانایی های این نرم افزار در محاسبات آماریِ طرح های آزمایشی شامل: محاسبه طرح های پایه، آزمایشات فاکتوریل، تجزیه مرکب، طرح های اسپلیت پلات، اسپلیت پلات در زمان، طرح های چند مشاهده ایی، تبدیل داده ها، مقایسه میانگین ها و آمار توصیفی می باشد. این نرم افزار با استفاده از زبان برنامه نویسی پاسکال طراحی و ساخته شده است.
مقدمه
طرح های آزمایشی الگو های ابداع شده ای هستند که برای انجام آزمایشات مقایسه ای مورد استفاده قرار می گیرند. بنابر این، علم طرحهای آزمایشی، علم طرح ریزی، اجرا، تجزیه آماری و نتیجه گیری در مورد آزمایش ها می باشد. امروزه از طریق طرحهای آزمایشی و تجزیه و تحلیل داده های حاصل از آزمایش، اطلاعات مورد لزوم و مورد قبول را بدست آورده و از طریق آن اطلاعات، به حقایقی در باره عوامل مورد مطالعه پی برده می شود
بسیاری از روش های آماری و طرحهای آزمایشی پیش از تکمیل و توسعه کامپیوتر ها ابداع شده اند. در سال های اخیر برنامه های کامپیوتری متعددی برای محاسبه و تجزیه و تحلیل های آماری نوشته شده اند که از برنامه های ساده تا برنامه های پیشرفته متغیر می باشند. مزیت عمده ی استفاده از کامپیوتر در دو نکته نهفته است :
-1 کامپیوتر با سرعت فوق العاده زیادی محاسبات دلخواه را انجام می دهد و پژوهشگردر وقت و هزینه های مربوطه صرفه جویی خوبی خواهد داشت، همچنین امکان اشتباه محاسباتی نیز کمتر است.
-2 کامپیوتر می تواند یک نوع محاسبه را به طور تکراری انجام می دهد.مثلاً زمانی که پژوهشگر در یک طرح آزمایشی متغیرهای متفاوتی را برای هر یک از واحدهای آزمایشی اندازه گیری می کند، معرفی اطلاعات مربوط به تجزیه آماری یک متغیر اکثراً برای تجزیه متغیرهای دیگر نیز کافی است و تعریف جدید، برای متغیرهای دیگر ضرورتی نخواهد داشت.
روش های استاندارد واردسازی داده ها به کامپیوتر برای تجزیه و تحلیل های بَعدی با یک ماتریس دو بُعدی انجام می گیرد. هر ردیف از این ماتریس به یک مشاهده در یک واحد آزمایشی مربوط می شود. هر ستون در ماتریس اطلاعات ویژه ای را در مورد هر فاکتور یا متغیر نشان می دهد
چون رایانه قادر به تفکر نیست، برای انجام محاسبات نیاز به برنامه نویسی دارد. برنامه نویسی رایانه چیزی بیش از نوشتن لیستی از دستور العمل هاست. یکی از اجزاء اصلی برنامه نویسی، حل مسئله است که به طراحی و تفکر زیادی نیاز دارد. قبل از نوشتن یک برنامه برای حل مسئله ای خاص، باید به دقت جنبه های مختلف مسئله را در نظر گرفت و سپس به طراحی و سازمان دهی حل آن پرداخت
در طراحی و پیاده سازی این نرم افزار از زبان برنامه نویسی توربو پاسکال1 شرکت بورلند2 استفاده شده است. پاسکال زبانی سطح بالا است، که برای نخستین بار در اوایل دهه 1970 به وسیله Niklaus Wirth در دانشکده فنی زوریخ طراحی شد. زبان پاسکال به طور گسترده در آمریکا و اروپا هم برای آموزش و هم به عنوان یک زبان قدرتمند همه منظوره برای انواع کاربردهای مختلف استفاده می شود
الگوریتم در حقیقت شیوه حل مسئله است. این شیوه حل مسئله یا معادله حاوی دستور العمل هایی است که به نحوی باید با در نظر گرفتن عملیات های مختلف مسئله را حل کند، یعنی شرط ورود و خروج به همراه کلیات برنامه را تعریف می کنیم. مجموعه دستور العمل هایی که مراحل مختلف انجام کار یا راه حل مسئله ای را به زبان دقیق و با جزئیات کافی بیان نمایند به نحوی که ترتیب و توالی مراحل انجام آن و شرط خاتمه عملیات در آن کاملاً روشن و مشخص باشد الگوریتم یک برنامه رایانه ای نامیده می شود
از مهمترین امتیازات نرم افزار" سدیا" طراحی الگوریتم3 محاسبات آن در داخل کشور است. جامع، مفهوم و ساده بودن نرم افزار از اهداف دیگر تولید آن بوده، که در تمامی مراحل طراحی و ساخت آن سعی شده که این امر تا حد ممکن مد نظر قرار بگیرد. وجود بخش بندی های کاربردی و استفاده از اصطلاحات خاص رشته اصلاح نبات کاربران تازه کار را به راحتی به سوی هدف مطلوبشان هدایت می کند.
اکثر نرم افزار های معروف مورد استفاده از قبیل SAS، Rو SPSS برای اهدافی غیر از کاربرد در اصلاح نبات ساخته شده و این امر موجب پیچیدگی کار با آنها می گردد و کاربر مجبور به تعمیم دادن آن به تحقیق خود است. حال آنکه نرم افزار "سدیا" با توجه به سرفصل های آموزشی و انواع طرح های تحقیقی رشته اصلاح نبات طراحی شده و کلیه مراحل آنالیز در آن از دریافت داده های خام تا ارائه نتایج بر طبق موازین این رشته می باشد. خروجی نرم افزار به سادگی قابل ویرایش و ارائه در منابع علمی است. نتایج تجزیه در یک فایل متنی ساده گنجانده شده که کاربر با هر میزان اطلاعات از علوم رایانه ای می تواند به آن مراجعه کرده یا آن را ویرایش نماید.
