مقاله طراحی یک نرم افزار مربی مجازی سلامت تحت موبایل ، مبتنی بر شخصیت و فاکتورهای جسمانی و بررسی تاثیر استفاده از آن در شاخصهای سلامت

بخشی از مقاله

چکیده

ورزش، تغذیه و انجام حرکات ورزشی درست همواره از مهمترین مباحث از دیدگاه مربیان و پزشکان بوده است، با ظهور کامپیوتر و تلفن های همراه هوشمند، محققان سعی کرده اند از این تکنولوژی به عنوان ابزاری مفید جهت تحقق این امر استفاده نمایند.

با توجه به این که وضعیت و فاکتورهای جسمانی هر فرد - تیپ بدنی - همانند شاخص توده بدنی، درصد چربی تخمینی، وزن، قد، دور کمر، دور مچ و دور ساعد از پارامترهای تاثیر گذار در فرآیند توصیه حرکات ورزشی توسط مربیان و پزشکان هستند، ولی تاکنون در سیستم های مربی مجازی موجود از تیپ های شخصیتی برای توصیه تغذیه و حرکات ورزشی به عنوان پارامتر ورودی استفاده نشده است.

در این پژوهش، کاربران نرم افزار براساس انواع تیپهای شخصیتی میرز-بریگز در ابتدا در 16 دسته متفاوت قرار میگیرند، سپس با وارد کردن اطلاعات جسمانی خود همانند: وزن، قد، دور کمر، دور مچ و دور ساعد، جنسیت و سن بر اساس تیپ شخصیتی و وضعیت جسمانی - تیپ بدنی - خود تمرینات ورزشی و توصیههای تغذیه ای متناسب دریافت میکنند. . با بررسی جامعه نمونه مشاهده میشود که میزان شاخص های سلامت - کاهش درصد چربی، افزایش قدرت و حداکثر اکسیژن مصرفی - در این نرم افزار به طور قابل ملاحظهای افزایش یافته است. شایان ذکر است که خروجی این پژوهش نرم افزاریست که قابلیت اجرا بر روی تلفنهای همراه دارای سیستم عامل اندروید با ورژن 2 را دارد.

-1 مقدمه

آموزش الکترونیکی سلامت قدرت ورزش کردن و تغذیه مناسب را خارج از محیط فیزیکی باشگاه ها و مکانهای ورزشی ارائه میدهد. این نوع شیوهی آموزش مدتهاست که در دنیا متداول و فراگیر شده است. آموزش الکترونیکی سلامت در عین کارآمدی از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه میباشد.

این نوع شیوهی آموزش از یادگیری همراه با ارتباط بین اطلاعات و تکنولوژی پشتیبانی میکند[6] و باعث بهبود کیفیت شاخص های سلامت و یادگیری میشود.

آموزش الکترونیک سلامت مثل دیگر ابزارها دارای نقاط قوت و کمبودهایی است که به نظر میرسد کمبودها بیشتر مربوط به ویژگی های شخصیتی و فردی کاربران و تمرینات ورزشی و توصیههای تغذیه ای متناسب با آن است.

انسانها دارای تفاوتهایی در شخصیت و احساس میباشند و این تفاوتها در تمام جنبههای زندگی آنها پدیدار است. شخصیت هر فرد در شیوهی آموزش او نیز بسیار مهم و تاثیر گذار است.[9] به همین دلیل باید نوع حرکات ورزشی و تغذیه، حجم ورزش و تعداد جلسات برای افراد مختلف متناسب با وضعیت جسمانی و شخصیت وی متفاوت باشد.

در برخی از نرم افزارهای آموزش مجازی سلامت که در گذشته طراحی شدهاند، حرکات ورزشی و همچنین توصیههای تغذیهای متناسب با وضعیت جسمانی کاربر میتواند متغیر باشد اما در این پژوهش برای نخستین بار از تیپ شخصیتی کاربران برای توصیه حرکات ورزشی و توصیههای تغذیه ای استفاده گردیده است که میزان شاخص های سلامت - کاهش درصد چربی، افزایش قدرت و حداکثر اکسیژن مصرفی - کاربر را طور قابل ملاحظهای افزایش میدهد.

در بخش 2 این مقاله به مرور و بررسی کارهای پیشین میپردازیم. در بخش 3، انواع شخصیتها، و شیوههای آموزش سلامت را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهیم. بخش 4 به تیپ های بدنی و روش های طبقه بندی آن و بخش 5 به توصیف مدل پیشنهادی اختصاص داده شده است و در نهایت در بخش 6 و 7 به ارزیابی رویکرد پیشنهادی، ارائه نتیجه گیری و پیشنهادات آتی خواهیم پرداخت.

-2 پیشینهی تحقیق

تا کنون سیستمهایی برای آموزش مجازی سلامت طراحی شده است اما تا کنون هیچ کدام از این سیستمها خصوصیات و ویژگیهای شخصیتی افراد را مورد توجه قرار ندادهاند.

در تحقیقی فرهاد پاشازاده تأثیر یک دوره تمرین مقاومتی و آموزش تغذیه ای بر قدرت عضلانی و ترکیب بدن دانشجویان پسر غیرورزشکار دانشگاه گیلان را سنجیدند. آن ها با مداخله آموزش تغذیه ای دریافتند که تغییرات درصد چربی بدن در سه گروه آموزش- تمرین مقاومتی، فقط تمرین مقاومتی و فقط آموزش، کاهش معنی داری را نشان داد و شاخص توده بدنی، حداکثر قدرت و هایپرتروفی عضلانی در دو گروه آموزش- تمرین مقاومتی و فقط تمرین مقاومتی افزایش معنی داری نشان داد.

در تحقیق دیگری که محققین داخلی در حوزه علوم پزشکی و بر روی بیماران دیابتی انجام دادند، به این نتیجه رسیدن که استفاده از پرستاری از راه دور - نرم افزار تلفن همراه - می تواند سبب کاهش هموگلوبین گلیکوزیله در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شود. استفاده از این تکنولوژی ها در بیماران دیابتی می تواند ابزاری ترغیب کننده و موثر برای بیماران و همچنین اعضای تیم درمان در پیگیری های درمانی محسوب شود

اما در هیچ یک از سیستمهایی که ذکر شد شخصیت به عنوان پارامتر تاثیرگذار در فرایند توصیه حرکات ورزشی و تغذیه در نظر گرفته نشده است. در این پژوهش شخصیت نیز برای نخستین بار به عنوان یکی از پارامترهای تاثیر گذار در توصیه حرکات ورزشی و تغذیه در نظر گرفته شده است.

-3 شخصیت

شخصیت و فردیت موثرترین پارامترها برای یادگیری، ورزش و تغذیه هستند. تعاریف بسیاری از شخصیت موجودات در دسترس میباشد که بعضی از آنها را ذکر میکنیم. بر اساس نظریهی اسچولتز:L جنبهی بی نظیر باطن و ظاهر و خصوصیات موثر رفتاری بر اساس موقعیتهای متفاوت با یکدیگر شخصیت نامیده میشود.[11] بر اساس نظریهی برودیLL، شخصیت شامل افکار، احساسات، خواستهها، نیتها و گرایشهای عملی است که در مهمترین جنبههای فردی سهیم میشوند.

بهتر است بگوییم که شخصیتها مجموعههایی هستند که به پیشبینی ادراک و رفتار، و درک و شناخت مردم میپردازند و هرکس نیازمند شیوه-های متفاوتی بر اساس خصوصیات فردی خود میباشد.

-3-1 نقش شخصیت در شیوه های آموزش سلامت

مهمترین تفاوت شخصیتی در تنشهای آموزشی مدارس قابل مشاهده است. مردم شیوههای متفاوتی در یادگیری سلامت دارند. کفهLLL بر اساس این تعاریف شیوههای آموزشی میگوید: در شیوهی آموزشی که در رابطه با محیط و عکس العملهایی که در محیط رخ میدهند هر فرد از خصوصیات احساسی و فاکتورهای زیست شناختی برای درک و چگونگی فهمیدن مفاهیم از طریق فراگرفتن که ساختاری پیچیده دارد استفاده مینماید

دیگر شیوههای آموزش روشهای گوناگونی برای فهمیدن و دانش هستند و ارزیابی نتایج این فهمیدن را بر عهده دارند. از بعضی از ابزارها برای ارزیابی شیوههای یادگیری استفاده میشود که نحوهی یادگیری شیوههای کاربر را بیان میکند.

در این جا تعداد زیادی پرسشنامه پایهای برای تشخیص شخصیت و نحوه یادگیری کاربران، در اختیار آنان قرار گرفت. تست شخصیت شناسی میرز-بریگز برای تشخیص شخصیت، بسیار مفید واقع شد.

-3-2 طبقه بندی شخصیت های میرز-بریگز

انواع شخصیتهای میرز-بریگز توسط ایزابل میرز-بریگز و مادر او کاترین بریگز در سال 1940 عنوان شد. میرز -بریگز معتقد بود که تفاوتهای شغلی موجب تفاوتهای شخصیتی بر حسب تشخیص موقعیتها می-شوند[5] , [ 18] .[ 16] به بیان این نتیجه پرداختند که بر اساس شخصیتهای میرز-بریگز، هر فردی چه مذکر و چه مونث دارای مجموعه فطری اولیه است که چگونگی رفتار آن را بیان میکند

پرسشنامه[ 17] باعث شناسایی تیپهای شخصیتی و خصوصیات فردی کاربران شده و در استخراج کاربران مناسب کمک شایانی کرد.

در این جا شخصیتهای میرز-بریگز با چهار عملکرد دو بعدی بر اساس تئوری جانگLY بیان میشود. بر اساس این تئوری، جانگ چهار عملکرد که افکار ذهنی، احساسات، درک و اکتشاف هستند را عنوان میکند. این عملکردها اصلی ترین و صادقانه ترین راه برای فهمیدن را بیان میکنند. هر کدام از این عملکردها به دیگر عملکردها شبیه بوده و پیوسته با یکدیگر در ارتباط هستند.

با این وجود یکی از این عملکردها اغلب نمایانتر است و این عملکرد آشکارا به چگونگی شخصیت فرد اشاره دارد. تئوری جانگ سه دامنه مختلف را در این جا مقایسه میکند که عبارتند از درون گرایی و برون گرایی، احساس گرا و ادراک گرا، فکری عمل کردن و احساسی عمل کردن. اما دامنه دیگر بر اساس تیپ شخصیتی میرز-بریگز بیان میگردد که داور گرایی و مشاهده گرایی نیز به دامنه جانگ اضافه گردیده است.

انواع شخصیتها نتایجی از ترکیب چهار عملکرد دو بعدی است که هر کاربر را در یکی از 16 گروه حاصل جای میدهد

برای مثال اغلب برون گرایی، به جهان بیرون سوق داده میشود. برون-گرایی دارای طرفداران بسیاری است و افرادی نیز که بیشتر برون گرا هستند ورزشهای عمومی و حرکات ورزشی جمعی را ترجیح میدهند. درون گرایی، به باطن و عقاید درون میپردازد و در مقایسه با برون گرایی طرفداران کمتری دارد، این افراد علاقهمند به تفکر در مورد مسائل هستند. آنها چگونگی این اطلاعات را توسط پنج حس خود از محیط جهان واقعی دریافت و به موضوعات علمی آن میپردازند. این بر خلاف مطلبی است که آن ها توسط فهمیدن، ارتباط و نتیجه گیری دریافت میکنند.
 
به عنوان مثال یکی دیگر از گروهها معتقدند که تصمیماتشان را بنابر اطلاعات عاقلانه بگیرند و موضوعات معقولانه را دوست دارند و بر این اساس، بر احساس یگانگی، هماهنگی و توازن، از انجام ورزشهای گروهی لذت برده و بر آن تاکید میکنند.

-4 تیپهای بدنی

تیپهای بدنی یک اصطلاح برای جداسازی و تمایز افراد در وضعیتهای بدنی متفاوت از یکدیگر میباشد تا بهتر بتوان تمرینات و توصیه های تغذیه ای مناسب را برای این دسته از افراد به کار بست و آنها را در گروههای مشخصی دسته بندی و بررسی کرد.[4] در ابتدا به نقش تیپهای بدنی در تمرینات آموزش سلامت میپردازیم و سپس انواع تیپهای بدنی و روش های طبقه بندی آن را شرح میدهیم.

-4-1 نقش تیپهای بدنی در تمرینات آموزش سلامت

تیپ بدنی یک فاکتور بسیار مهم و اساسی در انتخاب نوع و نحوه تمرینات و حتی تعداد تکرارها و ستها می باشد[4] و عدم توجه به این مسئله می تواند ورزشکار را از پیشرفت باز دارد. همچنین بلوم فیلد Yو همکاران نیز اطلاعات تیپ بدنی را برای پیشگویی موفقیت ورزشکاران مناسب میدانند

ویلیام اچ. شلدون YL برای اولین بار در سال 1940 اندازه گیری تیپ-های بدنی را انجام داد. در تئوری شلدون به طور اساسی سه نوع شاخص پیکر گونه اکتومورف، اندومورف و مزومورف وجود داشت[19] که به شرح آنها میپردازیم:

-4-1-1 تیپ بدنی اکتومورف یا ساندو

بدنهایی هستند دارای اسکلت ریز، استخوان بندی ظریف، عضلات کوچک و سخت رشد. معمولا عرض شانه ها در این تیپ بدنی کم بوده و شانه ها جمع می باشد

در این بدنها روش برنامه ریزی جهت تمرین و تغذیه باید به گونه ای باشد که شخص ورزشکار با 85 درصد قدرت نهایی حداکثر توان یکبار تکرار یا RPM1 کار کند .تغذیه در این تیپ بدنی به گونه ای است که باید 55 تا 65 درصد کربوهیدرات، 30 تا 40 درصد پروتئین و 10 درصد چربی مصرف نمایند ضمن این که تعداد تکرارها در این بدنها محدود به 5 تا 8 تکرار می باشد - مگر در مواردی خاص - و تکرارهای در حد 10 تا 12 برای این افراد مجاز نمی باشد. تمرینات جهت عضلات کوچک همچون پشت بازو نیز باید با حداقل ستهای ممکن انجام پذیرد.

-4-1-2 تیپ بدنی اندومورف

این افراد دارای بدنهایی چاق و درشت اندام - هرکولی - می باشند و به طور کلی بدنهایی هستند که استخوان بندی درشتی داشته و ذخایر چربی بالایی دارند

این دسته از افراد حتما بایستی ورزش های هوازی را در برنامه تمرینی خود بگنجانند - حداقل هفته ای 2 جلسه تمرین هوازی و هر جلسه بین 30 تا 45 دقیقه. - عمده روش تمرینات در این نوع بدنها مبتنی بر تعداد ست ها و تکرارهای بالاست و به طور کلی اگر برای هر عضله در تیپ بدنی اکتومورف یک یا دو تمرین در نظر بگیریم برای تیپ بدنی اندومورف بایستی 2 یا 3 تمرین در نظر گرفت و مناسب ترین تکرار برای رشد عضلات این گروه بین 9 تا 12 تکرار جهت عضلات کوچک و 12 تا 15 تکرار جهت عضلات بزرگ می باشد نحوه تغذیه در این نوع بدنها به گونه ای است که باید مصرف کربوهیدرات را کنترل کرده و مصرف پروتئین را بالا ببرند. یعنی بین 30 تا 40 درصد کربوهیدرات، 50 تا 60 درصد پروتئین و حداکثر 5 درصد چربی در برنامه غذایی این گروه گنجانده شود.

-4-1-3 تیپ بدنی مزومورف یا آپولو

مزومورفها دارای بدنهایی متناسب و تقریبا عضلانی هستند. این نوع بدنها نه زیاد چاق و نه زیاد لاغر بوده و از با استعدادترین افراد برای قهرمانی در پرورش اندام می باشند

فرم تمرینی این نوع بدنها مابین بدنهای اندومورف و اکتومورف است.در برنامه تمرینی این تیپ بدنی ورزشهای هوازی نه کاملا قطع می شوند و نه به طور مطلق انجام می گیرد و تقریبا یک جلسه در هفته به مدت 30 تا 45 دقیقه کفایت می کند. موقعیت و شرایط تغذیه در این بدنها به گونه ای است که می بایستی بین 40 تا 50 درصد کربوهیدرات، 40 تا 50 درصد پروتئین و 10 درصد چربی مصرف نمایند. تعداد ستها و تکرارها در تمرینات تیپ بدنی مزومورف مابین دو تیپ بدنی دیگر در بدنسازی می باشد.

-4-2 طبقه بندی تیپهای بدنی

انواع تیپ بدنی در سال 1940 توسط ویلیام اچ. شلدون عنوان شد، اما این مقیاس بندی، بدن را به سه تیپ کلی تقسیم میکرد. سه روش بهتر برای طبقه بندی تیپ های بدنی، توسط شلدون و همکاران در سال [19] 1949 [ 20] , ، پارنلYLL در سال [15] 1957 و روش هیث-کارتر YLLL درسال [12] 1967 مطرح شد.

-4-2-1 روش شلدون

شلدون و همکارانش در سال 1949 با بررسی و نمونه گیری نواحی سر، صورت وگردن و قفسه سینه، بازوان، شانه ها و دست ها، شکم، تنه و لگن خاصره، باسن، ران و ساق پاهای 4000 مرد 18 تا 65 ساله و سپس افزایش حجم نمونه به 46000 نفر به مقیاسی با سه تیپ بدنی اصلی رسیدند. در مقیاس شلدون هر تیپ بدنی نمره ای بین 1 7 را به خود اختصاص می دهد و هر فرد دارای نمره ای سه رقمی است که هر رقم نماینده میزان حضور بافتی خاص در تیپ بدنی وی می باشد.

رقم اول از سمت چپ، عدد مربوط به وضعیت بافت چربی است، عدد میانی مربوط به میزان بافت عضلانی و عدد سمت راست نشان دهنده میزان بافت استخوانی است.[20] , [19] برای مثال عدد 711 به تیپ بدنی کاملا چاق - اندومورف مطلق - اشاره دارد، عدد 171 مربوط به تیپ بدنی کاملا عضلانی - مزومورف مطلق - است و عدد 117 به تیپ بدنی کاملا لاغرپیکر - اکتومورف مطلق - اشاره دارد.

-4-2-2 روش پارنل

پارنل، درسال 1957 روشی عینی تر برای طبقه بندی تیپ های بدنی ارائه داد که مقبولیت بیشتری بین زیست شناسان دارد.