بخشی از مقاله
چکیده
جامعهی دانشگاهی مخصوصا دانشجویان، از تأثیرگذارترین اقشار جامعه بر مسائل اجتماعی و فرهنگی هستند. یکی از مهمترین مسائل رفاهی دانشجویان، مربوط به خوابگاههای آنهاست . خوابگاه مناسب، به پیشرفت تحصیل و ارتقا کیفیت زندگی دانشجویی کمک میکند. توجه به نیازهای معنوی و مادی دانشجویان و پاسخ درست فضای خوابگاه به این نیازها از اهداف پژوهش پیشرو است.
مطابق با فرضیهی پژوهش، فراهم ساختن محیط فرهنگی مناسب جهت زندگی باکیفیت بهتر دانشجویان خوابگاهی دارای اولویت است. در این پژوهش که به روش کتابخانهای انجامشده است به تأثیر رویدادهای فرهنگی، تأثیر معنویت، تأثیر کالبدی- فضایی خوابگاه و وجود مرکز مشاوره بر زندگی خوابگاهی - دانشجویی - پرداخته شد. پیشنهاد میگردد علاوه بر توجه به کیفیت معماری کالبدی فضای خوابگاه و ایجاد حیاط و فضای سبز در آن، با فراهم نمودن امکانات و تفریحات سالم از قبیل سهولت دسترسی به خدمات رایانهای و اینترنتی، کتابخانههای مجهز، مسابقات ورزشی و اردوهای علمی-فرهنگی و متنوع، بستری مناسب برای رفتارهای سالم دانشجویان به وجود آید.
-1 مقدمه
ورود به دانشگاه و زندگی دانشجویی بخش مهمی از تجربه زیسته بسیاری از انسانها در جامعه معاصر است. بیش از چهار میلیون دانشجو در دانشگاههای مختلف کشور تحصیل میکنند که بخش مهم و چشمگیری از کنشگران میدان علمی ایران را تشکیل میدهند. ایفای مطلوب نقش علمی و حرفهای مستلزم برخورداری از سطح مطلوبی از هویت و درونی ساختن نقش اجتماعی است
توجه به جامعه دانشگاهی، مخصوصاً دانشجویان دارای اهمیت است. رفاه هر جامعه نشاندهنده توجه به شأن و انسانیت افراد و همبستگی اجتماعی آن جامعه است و دولتها و افراد جامعه متعهد با بهترین شکل ممکن از آن حفاظت کنند. یکی از مهمترین مسائل رفاهی دانشجویان، مربوط به خوابگاههای آنهاست
خوابگاه به پیشرفت تحصیل و استقرار زندگی دانشجویی کمک میکند، اما اگر این سرپناه نتواند بهاندازه کافی رضایتبخش باشد، نخواهد توانست مسئولیتپذیری در کسب دانش و موفقیت را به تجربه آنان بیفزاید
مطابق با فرضیهی پژوهش، فراهم ساختن محیط فرهنگی مناسب جهت زندگی باکیفیت بهتر دانشجویان خوابگاهی دارای اولویت است.
1؛-1 تاریخچه خوابگاه
اولین خوابگاه دانشجویی در ایران متعلق به دانشگاه تهران است که در تاریخ 23 آذرماه 1324 در محل وسیعی واقع در خیابان امیرآباد شمالی - کارگر فعلی - با داشتن چند بنای کوچک و ارزانقیمت به دانشگاه تهران تحویل داده شد و از 5 بهمنماه همان سال مورد سکونت عدهای از دانشجویان پسر شهرستانی که در دانشکدههای مختلف دانشگاه تهران تحصیل میکردند قرار گرفت و اولین خوابگاه دانشجویی دخترانه در سال تحصیلی 44-43 با گنجایش 52 نفر تأسیس و شروع به کارکرد، با کمک عدهای از افراد خیر خریداری شد .
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 وضعیت خوابگاهها رو به افزایش نهاد و در بعد از انقلاب فرهنگی و تغییر معیار گزینش و پذیرش از نقاط محروم کشور ارسال 67، موج متقاضیان خوابگاه، مسئولان را بر آن داشت که در سال 1367 پس از تشکیل ستاد اسکان دانشجویان در نخستوزیری و درنهایت تصویب قانون بودجه، بانکها مکلّف به شرکت در امر خوابگاه سازی شوند
-2 تأثیر رویدادهای فرهنگی - در فضای فرهنگی - بر زندگی خوابگاهی - دانشجویی -
فراهم ساختن محیط فرهنگی مناسب جهت زندگی با کیفیت بهتر دانشجویان خوابگاهی دارای اولویت است و ایجاد محیطی که ایمن، آرام، شاد، پویا و مبتنی بر تعاملات اجتماعی باشد از اهداف ایجاد رویدادها و فضاهای فرهنگی است.
تبصره 4 آییننامه جامع مدیریت دانشگاهها اهمیت موضوع فوق را خاطرنشان میکند؛ ماده 12 تبصره 4 مصوب جلسه 684 مورخ 1389/12/10 شورای عالی انقلاب فرهنگی، بهمنظور افزایش مشارکت با مسئولین فرهنگی دانشگاه، خوابگاه و خود دانشجویان در راستای فراهم ساختن فضایی مناسب جهت رشد علمی و معنوی دانشجویان، کمیتهی فرهنگی خوابگاه را طرح-ریزی کرد. جدول 1، مسائل فرهنگی و دانشجویان خوابگاهی را نشان میدهد.
بهطورکلی امکان برگزاری رویدادهای فرهنگی نظیر فعالیتهای هنری، موسیقی، نقاشی، صنایعدستی، تئاتر، کتابخوانی، مسابقات، جشنوارهها و جشنهای مذهبی - سنتی و... در ارتقا فکری، انبساط خاطر و شادی دانشجویان خوابگاهی نقش بسزایی دارد. دانشجویان از فرهنگها و اقوام مختلف در یک خوابگاه ساکن هستند و این مسئله میتواند پتانسیل مثبت بزرگی برای زندگی خوابگاهی باشد. برگزاری مراسم و آیینهای متنوعی که در فرهنگهای مختلف وجود دارد به ایجاد دلبستگی و روابط عاطفی بین دانشجویان کمک میکند.
جدول .1 تأثیر متقابل مسائل فرهنگی و خوابگاه
-1 تأثیر معنویت بر زندگی خوابگاهی - دانشجویی -
ازآنجاییکه جامعه دانشجویی یکی از عظیمترین گروههای جامعه است، گرایش معنوی آنان نقش مؤثری در سلامت روان و مقابله با ناراحتیهای روانی خواهد داشت.
یکی از موضوعات دینی و مذهبی، که از سوی محققان بهعنوان شاخص پیروی یا تمایل به آموزههای دینی مطرحشده، جهت-گیری مذهبی است ؟این مفهوم بر دلایل ابزاری و غیر ابزاری بودن افراد، در گزاردن کنشهای مذهبی دلالت دارد ؟جهتگیری مذهبی عبارت است از ْعملکرد فرد بر اساس باورهای دینی خود
به نظر می-رسد، مذهب و بهویژه جهتگیری مذهبی درونی برای افراد، نقش سپر دفاعی را بازی میکند و مجموعه وسیعی از آثار مثبت روانشناختی ایجاد میکند ؟مذهب یکی از عواملبالقوّه برای سلامت روان است که میتواند بهعنوان یک اصل وحدتبخش و یک نیروی عظیم برای سلامت روان، مفید و کمککننده باشد
اعمال مذهبی، مانند حضور در مساجد، تعامل و حمایت اجتماعی را افزایش میدهد ؟علاوه بر این، ارتباط و رابطه فردی باخدا، شادکامی را با کاهش استرس و بهبود راهبردهای غلبه بر استرس، ارتقا میدهد ؟همچنین مذهب به زندگی شخص معنا میدهد ؟افراد با خلق خوش بینانه، با ایمانتر، محبوبیت بیشتر، سازگاری بهتری با تحصیل، شغل و ورزش دارند ؟همچنین موقعیتهای سیاسی و اجتماعی آنها بیشتر است
در سالهای اخیر تحقیقات در گستره وسیعی متوجه این موضوع گردیده که مذهب و معنویت چگونه بر جنبههای مختلف سلامت جسمی و روانی مؤثرند. برخی محققان نشان دادهاند که معنویت ارتباط زیادی با سلامت کلی فرد دارد؛ بهطوریکه مذهب و معنویت بهعنوان منابع مهمی جهت سازگاری با وقایع تنشزای زندگی در نظر گرفته میشود
پژوهش خان صنمی و همکاران به رابطه جهتگیری مذهبی باکیفیت زندگی دانشجویان پرداخته است؛ در این پژوهش نمرات مطلوب جهتگیری مذهبی و کیفیت زندگی از یافتههای مثبت بود - خان صنمی، عابدینی، شاه سیاه، طاهری خرامه، . - 1394 درمطالعه علیمحمّدی و آذربایجانی، بین شادکامی دینی با شادکامیروانشناختی رابطه مثبت معنادار وجود داشت . - Alimohammadi & Azarbayejani, 2009 - به اعتقاد پارگامنت، مذهب نقش مهمی در رویارویی با استرسهای زندگی دارد و میتواند اثر بحرانهای شدید زندگی را تعدیل کند
موضوع معنویت، همیشه موردتوجه انسان بوده و جزء نیازهای درونی وی به شمار میآید که برخی از صاحبنظران، آن را متضمن بالاترین سطوح زمینههای رشد شناختی، اخلاقی، عاطفی و تلاش برای پاسخ دادن به چراهای زندگی میدانند
درمجموع میتوان گفت که معنویت و سلامت معنوی نقش عمدهای در سلامت روانی و جسمی افراد دارند و بهعنوان راهکاری سودمند برای مقابله با مشکلات روانی بهحساب میآید
بعد معنوی سلامتی یکی از ابعاد سلامتی است که برخی صاحبنظران معتقدند توجه جدی به این بعد بسیار ضروری است. تعداد قابلتوجهی از مطالعات صورت پذیرفته پیرامون ارتباط بین معنویت و سلامت روانی نیز بر تأثیر مثبت معنویت بر سلامت روان صحه گذارده و این ارتباط را معنادار دانستهاند .یافتههای مطالعهای که باهدف بررسی تأثیر معنویت و مذهب برشدت علائم افسردگی در بیماران واقع در مراحل پایان زندگی در منطقهی متروپولیتان نیویورک صورت پذیرفت، حاکی از وجود جنبههای سودمند و مفید معنویت و سلامت معنوی در کاهش علائم افسردگی و تطابق بهتر با مراحل پایان زندگی بود
در پژوهش آقاخانی و همکاران نشان داد که بین افسردگی و معنویت ارتباط معکوس معنیداری وجود دارد. بهبیاندیگر، هرقدر درجه معنویت دانشجویان بیشتر باشد، میزان افسردگی در آنها کمتر است. از این نتیجه اینگونه میتوان برداشت کرد که درجهی معنویت یکی از پیشبینی کنندههای مهم افسردگی میباشد
