بخشی از مقاله
چکیده
سوء مصرف مواد اختلالی است که درآن فرد به مصرف آسیب زننده ماده ای دارویی یا غیر دارویی ویا سمی پرداخته واین مصرف منجر به مشکلات اجتماعی برای او میشود برخی تحقیقات نشان میدهد که درصد اعتیاد در سنین پایین رو به افزایش است وافزوده است که 45درصدافراد معتاد زیر 20 سال سن دارند.با توجه به نقش محیط و دوستان در استفاده ازمواد مخدر بر آن شدیم تا تاثیر مهارت های زندگی را بر ارتقا سطح آگاهی و نگرش دانش آموزان دبیرستان در خصوص پیشگیری از سوءمصرف مواد در سال 1389 در شهرستان سپیدان مورد مطالعه قرار دهیم. این مطالعه یک مطالعه مداخله ای میباشدحجم نمونه شامل 153 دانش آموز از5 دبیرستان پسرانه روستایی میباشد .
ابتدا پری تست 25 سوالی دربین افراد توزیع گردید بعد در هشت جلسه آموزش مهارت های زندگی همراه با ایفای نقش و فیلم برگزار گردید و بعد به فاصله سه ماه ،پست تست توسط افرادآموزش گیرنده تکمیل گردید وسپس،اطلاعات مورد آنالیز قرار گرفت. در این تحقیق مشخص گردید که میزان اطلاعات دانش آموزان قبل از آموزش در مورد انواع مواد مخدر ،عوارض مصرف،علائم مصرف،شیوه های مصرف،وعلائم ترک مواد مخدر به ترتیب -15-42 -31-24و41.5درصد بود که بعد از آموزش به ترتیب به 91-84.5-73-89و88درصد رسید.همچنین میزان اطلاعات دانش آموزان در مورد مهارت نه گفتن-تصمیم گیری -ارتباط سالم-رفتار جرات مندانه به ترتیب 22.5-29-35-38درصد بود که بعد ازآموزش به ترتیب به 85-87-91-89درصد رسید همچنین 68.5 درصد دانش آموزان نگرش منفی نسبت به مواد مخدر داشتند که بعد آموزش به 96 درصد رسید. از آنجاییکه سن شروع مصرف مواد در سنین زیر بیست سال نیز شایع میباشد آموزش مهارت های زندگی خصوصا چهارمهارت آموزش داده شده به دانش آموزان بایستی در راس همه برنامه ها قرارگیرد و در کتب درسی گنجانده شود
سابقه وهدف: سوء مصرف مواد اختلالی است که در آن فرد به مصرف آسیبزننده مادهای دارویی و یا غیر دارویی و یا سمی پرداخته و این مصرف منجر به مشکلات اجتماعی برای او میشود. این مشکل میتواند شامل عدم حضور و احساس مسئولیت در محل کار، مدرسه، خانواده یا مسائل حقوقی و قانونی برای او شود. سوء مصرف مواد میتواند منجر به اعتیاد و یا وابستگی فیزیکی و روانی به مواد - وابستگی به مواد - شود. سوء مصرف مواد به عنوان یکی از مشکل های بهداشتی ، درمانی و اجتماعی قرن حاضر شناخته شده است .
اعتیاد نه تنها منجربه آسیب های شدید و عمیق جسمی و روانی در فرد معتاد می شود بلکه آسیب های اجتماعی مانند افزایش طلاق ، بزهکاری و بیکاری را نیز بدنبال دارد . برخی تحقیقات نشان میدهد که درصد اعتیاد در سنین پایین رو به افزایش است وافزوده است که 45درصدافراد معتاد زیر 20 سال سن دارند.سوءمصرف و اعتیاد به مواد عبارت است از دلمشغولی با مواد روانگردان - داروها، الکل، غذا - به طوری که فرد قادر به کنترل خود نباشد و تکانشی برای ادامه آنها، علیرغم عواقب مضر فردی و اجتماعی، وجود داشته باشد.علایم شایع به ماده مورد سوء مصرف بستگی دارد. بیشتر آنها این علایم را ایجاد میکنند:
خلق مطبوع گذرا آسودگی از اضطراب
احساس کاذب اعتماد به نفس توهمات بینایی و شنوایی تغییر سطح فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری - یا بیحالی و خماری یا آشفتگی - علایم نامطبوع یا دردناک در هنگام کنار گذاشتن ماده مورد سوء مصرف علل مواد مورد سوء مصرف ممکن است باعث اعتیاد یا وابستگی گردند. شایعترین مواد مورد سوء مصرف عبارتند از: نیکوتین -الکل - ماریجوانا آمفتامینها، باربیتوراتها، کوکائین مخدرها شامل کدئین، هروئین، متادون، مورفین و تریاک داروهای توهمزا شامل پیسیپی «گرد فرشته»، مزکالین و الاسدی مواد فرار مثل چسب، حلالها و رنگهای استنشاقی عوامل تشدید کننده بیماری اعتیاد بیماری نیازمند تجویز مسکنها یا آرامبخشها سابقه خانوادگی سوء مصرف دارو عوامل ژنتیک، برخی افراد ممکن است بیشتر به اعتیاد مستعد باشند.
سوء مصرف الکل خستگی یا کار بیش از حد فقر عوارض احتمالی سوء تغذیه آسیب تصادفی به خود یا دیگران در حالتی که تحت تأثیر داروها قرار دارد. از دست دادن شغل یا خانواده مرگ ناشی از مصرف بیش از حد موادمخدر در کنار فقر، ازدیاد جمعیت و بحران زیستمحیطی، جزء معضلات جامعه جهانی است. از آنجا که اعتیاد در سطح کشورمان نیز یکی از مشکلات عمده بهشمار میرود،.مطالعات متعددی در زمینه سببشناسی پدیده اعتیاد به عمل آمده و محققان، عوامل مختلفی را در ارتباط با شیوع اعتیاد معرفی نمودهاند. یکی از یافتههای ثابت تحقیقات، نقش عمده دوستان و همسالان درکشیده شدن به اعتیاد است. همچنین عواملی مانند محل سکونت، مشکلات خانوادگی، شرایط محیط زندگی و شرایط عاطفی از عوامل موثر بر بروز جرم در نوجوانان هستند.
دوستان ناباب دوستان و معاشران و به طور کلی همسالان در سالهای جوانی نقش مهمی در کشیده شدن فرد به اعتیاد دارند - اورنگ 113:1367، کینیا 283:1367 نقل از تقوی . - 275:1377 در تحقیق فرجاد و همکاران - 48:1374 - 63درصد افراد نمونه، شروع اعتیاد را در نتیجه توصیه دوستان اعلام کردهاند. این میزان به نسبتی مشابه در تحقیقات دیگر نیز یافت شده است.60 درصد افراد معتاد نمونه مورد بررسی توسط دوستان با موادمخدر آشنا شدهاند. عدالتی 61 - 1377 :488 - درصد افراد نمونه مورد بررسی زرگر 1378 :45 - ب - دوستان یا همکاران را اولین پیشنهاد دهنده مصرف موادمخدر عنوان کردهاند. همچنین فرخاک - 36:1378 - دریافت 4/61 درصد معتادان یک نمونه کشوری، تحت تاثیر دوستان به مصرف مواد روی آوردهاند. چنان که گفته شد، این یافته جزء موارد مکرر بوده و در تحقیقات خارج از کشور نیز به آن اشاره شده است. دینز و مارتین 1992 - نقل از سراج خرمی - 1375 :67 دریافتند، همه آزمودنیهایی که در ماه قبل از تحقیق موادمخدر مصرف کرده بودند، به
