بخشی از مقاله
چکیده
برنامه ریزی در راستای توسعه ی گردشگری روستایی می تواند منافع اقتصادی به همراه داشته باشد .گردشگری روستایی نقش عمده ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع بخشی به رشد اقتصادی را ایفا می کند.دهستان سراوان استان گیلان از مناطق مهم گردشگری محسوب می شود که در زمینه ی جاذبه های طبیعی، توانایی آن را داشته که به عنوان کانون مهم گردشگری در استان نقش ایفا نماید.
از آنجایی که گردشگری روستایی، با خلق فرصت های جدید و ایجاد ارتباط تنگاتنگ با بخش های مختلف ،تحولاتی را در دهستان سراوان بوجود آورده، هدف تحقیق این است که میزان تأثیرگذاری گردشگری روستایی در تحولات اقتصادی بوجود آمده در دهستان را مورد بررسی قرار دهد.مسأله ی تحقیقین است که آیا حضور گردشگران در دهستان سراوان، بهره مندی اقتصادی در جامعه ی محلی به همراه داشته است؟این پژوهش با انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی انجام گرفته و جهت دستیابی به پاسخ مسأله به تهیه و تدوین پرسشنامه اقدام شده و سپس به تحلیل موضوع پرداخته شده است.
نتایج پژوهش حاکی از آن است که حضور گردشگران باعث بوجود آمدن مشاغل جدید و بالا رفتن قیمت زمین در منطقه شده چنانکه 88 درصد ساکنین محلی اظهار داشته اند افزایش 10 برابری قیمت زمین طی دهه ی اخیر به علت حضور گردشگران بوده است.از اینرو می توان اظهار داشت که گردشگری روستایی در این دهستان اهمیت ویژه ای در بخش اقتصادی به خود اختصاص داده است.
مقدمه
توسعه ی گردشگری در دنیا و در ایران سبب رشد و رونق اقتصادی بیشتر جوامع شده است.ماهیت گردشگری روستایی در کشور ایران، متفاوت از تعریف ارائه شده از طرف سازمان جهانگردی می باشد.درحالیکه سازمان جهانگردی اقامت گردشگران در روستا و مشارکت در مناسبت های روستایی را مد نظر دارد. در ایران گردشگری روستایی بیشتر شامل حضور چند ساعته گردشگران در محیط های روستایی و یا ساخت و بهره برداری از خانه های دوم می شود.
درگردشگری روستایی، مابین اهداف و مقاصد جامعه و گردشگر نیز تفاوتوجود دارد؛ درحالیکه میزبان درگیر فعالیت کاری است، گردشگران درحال گذران اوقات فراغت هستند.در طرز فکر جدید، بسیاری از فعالیت های تفریحی گردشگران بر اساس جنبه های فرهنگی مطرحشده در الگویشاین - 1985 - استوارند، جنبه هاییکه برای بسیاری هنوز معنای شخصی دارند که زمانی به طور خاص به جامعه تعلق داشت - . - wanda,2009;105
در بسیاری از مناطق زیبایی های طبیعی و جذابیت های زیست محیطیعلت اصلی جذب گردشگر و توسعه ی صنعت گردشگری است و اغلب گسترش گردشگری روستایی در یک منطقه به بهبود وضعیت اقتصادی منجر می شود - ایزدی و عطایی ،. - 1 : 1390گردشگری در سالهای اخیر به عنوان یک عامل مهم در تحولات و توسعه ی نواحی روستایی مورد توجه واقع شده است.
سطح درآمد حاصل از بخش کشاورزی در دهه ی اخیر دچار افول شدیدی شده است و همین امر سبب گشته که میزان درآمد بخش کشاورزی قادر به تأمین نیازها و تقاضای روزافزون ساکنان روستاها نباشد. از طرف دیگر مهاجرت جوانان دارای تحصیلات دانشگاهی از روستا ها، بافت و ساختار روستاها را دچار دگرگونی نموده و افزایش بیکاری نیز به این امر دامن می زند . توسعه ی گردشگری روستایی می تواند نقش عمدهای در تحولات اقتصادی جامعه ی روستایی ایجاد کند.
شکل گیری و توسعه ی گردشگری در نواحی روستایی نقش عمده ای در کاهش سطوح اراضی کشاورزی داشته و تحولات عظیمی در اقتصاد کشاورزی بجا گذاشته است. روستاهای استان گیلان به لحاظ داشتن شرایط اقلیمی مطلوب جهت کشاورزی مناسب می باشند و اکثر ساکنین محلی در روستاها نیز به کشاورزی اشتغال دارند . از طرفی دیگر داشتن چشم انداز طبیعی و جاذبه های منحصر به فرد مورد توجه گردشگران واقع شده است.
حضور گردشگران در دهه ی اخیر و پیشنهاد قیمت بالا از طرف غیر بومیان ، از دلایل تغییر کاربری اراضی کشاورزی در دهستان سراوان می باشد. بر اساس آمار اخذ شده از جهاد کشاورزی دهستان سراوان با کاهش 21 درصدی اراضی باغی و 22 درصد کاهش در اراضی زراعی مواجه بوده است.طبق اطلاعات بدست آمده به ازای هر هکتار از اراضی کشاورزی که تغی یر کاربری داده و از چرخه ی تولید خارج می شود، 7 الی 8 تن از تولیدات کشاورزی کاهش می یابد.
هدف از این پژوهش بررسی فعالیتهای گردشگری روستایی دهستان سراوان است وبدست آوردناطلاعات کافی تا براساس آن تأثیراین فعالیت ها در زمینه اقتصادی ارزیابی گردد.زمینه های اقتصادی که مورد توجه این پژوهش واقع شده درخصوص تأکید درکمیت منابع تولیدی،صنعتی و خدماتی منطقه و وضعیت اشتغال و بیکاری می باشند.
پیشینه تحقیق
پاپلی یزدی و سقایی - 1385 - گردشگری روستایی رانوعی ادغام این نواحی در اقتصاد سرمایه داری می دانند کهاین فضاهای بکر و مستعد تجارت را به سیطره یخود در می آورد - پاپلی یزدی و سقایی، . - 202: 1385 نتیجه این کار اگرچه پیامدهای مثبتی به همراه داردلیکن از جنبه های مختلف حائز تبعاتمنفی است که تغییر کاربری اراضی و به دنبال آن تغییر چشم اندازهای کشاورزی و افزایش کاذب قیمت ها از جمله آنهامحسوب می شود.
میراج - - 1386، در مقاله ای با عنوان اثر جاذبه های گردشگری استان سمنان به پویایی اشتغال، متذکر شده که گردشگری در سالهای اخیر برای بعضی از کشورهای جهان در رأس منابع تولید درآمد قرار گرفته است.م یراج در مطالعات خود به این نتیجه رسیده که با وجود اینکه ایران شرایط بالقوه مناسبی دارد اما به لحاظ بعضی ملاحظات، برخورداری اقتصادی آن جایگاه خود را نیافته است.وی در تحقیق خود به این نتیجه رسیده است که گردشگری با بوجود اوردن موقعیت های شغلی تحولی بزرگ در اقتصاد روستاها بوجود می آورد. طبق یافته های وی گردشگری در استان سمنان توانسته در طول برنامه ی چهارم 984 شغل در سطح منطقه ایجاد نماید - میراج، . - 55 : 1386
رضوانی - 1387 - در کتاب توسعه گردشگری روستایی با تأیید اثرات مثبت اقتصادی در توسعه گردشگریاین مناطق ،معتقداست گسترش این پدیده هزینههای اقتصادی جامعه میزبان را در بلند مدت افزایش خواهد داد. از جمله افزایش کاذب قیمت زمین و تغییر مداوم کاربری اراضی کشاورزی و منسوخ شدن آن درطول زمان است - رضوانی، . - 92 : 1387تورم زیاد قیمت زمینکه ناشی از برنامه ریزی و توسعه غیرحساس، رقابت برایزمین و منابعمحلی است باعث از بین رفتن ارزش درازمدت اقتصادی در سایر منابعمثل کشاورزی و نیز جابجایی جمعیت های محلی می شود - رضوانی،. - 93 :1387
رهنمایی - - 1378 در مقاله ای تحت عنوان "الگوی مطلوب در ساماندهی فضای گیلان" ضمن برشمردن عوامل اثرگذار در سازمان فضایی استان و نظام کاربریزمین در پهنه ی جغرافیاییگیلان ،آنراآسیب شناسی نموده و نسبت به نظام سوداگری زمین در نواحی مختلفاستان هشدار داده و برای رهایی از این وضعیت پیشنهاد می کند کهاولاً کاربری اراضی کشاورزی می بایست تثبیتشده ،و ثانیاً از تمرکزگرایی در کاربریهای توریستی نیزباید جلوگیری شود.
محسنی - - 1388، در مقاله ای با عنوان گردشگری پایدار در ایران، ذکر نموده است، چرخه ی عظیم مالی که به طور غیر مستقیم حول محور صنعت گردشگری می چرخد به مراتب مهم تر از درآمدهای مستقیم، بر اقتصاد جهانی تأثیر گذار است. وی در پژوهش خود به این نتیجه رسیده که، مثبت یا منفی بودن تأثیر گردشگری به مدیریت این فرایند بستگی دارد.از دیدگاه درون کشوری مدیریت گردشگری باید به توسعه ی اقتصادی، اجتماعی منجر شود - محسنی،. - 162 :
مواد و روش ها
محدوده مورد مطالعه دهستان سراوان شهرستان رشتکه در استان گیلان واقعشده است که از طرف غرببه دهستان لاکان و از شمال به دهستان سنگر و از جانب جنوب و جنوب شرقی به شهرستان رودبار منتهی می شود. دهستان سراوان دارای هفت روستا، به نام های قاضیان ،سراوان،جوکول بندان،کچا، گلسرک،موشنگا و امام زاده هاشم می باشداین دهستان 98,69 کیلومتر مربع وسعت دارد و در موقعیت جلگه ای و کوهستانی واقع شده است.
جمعیت این دهستان درسال 1375 طبقآمار و سرشماری برابر 14837 نفربوده است که این رقم در سال1385 به 13989 نفر کاهشیافته است اما تعداد خانوار آن 572 خانوار افزایش داشته است. - معاونت برنامه ریزی استانداری گیلان، . - 1385 تمامی مطالبی که در این پژوهش آورده شدهاست مربوطبه سالهای 1381 الی 1390 می باشد.
