بخشی از مقاله
چکیده :
استفاده از بوپیواکائین به صورت اپیدورال براي ایجاد بی دردي در اندام حرکتی خلفی اسب موثر است. این دارو ممکن است براي درمان دردهاي متوسط تا شدید در اسب استفاده شود؛ این امر به ویژه زمانی که تجویز داروهاي ضد التهاب غیر استروئیدي مفید نباشد یا استفاده از آنها همراه با ظهور اثرات سوء جانبی باشد مشهودتر می باشد.
قابل ذکر است که کاربرد یک کاتتر که در فضاي اپیدورال جایگزین شده باشد، تزریق مکرر دارو را آسان می سازد. البته گزارشات در مورد اثرات سوء جانبی ناشی از تزریق اپیدورال داروهاي بی حسی در اسب بسیار کم است و باید بیان کرد که سود و فایده این نوع از داروها براي ایجاد بی دردي مناسب در اسب خیلی زیاد می باشد.
این مقاله مشکلات و عوارض ناشی از تزریق اپیدورال بوپیواکائین در یک رأس اسب با لنگش شدید در اندام حرکتی خلفی را بیان می کند. این عوارض بعد از تزریق بوپیواکائین 0/5 درصد با دوز 0/04 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت اپیدورال در یک رأس اسب ظاهر شدند. کاتتر در اولین فضاي بین مهره اي دمی جایگزین شد. حدود3 روز بعد از تزریق عوارضی همانند خارش شدید، ریزش مو در ناحیه و تراوشات اکسودائی از محل تزریق اپیدورال مشاهده گردید.
مقدمه:
بی حسی موضعی با از بین بردن احساس درد و واکنش بیمار در کنار روش بیهوشی عمومی یکی از ارکان اساسی جراحی دامپزشکی بشمار می آید. بی دردي یا هطکک؟ئهغA حاکی از کاهش یافتن یا از بین رفتن احساس درد در یک حیوان هوشیار است. بی حسی اپیدورال خلفی، متداول ترین روش بی حسی موضعی براي انجام اعمال جراحی ، تشخیصی ، درمانی و معاینات بالینی در نواحی خلفی حیوان به ویژه اندام هاي حرکتی خلفی می باشد.
از این روش می توان براي انجام کارهاي مامائی و جراحی هاي نواحی خلفی دام بهره برد. یکی دیگر از موارد کاربد بی حسی اپیدورال خلفی براي درمان و تخفیف درد و لنگش در اندام حرکتی خلفی تک سمیان به ویژه اسب است. از این روش براي درمان دردهاي متوسط تا شدید در لنگش اسب استفاده می شود. به ویژه زمانی که تجویز داروهاي ضد التهاب غیر استروئیدي در اسب پاسخ مناسب نمی دهد از روش تزریق اپیدورال داروهاي بی حسی براي کاهش لنگش بهره می برند
بوپیواکائین به دلیل اینکه دوره اثر طولانی تر و قدرت بیشتري نسبت به مپیواکائین و لیدوکائین دارد براي انجام موارد بی حسی طولانی مدت در اعمال جراحی ارتوپدي و براي کاهش لنگش در اسبان داروي مناسبی می باشد
ایجاد آبسه یا عوارض سوء در تزریق اپیدورال داروهاي لیدکائین و مرفین در حیوانات مختلف مانند سگ و اسب در گزارشات مختلف بیان شده است
گزارش پیش رو به عوارض سوء ناشی از تزریق اپیدورال بوپیواکائین به عنوان یک داروي بی حسی موضعی در اسب اختصاص دارد که براي اولین بار مشاهده شده است و به خاطر کاهش درد ناشی از لنگش در اندام حرکتی خلفی - پاي راست - حیوان تجویز شده بود.
تاریخچه و شرح مورد:
یک رأس اسب نر 5 ساله که از ناحیه پاي راست دچار لنگش شدید درجه 4 بود ؛ مورد معاینه بالینی قرار گرفت. در معاینه بالینی حیوان به لمس ناحیه مچ یاي راست واکنش شدید و عدم تحمل درد را نشان می داد. در اخذ تاریخچه از دامدار مشخص گردید که حیوان روز قبل در حال تمرین کورس بر روي آسفالت لغزیده و از طرف پهلوي راست زمین افتاده است. به نظر صاحب دام به دلیل درد اشتهاي حیوان کاهش یافته و اسب مورد نظر تمایلی براي تغذیه نداشت. حرکت حیوان دردناك بوده و از وزن گذاري بر روي اندام درگیر در هنگام حرکت خودداري می کرد. اخذ و مشاهده مایع مفصلی از ناحیه مچ پاي درگیر هیچ گونه تغییر رنگ ماکروسکوپیک و مایع چرکی را نشان نداد.
تزریق دگزامتازون 3 - میلی لیتر - به داخل مفصل خرگوشی اندام حرکتی مبتلا در مراجعه بافاصله زمانی یک روز تغییر مشهودي در وضعیت لنگش حیوان نداده بود. به دلیل کاهش درد حیوان و جهت تشخیص امکان وجود ناراحتی در نواحی بالاتر از اندام حرکتی درگیر یا درگیري ناحیه لگنی حیوان از تزریق داروي بی حسی بوپیواکائین به صورت اپیدورال استفاده شد. ابتدا میزان 0/5 سی سی از داروي مورد نظر زیر پوست اطراف اولین فضاي بین مهره دمی تزریق شده و بعد از ضدعفونی ناحیه با پنبه الکل کاتتر در اولین فضاي بین مهره دمی کارگذاري شده و تزریق بوپیواکائین 0/5 درصد با دوز 0/04 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت اپیدورال انجام گرفت.
2 ساعت بعد از تزریق حیوان مورد معاینه مجدد قرار گرفت. علی رغم تمایل به حرکت در ملامسه اندام حرکتی درگیر هیچ گونه واکنش حیوان نشان نمی داد. توصیه هاي لازم به دامدار در زمینه استراحت حیوان صورت گرفت. سه روز بعد از تزریق بوپیواکائین در معاینه اسب مورد نظر تراوشات اکسودائی و ریزش موي ناحیه دم مشاهده شد. اسب بی اشتها بوده و ناحیه دم خود را به دیوار اصطبل می مالید. در هنگام اخذ دماي رکتال حیوان واکنش شدید نشان داده و اجازه اخذ دماي رکتال را نمی داد.
روش درمان:
با توجه به تراوشات ناحیه تزریق کاتتر مورد نظر بعد از تزریق زایلازین - 1 mg/kg - %2 به صورت وریدي به حیوان و آرام بخشی از ناحیه اپیدورال خارج شد. از آنتی بیوتیک پنی سیلین جی با ملح پتاسیم 5 میلیون سع با دوز ؟فَسع50000 سه بار در روز وریدي به مدت دو روز همراه با فلونکسین مگلومین - ؟فَ؟ع - 2/2 به روش وریدي یک بار روزانه استفاده شد. ضمن معاینه حیوان به مدت سه روز دیگر از تجویز عضلانی پنی سیلین جی پروکائین – استرپتومایسین - 20000 IU/ kg - به مدت پنج روز استفاده شد. در طی مدت درمان روزانه دوبار موضع با نرمال سالین ا لیتري و بتادین جراحی 7/5 درصد بدن ایجاد فشار و تحریک در ناحیه شستشو می شد. در پایان مدت درمان ناحیه مورد نظر بهبود یافته و حیوان به تغذیه نرمال برگشته بود. در تمرین شدید به دلیل درد در ناحیه پاي راست حیوان لنگش خفیف نشان داده و گاهی از حرکت سرباز می زد.
بحث و نتیجه گیري :
از تزریق اپیدورال داروهاي مختلف بی حسی جهت کنترل درد در انسان و حیوانات دیگر مانند سگ نیز استفاده می شود. در انسان و سگ تجویز اپیدورال داروها با عوارضی همانند دپرس تنفسی، استفراغ ، نابسامانی هاي انعقادي و در سگ تشکیل آبسه در ناحیه اپیدورال بوده است. استفاده از کاتتر براي تزریق مکرر داروها در انسا سبب تسهیل تزریق اپیدورال می شود گرچه در برخی از موارد گزارشاتی مبنی بر تشکیل آبسه یا استومیلیت استخوان هاي مهره ناحیه کمري گزارش شده است
در مقاله حاضر ترشحات در ناحیه تزریق احتمالا به خاطر آلودگی ناحیه در اثر عدم تراشیدن موهاي ناحیه تزریق و به دنبال آن رها نمودن کاتتر در ناحیه اپیدورال آلوده بوده است. حیوان در اثر خارش و درد ناحیه دم و اندام خلفی خود را به دیوار اصطبل مالیده و سبب مو ریختگی در ناحیه شده است. با توجه به اینکه در ابتداي معاینه و تشخیص لنگش حیوان به دلیل عدم دسترسی به امکانات مناسب مانند رادیولوژي ، سونوگرافی و آزمایش نمومه مایع مفصلی و خون ، تشخیص تفریقی و قطعی ممکن نبود
سعی بر این شد تا با استفاده از روش بی حسی اندام خلفی و استراحت حیوان نسبت به تشخیص یا حداقل رفع موقت عارضه اقدام گردد. این مقاله بیانگر توجه به رعایت اصول آسپتیک براي اجراي تزریقات به ویژه در ناحیه ااپیدورال را دارد.
