بخشی از مقاله
چکیده
اختلال اضطراب اجتماعی از شایعترین اختلالات اضطرابی در جمعیت دانشجویی میباشد. طرحوارههای ناسازگار اولیه در ابتلا و تداوم این اختلال مؤثر هستند. مطالعه حاضر با هدف تعیین طرحوارههای ناسازگار اولیه غالب در دانشجویان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه انجام شده است.
روش: در این مطالعه از میان دانشجویان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، 66 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از فرم بلند 90 - سوالی - پرسشنامه طرحواره یانگ استفاده شد. به منظور تجزیه تحلیل دادهها از نرمافزار - ver17 - SPSS و روشهای تحلیل توصیفی و واریانس یک طرفه استفاده گردید.
یافتهها: پنج طرحواره ناسازگار اولیه غالب در اضطراب اجتماعی به ترتیب طرحوارههای تأیید جویی/ توجه طلبی، معیارهای سخت گیرانه، استحقاق/ بزرگ منشی، منفی گرایی/ بدبینی و خودتنبیهی بود.
بحث و نتیجهگیری: بنا بر نتایج پژوهش حاضر، جهت بررسی و مداخلات روانشناسی در اضطراب اجتماعی دانشجویان باید به وجود طرحوارههای ناسازگار اولیه توجه کافی معطوف گردد.
مقدمه
اضطراب اجتماعی - - social Anxiety disorder یکی از اختلالات شایع اضطرابی است که درصد بالایی از دانشجویان را مبتلا کرده و به عملکرد و روابط اجتماعی فرد آسیب می رساند. ویژگی اصلی این اختلال ترس یا اضطراب شدید یا قابل توجه از موقعیت های اجتماعی است که احتمال دارد در آن ، فرد مورد ارزیابی و قضاوت دیگران قرار گیرد. تئوری های نظری نشان می دهدکه تحریف های شناختی و رفتار های اجتنابی موجب ایجاد و تداوم نشانگان - Seasonal affective disorder - SAD می شود.
یکی از عوامل تأثیرگذار در ابتلا به SAD طرحواره های ناسازگار اولیه است. طرحواره های ناساز گار اولیه الگوهای فراگیر و نافذی است که از خاطرات ، هیجانات ، شناخت ها و احساسات بدنی راجع به خود ، روابط با دیگران و دنیای اجتماعی تشکیل شده ، درطول دوران کودکی یا نوجوانی رشد کرده وحاصل زندگی یک فرد است. این طرحواره ها بر پردازش تجارب بعدی تأثیر می گذارد و نقش عمده ای در تفکر، احساس، رفتارو نحوه برقراری ارتباط افراد با دیگران بازی می کند
این طرحواره ها به همراه تجارب دوران کودکی فرد بر رشد و شکل گیری شخصیت وی مؤثر بوده و بعدها به عنوان یک عینک - عدسی - و یا فیلتر در ارزیابی و تفسیر موقعیت های اجتماعی و فردی عمل می نمایند. بنابر این می تواند در یک موقعیت اجتماعی طرحواره ناکار امدی فعال شده و از طریق ایجاد چرخه ای از افکار اتوماتیک و تحریف های شناختی به تداوم اضطراب اجتماعی منجر گردد.
در پژوهش ها آمده است که طرحواره های ناسازگار اولیه با ایجاد مکانیسم های ناکارامد بصورت مستقیم یا غیر مستقیم به پریشانی روانشناختی و علایم آسیب شناختی روانی منجر می شود. در اختلال اضطراب اجتماعی افراد نسبت به سرنخ های درونی اضطراب تیز بین می شوند. - افزایش توجه متمرکز بر خود - و ممکن است درگیر پاسخ های اجتنابی شناختی - خودگویی، حواس پرتی - و یا رفتاری - اجتناب از تماس چشمی - شوند. این اجتناب ها در نهایت، باور عدم خودکارامدی اجتماعی را در فرد تقویت می کند. بنابراین، در تلاش های کنترل، نتیجه منفی داده و منجر به افزایش برانگیختگی روانی می شوند - محمدی، . - 1396 و دور باطلی از این چرخه معیوب شکل می گیرد که در نهایت منجر به تخریب و افت عملکرد در فرد می شوند.
یانگ معتقد است هر کدام از علائم آسیب شناسی روانی با یک یا تعداد بیشتری از طرحواره های ناسازگار اولیه مرتبط است . - Delattre,2004 - در این راستا پژوهش های متعدد ی نشان می دهد که بین اضطراب اجتماعی و میزان طرحواره های ناسازگار رابطه وجود دارد؛ به گونه ای که نقش مثبت و معنی دار طرح واره های رهاشدگی/ بی ثباتی و بازداری هیجانی - Hinrichsen,2004 - و - محمدی، - 1396بی اعتمادی / بد رفتاری، محرومیت هیجانی ، ا نزوای اجتماعی /بیگانگی، نقص و شرم ، استحقاق /بزرگ منشی ، وابستگی /بی کفایتی ، آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری ، خودتحول نیافته / گرفتار ، منفی گرایی / بدبیینی / شکست، معیارهای سرسختانه /عیب جویی افراطی ، و تنبیه - محمدی، - 1396 و - شفیعی، - 1393 ، ایثار ، اطاعت ، پذیرش جویی /جلب توجه - شفیعی، - 1393 در این اختلال مشهود است .نکته این که طرح واره استحقاق با اضطراب اجتماعی رابطه معکوس دارد .بدین معنی که استحقاق پایین با اضطراب اجتماعی بالا مرتبط است
در این راستا، نتایج حاصل از پژوهشی نشان می دهد که بین طرح واره های وابستگی، انزوای اجتماعی، شکست، آسیب پذیری، اطاعت و ایثار با نشانه های اضطراب رابطه معنی دار وجود دارد
طبق نظریه شناختی Beck وجود طرح واره ها یا باورهای شناختی منفی عامل خطری برای ابتلا به اختلالات اضطرابی است . بدین معنی که وقتی رویداد استرس زا رخ می دهد، طرحواره های شناختی منفی فعال می شود و بر تفسیری که افراد از رویدادها دارند، اثر می گذارد .در نتیجه، به راه افتادن نشانه های اضطراب اجتماعی منجر می شود - Hawke,2011 - بنابراین، تحت تأثیر این طرحواره ها، آن ها قبل از ورود به موقعیت در مورد این که چگونه رفتار درستی داشته باشند، به نشخوار فکری می پردازند، اما در مورد توانایی انجام این کارها احساس عدم امنیت می کنند و می ترسند که از نظر اجتماعی بی کفایت به نظر برسند
این نشخوار فکری محتوای شکست های اجتماعی را برجسته کرده و عملکرد ضعیف را پیش بینی می کند .این کارها می تواند باعث اجتناب کامل شخص از موقعیت گردد یا در حالی فرد وارد موقعیت شود که در قبل بر خودش متمرکز شده است.با توجه به تأثیرات منفی اختلال اضطراب اجتماعی بر بهزیستی روانی و کیفیت زندگی افراد و همچنین هزینه اقتصادی گوناگون آن در جمعیت دانشجویی ، پژوهش حاضر با هدف تعیین طرحواره های ناسازگار اولیه غالب در دانشجویان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی طراحی گردید.
روش تحقیق:
طرح پژوهش حاضر با توجه به موضوع، هدف و فرضیه مورد نظراز نوع پژوهش های توصیفی - همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه ی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قزوین مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی که از طریق مصاحبه و ارزیابی بالینی تشخیص آنها محرز گردیده بود، بودند که طی سال 1397 جهت دریافت خدمات روانشناختی به اداره مشاوره دانشگاه مراجعه کرده بودند. تعداد 66 نفر - شامل 39 زن و 27 مرد - به صورت تصادفی به عنوان نمونه مورد مطالعه در نظر گرفته شد. سپس پرسشنامه طرحواره یانگ بر روی آزمودنی ها اجرا گردید. به منظور تجزیه تحلیل داده ها از نرم افزار spss - ver17 - و آزمون های تی مستقل و تحلیل واریانس یکطرفه استفاده گردید.
ابزار پژوهش:
فرم بلند پرسشنامه ی طرحواره یانگ: پرسشنامه طرحوارههای ناسازگار اولیه توسط یانگ در سال 1990ساخته شد.این پرسشنامه ابزاری خودگزارشی دارای 90ماده است هر ماده به کمک مقیاس درجهبندی شش گزینه ای نمرهگذاری میشود که 18حیطه از طرحوارههای ناسازگار اولیه از قبیل محرومیتهای هیجانی، رهاشدگی /بیثباتی، بی-اعتمادی /بدرفتاری، انزوای اجتماعی /بیگانگی، نقص / بی مهری، شکست در پیشرفت، وابستگی /بیکفایتی عملی، آسیبپذیری نسبت به ضرر و بیماری، گرفتاری، اطاعت، ایثار - فداکاری - ، بازداری هیجانی، معیارهای سختگیرانه، استحقاق داشتن /برتری داشتن، خویشتن _داری /خودانضباط، ناکامی، تحسین /جلب توجه، نگرانی /بدبینی، خود تنبیهی را اندازه میگیرد.
